Ագարակ (Շահբուզի շրջան)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ագարակ (այլ կիրառումներ)
Գյուղատեղի
Ագարակ
ԵրկիրԱդրբեջան Ադրբեջան
ՇրջանՇահբուզի շրջան
Բնակչություն0 մարդ (2010)
Ժամային գոտիUTC+4
Ագարակ (Շահբուզի շրջան) (Ադրբեջան)##
Ագարակ (Շահբուզի շրջան) (Ադրբեջան)

Ագարակ[1] (նաև՝ Ագառակ[2]), գյուղատեղի, նախկինում խոշոր գյուղ Մեծ Հայքի Սյունիք նահանգի Ճահուկ գավառում[1][2], ներկայիս Ադրբեջանական Հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Շահբուզի շրջանում։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գտնվում է Շահբուզ գետի աջ ափին, Քրտն գյուղից մոտավորապես 3 կմ դեպի Քյոլք գյուղը։ Պատմական Ագարակը տեղադրված է եղել ձորի մեջ, նրա երկարությամբ։ Այս գյուղից հայերը գաղթել են (նրանց մի մասը բնակություն է հաստատել Ույծ (Ուզ) գյուղում 1800-1810 թվականներին, որից հետո այդտեղ բնակությու են հաստատել թաթարները և պարսիկները։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը հիշատակվում է 13-րդ դարից[2]։ Ըստ հին հարկացուցակի Տաթևի վանքին տալիս էր 8 միավոր հարկ[1]։ Ստեփանոս Օրբելյանը հիշատակում է Ագառակ ձևով (հավանաբար վրիպակ է)[1]։ Գտնվում էր Նախիջևան քաղաքից հյուսիս-արևմուտք, պահպանվել են 1004 թվականին կառուցված եկեղեցու ավերակները[1]։ 19-րդ դարում հիշատակվում է որպես ամայի գյուղ Երևանի նահանգի Նախիջևանի գավառում[1]։ Գյուղի ավերակների մոտակայքում նշմարվում են տեղացիների կողմից Գալաջուղ կոչված ամրոցի մնացորդները[1]։ Ղևոնդ Ալիշանը ենթադրաբար նույնացրել է Նախիջևանի գավառի Խոքի շրջանի (Շարուրի շրջան) Ղարաբաղլար գյուղի հետ[1]։ Ագարակը այժմ անմարդաբնակ է և ավերակ։

Հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ագարակ գյուղատեղից 500-600 մետր դեպի հյուսիս-արևմուտք գտնվում էր բազալտից կառուցված գմբեթավոր բազիլիկայի հորինվածքով Սուրբ Խաչ վանքը։ Ըստ Մեսրոպ Սմբատյանցի հաղորդած տվյալների այս վանքը մինչև 1870-1875 թվականներին կանգուն էր և տեղի բնակչությունը պարսիկներ են եղել։ Ագարակի պարսիկ բնակչությունը գյուղից հեռացել է մոտավորապես 1820-1825 թվականներին, որից հետո Ագարակում բնակություն չի եղել։ Ներկայումս ավերված է։ Վանքի երկու գեղեցիկ քանդակազարդ խաչքարերը գտնվում էին տեղացի Բ. Ալեքսանյանի մոտ։

Գերեզմանոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղի մոտ կար մի մեծ հայկական գերեզմանատուն՝ 500-600 քանդակազարդ տապանաքարերով, որոնցից ուշադրություն էր գրավում մի մեծ (մոտ 1-1,5 տ ծանրությամբ) տապանաքար՝ 2 մ երկարությամբ, 1,5 մ լայնությամբ և 2 մ բարձրությամբ։ Այդ տապանաքարի վրա քանդակված էին երկու զորավարները, որոնց երկուսի սրերն էլ դրված էին իրենց կողքին։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Արգամ Այվազյան, Նախիջևան։ Բնաշխարհիկ պատկերազարդ հանրագիտակ։, Երևան, ««Հուշարձան» և ՀՀ ԳԱԱ «գիտություն»», 1995 — 367, էջեր 367 — 367 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Դ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 19 — 1008 էջ։
  2. 2,0 2,1 2,2 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Դ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 16 — 1008 էջ։