Աբգար և ընկ.
|
Ուշադրություն։ Այս էջը կամ բաժինը այլ լեզվով հոդվածի վատ թարգմանություն է։ Դուք կարող եք բարելավել թարգմանությունը։ Օրիգինալ տեքստը կարող եք գտնել ձախ կողմի «այլ լեզուներով» ենթաբաժնում։ |
«Աբգար և ընկ.» (անգլ.՝ Apcar and Company), ընկերությունը հիմնադրվել է 1819 թվականին Հնդկաստանում, որը զբաղվում էր բեռնափոխադրմամբ, բեռների ներմուծմամբ և արտահանմամբ։ Առավել եկամտաբեր առևտուրը ափիոնն էր, որը Հնդկաստանից տեղափոխվում էր Հոնկոնգ և Կանտոնյան գետ։ «Apcar Line»-ը նաև տեղափոխում էր հնդիկ և չինացի բանվորներ՝ Մալայայում և Սինգապուրում աշխատելու համար։ «Apcar Line»-ը վաճառվել է բրիտանահնդկական «Steam» նավիգացիոն ընկերությանը 1912 թվականին։
Ծագումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արաթուն (Յարութիւն.- անգլ. տառադարձվել է՝ Arratoon, Aratoon կամ Arrathoon ձևերով) Աբգարը ազգությամբ հայ էր, ծնվել է 1779 թվականին, Պարսկաստանի Սպահանի Նոր Ջուղայում։ Նա ընտանիքի նախահոր երկրորդ որդին էր։ Արաթուն Աբգարը եկավ Մումբայ, երբ տասնվեց տարեկան էր, և այնտեղ աշխատանք գտավ, մի հայ առևտրականի հետ՝ առևտուր անելով Չինաստանի և Մանիլայի հետ[1]։ Իր հովանավորի մահից հետո, նա ինքնուրույ շարունակեց այդ առևտուրը[2]։ Նրա եղբայրը՝ Գրիգոր Աբգարը, 1808 թվականին եկավ Հնդկաստան և Մումբայում միացավ Արաթունին։ «Աբգար և ընկերություն» առևտրային ֆիրման հիմնադրվել է 1819 թվականին Արաթուն Աբգարի կողմից[3]։
Զարգացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արաթուն Աբգարն իր ընկերությունը տեղափոխեց Կալկաթա 1830 թվականի վերջին[4]։ Կալկաթայում ընկերությունը կատարում էր բեռնափոխադրումներ՝ փոխադրելով ինչպես ուղևորներին, այնպես էլ բեռնափոխադրողներին[5]։ Առավել եկամտաբեր էր ափիոնը։ Մինչև «P&O» կազմակերպությունը սկսեց 1851-ին Կալկաթայից առաքել ափիոն, առևտուրը բաժանվեց «Jardine Skinner» և «Apcar Line» կազմակերպությունների միջև։ Նույնիսկ այդ ժամանակ «P&O» կազմակերպությունն ուներ բեռնափոխադրման սահմանափակ կարողություն[6]։ Մինչ «Jardine Skinner» կազմակերպությունը ափիոն էր տանում ավելի մեծ մատակարարների համար, Աբգարները իրենց Արաթուն Աբգար և Քեթրին Աբգար առագաստանավերով նավակներ ուղարկեցին շատ ավելի փոքր տեղացի գործարարների։ Աբգարները կարող էին մասնավոր պայմանավորվածություններ ունենալ այն գործարարների հետ, որոնք նրանց արգելափակել էին Աբգարի ծառայություններից օգտվելիս[7]։
«Apcar Line» նավատորմը մեծ հռչակ վայելեց՝ արդյունավետորեն փոխադրելով ինչպես բեռները, այնպես էլ չինացի բանվորներին, հիմնականում Սինգապուր, Հոնկոնգ և Սյամին, բայց նաև կանոնավոր ճանապարհորդություններ կատարեց դեպի Ճապոնիա[8]։ 1855 թվականից «Apcar & Co.»-ն սկսեց իրենց նավատորմը վերածել շոգենավի[7]։ «Apcar Line»-ը 1856 թվականից կանոնավոր ծառայություններ էր մատուցում Սինգապուրին[9]։ Մինչև 1870-ական թվականները գերակշռում էր ափիոնի առևտուրը, բեռները տեղափոխում էին Մումբայից կամ Կալկաթայից, դեպի Հոնկոնգ կամ Կանտոնյան գետ՝ ավարտվում Սինգապուրում։ 1865 թվին հաշվառվել են Չինաստանի ափիոնային նավերի 43 ճանապարհորդություններ, որոնցից 17-ը Աբգարի նավերն էին։ Աբգարները և «Jardine Skinner»- ը ափիոն են արտահանել Սինգապուր՝ չինացիների կողմից, Մալայական թերակղզում օգտագործելու կամ հարավարևելյան Ասիայի այլ վայրեր բաշխելու համար[10]։ Վերջիվերջո, Աբգարները բռնի պաշտպանողականության միջոցներով դուրս հանվեցին Հոլանդական արևելահնդկական ընկերությունից[11]։ 1875–1880 թվականների կապիտան Ջեյմս Քլերը (1853–1940) ծառայում էր «Apcar & Co»– ի համար, որը առևտուր էր անում Հոնկոնգի և Կալկաթայի միջև[12]։
1880-ական թվականներին «Apcar Line»- ը ամեն օր նավարկում էր Կալկաթայից Հոնկոնգ։ 1888 թվականի մայիսի 22-ին, Արաթուն Աբգար շոգենավը բախվեց Մալակկայի նեղուցում գտնվող Հեբեի հետ և նավերը զգալի վնասներ կրեցին[13]։ Երկուսն էլ մեղավոր էին[14]։ 1901 թվականին David Sassoon, Sons & Co ընկերությունը շարունակում էր մնալ հաստատուն իբրև Հոնկոնգում «Apcar Line»- ի ներկայացուցիչ[15]։ «Apcar Line»- ի ձեռքբերումից հետո նրանք պահպանվել են[16]։
Ընտանեկան շահերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1843 թվականին Արաթուն Աբգարը հիմնում է Հայոց հայրենասիրական դպրոցը Պարսկաստանի Սպահանի իր հայրենի Նոր Ջուղա քաղաքում[17]։ Դպրոցն ամբողջությամբ ֆինանսավորվել է «Apcar & Co.»- ի կողմից։ Աբգարները պատկանել են քարածխահանքերին։ Սիտարամպուրի քարածխահանքը բացվել է «Apcar & Company»- ի կողմից 1846 թ.-ին[18]։ 1865 թվականին Աբգարն աշխատում էր Չարանպուրի մոտակայքում գտնվող ածխահանքում[19]։ Նրանք մեկ այլ հանք ունեին Սիտարանպուրում, որի խորությունը հասնում էր 3,7 մետրի[20]։
Գրիգորի Աբգարը աշխատել է «Apcar & Co.»-ում մինչև իր մահը՝ 1847 թվականի հունիսի 23-ը, 52 տարեկան հասակում։ Արաթուն Աբգարը մահացել է 1863 թվականի մայիսի 16-ին, 85 տարեկան հասակում։ Աբգար Ալեքսանդր Աբգարը (1850-1913), Արաթուն Աբգարի թոռը, իր երեք ավագ եղբայրների ՝ Աբգարի, Սեթի և Թոմասի մահից հետո դարձավ ընտանիքի գլխավորը[21]։ Նա շարունակեց ընտանեկան առևտրի բիզնեսը՝ ապրելով իրենց տանը՝ Ռասելի փողոցում, որտեղ զվարճացրեց շատ մարդկանց[22]։ Նա 1903 թվականից Բենգալիայի առևտրաարդյունաբերական պալատի փոխնախագահն էր, իսկ նախագահը՝ 1904-ից մինչև 1907 թվականը։ Նա ներկայացնում էր առևտրի պալատը՝ Փոխկենտրոնական օրենսդրական խորհրդում 1900 թվականից 1909 թվականներին, Բենգալիայի օրենսդրական խորհրդում և նավահանգստում[23]։
1912 թվականի փետրվարի 27-ին «Apcar & Co»-ն, նավերը, արտադրամասերն ու ականները վաճառվել են բրիտանահնդկական British-India Steam Navigation ընկերությանը 800․000 ռուբլու դիմաց։
Նավատորմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արաթուն Աբգարը՝ 275 տոննա նավապետի կամրջակով, սկսեց կանոնավոր ճանապարհորդություններ կատարել 1840-ականների կեսերին՝ Կալկաթայի, Պինանգի, Սինգապուրի և Չինաստանի միջև, յուրաքանչյուր ճանապարհ անցնելով մոտ երկու ամիս։ Մի քանի տարի անց ընկերությունը ավելացրեց Արարատը և 400 տոննա Քեթրին Աբգարը, որը կրում էր Արատուն Աբգարայի կնոջ անունը։ 1846 թվականին «Apcar & Co.»- ն ուներ Կալկաթայում գործող 11 բուքսիրային նավերից երեքը, մեկը 120 ձիաուժով և երկուսը 150 ձիաուժով[24]։ Դրան հաջորդեց 938 տոննա Արաթուն Աբգարը և Հայաստանը 1858 թվականին։ 1861 թվականին 204-տոննա «Thunder»-ը, պտուտակահանված շոգենավով, ընդամենը հինգ օրվա ընթացքում ճանապարհորդեց Հոնկոնգից Սինգապուր[25]։ Մի մեծ ցիկլոն հարվածեց Կալկաթային 1864 թվականի հոկտեմբերի 4-ին։ Դա մեծ վնաս պատճառեց նավահանգստում բեռնափոխադրմանը։ «Apcar & Co.» - ի «Thunder» - ը «Hastings Street» - ի ստորոտ տեղափոխվեց «Strand» - ը[26]։
_RMG_PY9125.jpg)
Արաթուն Աբգարը երկաթգիծ շոգենավ էր՝ 1,480 տոննա ջրատարողունակությամբ, որը կառուցվել էր Շոտլանդիայի Ռենֆրու քաղաքում (1861),որը 1872 թվականին վաճառվեց «H.F. Swan Company»-ին[27]։
1019 տոննա շոգենավ Քեթրին Աբգարը կառուցվել է 1865 թվականին, և շուտով ավելացան 1476-տոննա Հինդուստանը և 1471-տոննա Չինաստանը։ Ճապոնիան շահագործման հանձնվեց 1872 թվականին։ 1873 թվականին կառուցվեց 2153 տոննա Արաթուն Աբգարը։ 1891 թվականին «Apcar Line»- ը ձեռք բերեց 3,250 տոննա նոր Առկայծող կայանը[28]։ Նավը, որպես տախտակամած, հնդիկ և չինացի բանվորներ էր տեղափոխում Սինգապուր և Պինանգ։ 1893 թվականի հուլիսին Ճապոնիան դուրս եկավ գործածությունից՝ փոխարինելով 2750 տոննա Քեթրին Աբգարը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Seth, 1937, էջ 126
- ↑ Seth, 1937, էջ 530
- ↑ Diana A. Apcar...
- ↑ Seth, 1937, էջ 301
- ↑ Wright, 2002
- ↑ Harcourt, 2006, էջ 103
- ↑ 7,0 7,1 Harcourt, 2006, էջ 104
- ↑ Blake, 1956
- ↑ Campo, 2002, էջ 44
- ↑ Munro, 2003, էջ 58
- ↑ Blumi, 2013, էջ 107
- ↑ Zwillenberg, 1981
- ↑ The Arratoon Apcar 1890, էջ 481
- ↑ The Arratoon Apcar 1890, էջ 482
- ↑ Hamashita, 2013, էջ 194
- ↑ Faure, 1997, էջ 125
- ↑ Seth, 1937, էջ 529
- ↑ Chakrabarti, 1989, էջ 3
- ↑ Geological Survey, 1865, էջ 104
- ↑ Geological Survey, 1865, էջ 111
- ↑ Seth, 2004, էջ 127
- ↑ Late Sir A. A. Apcar: Straits Times
- ↑ Obituary Sir A.A. Apcar: The Times
- ↑ Kling, 1976, էջ 129
- ↑ Massey, 1918, էջ 29
- ↑ Massey, 1918, էջ 34
- ↑ Arratoon Apcar: NPS
- ↑ Arratoon Apcar (1896): P&O Heritage