ԱՄՆ տասը դոլարանոց թղթադրամ
| Ենթակատեգորիա | թղթադրամ  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | |
| Սկսած | 1861 | |
| Նյութ | բամբակ, վուշե գործվածք | |
| Պատկերված | Treasury Building, Ալեքսանդր Համիլթոն | |
| Լայնություն | 156 միլիմետր | |
| Բարձրություն | 66,3 միլիմետր | |
| Նոմինալ | 10 ԱՄՆ դոլար | |
ԱՄՆ տասը դոլարանոց թղթադրամ (US$10) ԱՄՆ արժույթի անվանական արժե։ Թղթադրամի դիմերեսին պատկերված է Ալեքսանդր Համիլթոնի դիմանկարը, որը ծառայել է որպես ԱՄՆ առաջին ֆինանսների նախարար, Ազատության արձանի ջահի երկու պատկերներ («Ազատությունը լուսավորում է աշխարհը») և «Մենք՝ ժողովուրդը» բառերը՝ Միացյալ Նահանգների Սահմանադրության բնօրինակ նախաբանից։ Հակառակ կողմում պատկերված է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության շենքը։ Այսօր թողարկված բոլոր 10 դոլարանոց թղթադրամները Դաշնային պահուստային համակարգի թղթադրամներ են։
2018 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ, շրջանառության մեջ գտնվող 10 դոլարանոց թղթադրամի միջին կյանքի տևողությունը 5.3 տարի է, մինչև այն փոխարինվի մաշվածության պատճառով։ Տասը դոլարանոց թղթադրամները մատակարարվում են Դաշնային պահուստային բանկերի կողմից՝ դեղին ժապավեններով կապված։
10 դոլարանոց թղթադրամի վրա Համիլթոնի դիմանկարի աղբյուրը Ջոն Թրամբուլի 1805 թվականի նկարն է, որը պատկանում է Նյու Յորքի քաղաքապետարանի դիմանկարների հավաքածուին[1]։ 10 դոլարանոց թղթադրամը եզակի է նրանով, որ այն շրջանառության մեջ գտնվող միակ անվանական արժեքն է, որի դիմանկարը ուղղված է դեպի ձախ։ Այն նաև պատկերում է երկու ոչ նախագահներից մեկին ներկայումս թողարկված ԱՄՆ թղթադրամների վրա, մյուսը՝ Բենջամին Ֆրանկլինը՝ 100 դոլարանոց թղթադրամի վրա։ Համիլթոնը նաև միակ մարդն է, որը չի ծնվել մայրցամաքային Միացյալ Նահանգներում կամ Բրիտանական Ամերիկայում (նա Վեստ Ինդիայից էր), որը ներկայումս պատկերված է ԱՄՆ թղթադրամների վրա։ Անցյալում պատկերվել են ևս երեքը՝ Ալբերտ Գալատին, Շվեյցարիա (500 դոլար՝ 1862/63 թվականի օրինական վճարամիջոց), Ջորջ Միդ, Իսպանիա (1000 դոլար՝ 1890/91 թվականի գանձապետական պարտատոմս) և Ռոբերտ Մորիս, Անգլիա (1000 դոլար՝ 1862/63 թվականի օրինական վճարամիջոց, 10 դոլար՝ 1878/80 թվականի արծաթե վկայական):
Մեծ չափի թղթադրամների պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը](approximately 7.4218 × 3.125 in ≅ 189 × 79 mm)
- 1861 թվական: Առաջին 10 դոլարանոցը թողարկվել է որպես պահանջով թղթադրամ՝ Աբրահամ Լինքոլնի փոքր դիմանկարով դիմային կողմի ձախ մասում և արվեստը ներկայացնող ալեգորիկ կերպարով աջ մասում:
- 1862 թվական: Թողարկվել է առաջին 10 դոլարանոց ԱՄՆ թղթադրամը՝ 1861 թվականի պահանջարկի թղթադրամի նման դիմային դիզայնով։ Սակայն հակառակ կողմը որոշ չափով վերանայվել է։ Հռոմեական «X» թվանշանը կարող է ներկայացնել «sawbuck» ժարգոնային տերմինի ծագումը, որը նշանակում է 10 դոլարանոց թղթադրամ։
- 1863 թվական: Թողարկվել են տոկոսային թղթադրամներ՝ Սալմոն Պ. Չեյզի դիմանկարով և ազատության վինետայով, որոնք կարող էին մարվել թղթադրամի վրա տպագրված ամսաթվից մեկ տարի անց՝ 10 դոլար գումարած 5% տոկոսադրույքով։ Թղթադրամները կարող էին նաև ծախսվել ճիշտ 10 դոլարով։
- 1864 թվական: Թողարկվել են բարդ տոկոսադրույքով գանձապետական թղթադրամներ՝ 1863 թվականի տոկոսային թղթադրամի նման դիմային դիզայնով, որոնց անվանական արժեքը կիսամյակային աճում էր 6%-ով՝ բարդացված հաշվարկով։ Հայտնի չէ, թե արդյոք թղթադրամը իրականում կարող էր ծախսվել 10 դոլար գումարած տոկոսադրույքով։
- 1869 թվական: Թողարկվել է նոր 10 դոլարանոց ԱՄՆ թղթադրամ՝ ձախ կողմում Դանիել Ուեբսթերի դիմանկարով, իսկ դիմերեսի աջ կողմում՝ Պոկահոնտասի այլաբանական պատկերով, որը ներկայացվել է Անգլիայի թագավորական արքունիքին։ Այս թղթադրամը մականունն է ստացել «անպիտան թղթադրամ», քանի որ առջևի մասում գտնվող արծիվը, երբ այն շրջվում է, նման էշի։
- 1870: Ազգային ոսկե բանկային թղթադրամներ, որոնք պարունակել են Բենջամին Ֆրանկլինի վինյետը՝ ձախ մասում, և ազատություն ու արծիվ՝ աջ մասում, թողարկվեցին հատուկ մասնակից ազգային բանկների կողմից ոսկե մետաղադրամներով վճարումների համար: Թղթադրամի հետևի մասը պարունակում էր ԱՄՆ-ական ոսկե մետաղադրամների վինյետ:
- 1875 շարք 10 դոլարանոց արծաթե վկայագիր՝ Ռոբերտ Մորիսի պատկերով
- 1875: 1869 թվականի Միացյալ Նահանգների թղթադրամը վերանայել են: Դիմային մասի վրա առկա կապույտ և կանաչ գունավորումը հեռացվել է, իսկ հետնամասի դիզայնը ամբողջությամբ փոխվել:
- 1878: Առաջին 10 դոլարանոց արծաթե վկայագիրը թողարկվել է՝ Ռոբերտ Մորիսի դիմանկարով դիմային կողմի ձախ մասում: Հետնամասը, ի տարբերություն ցանկացած այլ դաշնակցորեն թողարկված թղթադրամի, տպագրված է եղել սև մսով և պարունակում էր SILVER բառը մեծ բլոկ տառերով:
- 1879 թվական: Վերֆինանսավորման վկայագրեր են թողարկվել, որոնք տարեկան 4% տոկոս են վճարել:
- 1886 թվական: Նոր 10 դոլարանոց արծաթե վկայագիր է թողարկվել՝ Թոմաս Ա. Հենդրիքսի դիմանկարով:
- 1890 թվական: Տասը դոլարանոց Գանձարանի կամ «Մետաղադրամի թղթադրամներ» թողարկվել և տրվել են արծաթի արդյունաբերությունից արծաթե բուլիոնի կառավարական գնումների համար: Թղթադրամը պարունակել է գեներալ Ֆիլիպ Շերիդանի դիմանկարը: Հետնամասը պարունակել է զարդանախշ, որը գրեթե ամբողջ թղթադրամը էր զբաղեցնում:
- 1891 թվական: 1890 թվականի Գանձարանի թղթադրամի հետնամասը վերադիզայն է արվել, քանի որ գանձարանը գտնում էր, որ այն շատ «տարածված» է, ինչը դարձնում էր այն շատ հեշտ կեղծելի:
- 1901 թվական: շարք 10 դոլարանոց Օրինական վճարամիջոց՝ պատկերող ռազմական ուսումնասիրողներ Մերիվեդեր Լյուիսին, Ուիլյամ Քլարկին և ամերիկյան բիզոնին
- 1901 թվական: Հայտնի Միացյալ Նահանգների թղթադրամը՝ Մերիվեդեր Լյուիսի դիմանկարներով ձախ մասում, Ուիլյամ Քլարկի՝ աջ մասում և ամերիկյան բիզոնով, որը երբեմն սխալմամբ նշվում է որպես Սև Ադամանդ՝ բիզոնը, որը պատկերված էր Հնդկական գլխի նիկելի հետնամասին: Այս Միացյալ Նահանգների թղթադրամը միակն էր, որը նշում էր իր թողարկումը լիազորող օրինական դրույթը: Հետնամասը պարունակել է Կոլումբիան ներկայացնող ալեգորիկ կերպար՝ երկու հռոմեական ոճի սյուների միջև:
- 1902 թվական: Նոր ազգային բանկային թղթադրամ է թողարկվել՝ նախկին նախագահ Ուիլյամ ՄքԿինլիի պատկերով, որը սպանվել էր մեկ տարի առաջ: Այն ուներ կապույտ կնիք և կին՝ հետնամասում:
- 1907 թվական: Կոնգրեսը պաշտոնապես դադարեցրել է Վերֆինանսավորման վկայագրերի վրա վճարվող տոկոսը՝ դրանց անվանական արժեքը ընդմիշտ դարձնելով 21.30 դոլար:
- 1907 թվական: Առաջին 10 դոլարանոց ոսկե վկայագիրը թողարկվել է՝ Մայքլ Հիլլեգասի դիմանկարով դիմային մասում և նարինջագույն հետնամասով:
- 1914 թվական: Առաջին 10 դոլարանոց Դաշնային Պահուստի թղթադրամը թողարկվել է՝ Անդրյու Ջեքսոնի դիմանկարով դիմային մասում և գյուղատնտեսության ու արդյունաբերության վինյետներով հետնամասում: Թղթադրամը սկզբնապես ուներ կարմիր գանձարանական կնիք և սերիական համարներ. սակայն դրանք փոխվեցին կապույտի:
- 1914 թվականի 10 դոլարանոց Դաշնային Պահուստի թղթադրամ՝ Անդրյու Ջեքսոնի պատկերով
- 1915 թվական: Դաշնային Պահուստի բանկային թղթադրամներ (որոնք չպետք է շփոթել Դաշնային Պահուստի թղթադրամների հետ) թողարկվեցին չորս առանձին Դաշնային Պահուստի բանկերի կողմից: Դիմային մասը նման էր 1914 թվականի Դաշնային Պահուստի թղթադրամներին՝ բացառությամб թղթադրամի մեջտեղում մեծ բառերի և թղթադրամի ձախ մասում առանց սահմանների դիմանկարի: Յուրաքանչյուր թղթադրամ թողարկող բանկի պարտավորություն էր և կարող էր մարվել միայն համապատասխան բանկում:
- 1918 թվական: 1915 թվականի Դաշնային Պահուստի բանկային թղթադրամ է վերաթողարկվել 1918 թվականի շարքի ներքո՝ չորս Դաշնային Պահուստի բանկերի կողմից:
- 1923 թվական: 10 դոլարանոց Միացյալ Նահանգների թղթադրամը վերադիզայն է արվել՝ Անդրյու Ջեքսոնի դիմանկարով: Այս թղթադրամի դիզայնի որոշ ասպեկտներ, ինչպիսիք են ստորին եզրագիծը և 10 թիվը՝ TEN բառով վերատպագրված, տեղափոխվեցին 1928 թվականի շարքի 10 դոլարանոց թղթադրամին:
Փոքր չափի թղթադրամների պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1929 թվական: 1928 թվականի շարքի ներքո ԱՄՆ բոլոր թղթադրամները փոխվելեն իրենց ներկայիս չափսերին: 10 դոլարանոցի բոլոր տարբերակները կրում էին Ալեքսանդր Համիլտոնի նույն դիմանկարը, դիմային կողմում նույն եզրային դիզայնը և հետևի նույն կողմը ԱՄՆ Գանձարարության շենքի վինետով: 10 դոլարանոցը թողարկվում էր որպես Դաշնային Պահուստի բանկանշան կանաչ կնիքով և հերթական համարներով, ինչպես նաև ոսկե վկայագրի տեսքով՝ ոսկե կնիքով և հերթական համարներով: Գանձարարության դեպարտամենտի շենքի դիմաց կանգնած մեքենան հիմնված էր այն ժամանակ արտադրված տարբեր մեքենաների վրա և ստեղծվել էր Բյուրոյի դիզայների կողմից, ովքեր մշակել էին պատկերը, որն ծառայել էր որպես փորագրության մոդել, քանի որ պետական գործակալություններին արգելված էր հովանավորել որևէ կոնկրետ արտադրող կամ ապրանք՝ ըստ գրավման և տպագրման բյուրոյի բրոշյուրի: Գանձարարության շենքի աջ հետևի կողմում գտնվող փոքրիկ շենքը Ամերիկյան Անվտանգության և Վստահության ընկերության շենքն է, որը մի քանի տարի գովազդում էր իրեն որպես «ճիշտ փողի վրա»:
- 1933 թվական: Մեծ Դեպրեսիայի արտակարգ ի պատասխան ամերիկյան տնտեսությունում լրացուցիչ փող է ներկրվել Դաշնային Պահուստի բանկային բանկանշանների միջոցով: Սա եղել է միակ փոքր չափսի 10 դոլարանոցը, որը դիմային կողմում ուներ տարբեր եզրային դիզայն: Դրա վրայի հերթական համարները և կնիքը դարչնագույն էին:
- 1933 թվական: Առաջին փոքր չափսի 10 դոլարանոցի արծաթե վկայագրերը թողարկվել են կապույտ կնիքով և հերթական համարներով: Դիմային կողմը ուներ 1928 թվականի 1 դոլարանոցի արծաթե վկայագրերի նման դիզայնի ոճ, բայց 10 դոլարանոցի վրայի բառակապակցությունը տարբերվում էր 1 դոլարանոցից: Այս թողարկումը՝ 1933 թվականի շարքային ամսաթվով, լայնորեն չի տարածվել ընդհանուր շրջանառության մեջ: Այս թղթադրամների գոյություն ունեցող օրինակները բավականին հազվագյուտ են և գնահատվում են 10,000-ից 30,000 դոլար նումիզմատիկ համայնքում՝ կախված դրանց վիճակից:
- 1934 թվական: Ոսկով փրկման դրույթը հեռացվել է Դաշնային Պահուստի բանկանշաններից՝ ԱՄՆ-ի ոսկե ստանդարտից հրաժարվելու պատճառով:
- 1934 թվական: 10 դոլարանոցի արծաթե վկայագիրը վերանախագծվել է կապույտ 10 թվով դիմային կողմի ձախ մասում և գանձարարական կնիքով, որը տպագրված էր «TEN» ծանր բառի վրա աջ կողմում: Վկայագրի վրայի բառակապակցությունը փոխվեց՝ արտացոլելու 1934 թվականի Ամերիկյան Արծաթագնման օրենքը:
- 1942 թվական: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հատուկ թղթադրամ է թողարկվել: «HAWAII»-ն վերատպագրվեց 10 դոլարանոցի Դաշնային Պահուստի բանկանշանի առջև և հետևում, իսկ կնիքն ու հերթական համարները փոխվեցին դարչնագույնի: Սա արվեց, որպեսզի թղթադրամը կարողանա հայտարարվել անարժեք ճապոնական ներխուժման դեպքում: 10 դոլարանոցի արծաթե վկայագիր է ստորագրվել դեղին գույնի՝ կապույտի փոխարեն գանձարարական կնիքով. այս թղթադրամները տրվեցին ԱՄՆ զինուորներին Հյուսիսային Աֆրիկայում: Այս թղթադրամները նույնպես կարող էին հայտարարվել անարժեք, եթե թշնամին գրավեր դրանք:
- 1950 թվական: 10 դոլարանոցի Դաշնային Պահուստի բանկանշանի դիմային կողմի բազմաթիվ փոքր ասպեկտներ փոխվել են: Առավել նկատելիորեն՝ գանձարարական կնիքը, ծանր «TEN» բառը և Դաշնային Պահուստի կնիքը պատվել էին, «WASHINGTON, D.C.» բառերը ավելացվեցին դրանց և հերթական համարի միջև, նաև Դաշնային Պահուստի կնիքի շուրջ ավելացվեցին բռնակներ՝ ինչպես գանձարարական կնիքի դեպքում:
- 1953 թվական: 10 դոլարանոցի արծաթե վկայագիրը ունեցել է մի քանի դիզայնային փոփոխություններ՝ համանման 1950 թվականի Դաշնային Պահուստի բանկանշանի դիզայնային փոփոխությունների հետ. նաև թղթադրամի ձախ կողմի կապույտ 10 թիվը փոխվեց խորը գույնի:
- 1963 թվական: «WILL PAY TO THE BEARER ON DEMAND» (ԿԿԱՏԱՐՎԻ ՎՃԱՐՈՒՄԸ ՏՐՎՈՂԻՆ ՊԱՀԱՆՋՈՎ) հեռացվել է դիմային կողմից, իսկ «IN GOD WE TRUST» (ԱՍՏԾՈՒՑ ԵՆՔԱՅՈՒՍՆՈՒՄ) ավելացվել 10 դոլարանոցի Դաշնային Պահուստի բանկանշանների հետևի կողմում: Նաև պարտավորությունը կրճատվել է մինչև ներկայիս բառակապակցությունը՝ «THIS NOTE IS LEGAL TENDER FOR ALL DEBTS, PUBLIC AND PRIVATE» (ԱՅՍ ԹՂԹԱԴՐԱՄԸ ՕՐԻՆԱԿԱՆ ՎՃԱՐՄԱՆ ՄԻՋՈՑ Է ԲՈԼՈՐ ՊԱՐՏՔԵՐԻ ՀԱՄԱՐ՝ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՍՆԱՎՈՐ): Նույն ժամանակ դադարեցվել է արծաթե վկայագրերի արտադրությունը:
- 1969 թվական: 10 դոլարանոցը սկսել են օգտագործել նոր գանձարարական կնիք անգլերեն բառակապակցությամբ, որը պարզապես ասում է «The Department of the Treasury» (Գանձարարության դեպարտամենտ)՝ լատիներեն «THESAUR. AMER. SEPTENT. SIGIL.»-ի փոխարեն, որը նշանակում էր «Հյուսիսային Ամերիկայի գանձարարության կնիք»[2]:
- 1981 թվական: 1977A շարքի արտադրության ժամանակ Ռիչմոնդի ՍՊԲ-ից մի քանի աստղային թղթադրամ են պատրաստվել փորձնական Նատիկ թղթի վրա՝ միակ փորձնական թղթադրամային շարքում, որը չի ներգրավել 1 դոլարանոցը[3][4]:
- 1992 թվական: Առաջին ժամանակակից կեղծարարության դեմ միջոցները ներդրվել են միկրոսկոպիկ տպագրությամբ Համիլտոնի դիմանկարի շուրջ և պլաստիկ անվտանգության գոտիով թղթադրամի ձախ կողմում: Չնայած թղթադրամները գրված էին 1990 շարք, առաջին թղթադրամները տպագրվել են 1992 թվականի հուլիսին:
- 1995 թվական: Առաջին թղթադրամները (1995 շարքի համար) Արևմտյան Արժույթի հարմարությունում սկսել են տպագրվել նոյեմբերին:
- 2000 թվականի մայիսի 24: Զարգացող կեղծարարության դեմ պայքարելու համար թողարկվել է նոր 10 դոլարանոց՝ 1929 թվականից հետո առաջին ամբողջական վերանախագծումը, 1999 շարքի ներքո, որի դիզայնը նման էր 100, 50, 20 և 5 դոլարանոցների ոճին, որոնք բոլորը նախկինում ենթարկվել էին դիզայնային փոփոխությունների «Նոր արժույթի դիզայն» ծրագրի շրջանակում: Հիմնական փոփոխությունները վերանայված, ավելի մեծ, մի փոքր կենտրոնից հեռու Համիլտոնի դիմանկարն էին և ԱՄՆ Գանձարարության շենքի վերանայված վինետը՝ հիմա դիմաց դիրքավորված: Պլաստիկ անվտանգության գոտին գրված է «USA TEN» և հիմա նարնջագույն գույնով է փայլում սև լույսի ներքո: Ինչպես նոր 5 դոլարանոցը, այս թղթադրամները առաջին անգամ տպագրվել են 1999 թվականի դեկտեմբերին:
- 2006 թվականի մարտի 2: 10 դոլարանոցը երրորդ թղթադրամն էր, որը փոփոխվել է «NexGen» վերանախագծման շարքի շրջանակում: 2000 թվականին ներդրված դիզայնային փոփոխությունների լրացումով դիմային կողմը ունի Ազատության արձանի լապտերի կարմիր ֆոնային պատկերներ, Ջեյկոբ Շալուսի «WE THE PEOPLE»-ի (ՄԵՆՔ՝ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ) գրության մանրամասն պատկերը ԱՄՆ Սահմանադրության նախաբանից, Ազատության արձանի լապտերի ավելի փոքր մետաղական ներկայացումը, նարնջագույն և դեղին ֆոնային գույները, Համիլտոնի անսահմանափակ դիմանկարը և Համիլտոնի ձախ կողմում փոքր դեղին 10-ներ, որոնց զրոները կազմում են EURion համաստ ղությունը: Հետո կողմը ունի փոքր դեղին EURion 10-ներ և հեռացված են նրբագիծ գծերը Միացյալ Նահանգների Գանձարարության շենքի վինետի շուրջ: Այս թղթադրամները թողարկվել են 2004A շարքում Կաբրալ-Սնոու ստորագրություններով[5]: Առաջին թղթադրամները տպագրվել են 2005 թվականի հուլիսին
Սերիաներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոքր չափս
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Տեսակ | Սերիաներ | Գրանցում | Գանձում | Կնիք |
|---|---|---|---|---|
| Ազգային թղթադրամների 1-ին և 2-րդ տեսակները | 1929 | Ջոնս | Վուդս | Բրաուն |
| Դաշնային պահուստային բանկի թղթադրամ | 1928 | Ջոնս | Վուդս | Բրաուն |
| Տեսակ | Սերիաներ | Գրանցում | Քարտուղար | Կնիք |
|---|---|---|---|---|
| Ոսկե հավաստագիր | 1928 | Վուդս | Մելլոն | Ոսկի |
| Արծաթե հավաստագիր | 1933 | Ջուլիան] | Ուոդին | Կապույտ |
| 1934 | Մորգենթաու | |||
| 1934 Հյուսիսային Աֆրիկա | Դեղին | |||
| 1934A | Կապույտ | |||
| 1934A Հյուսիսային Աֆրիկա | Դեղին | |||
| 1934B | Վինսոն | Կապույտ | ||
| 1934C | Սնիդեր | |||
| 1934D | Քլարք | |||
| 1953 | Փրայիսթ | Համֆրի | ||
| 1953A | Անդերսոն | 1953B | Սմիթ | Դիլլոն |
| Դաշնային պահուստային համակարգի թղթադրամ | 1928 | Թեյթ | Մելլոն | Կանաչ |
| 1928A | Վուդս | |||
| 1928B | ||||
| 1928C | Միլլս | |||
| 1934 | Ջուլիան | Մորգենթաու | ||
| 1934 Հավայան կղզիներ | ||||
| 1934A | ||||
| 1934A Հավայան կղզիներ | ||||
| 1934B | Վինսոն | |||
| 1934C | Սնիդեր | |||
| 1934D | Քլարք | |||
| 1950 | ||||
| 1950A | Փրայիսթ | Համֆրի | ||
| 1950B | Անդերսոն | |||
| 1950C | Smith | Դիլլոն | ||
| 1950D | Գրանահան | |||
| 1950E | Ֆովլեր | |||
| 1963 | Դիլլոն | |||
| 1963A | Ֆովլեր | |||
| 1969 | Էլսթոն | Քենեդի | ||
| 1969A | Կաբիս | Քոնալի | ||
| 1969B | ԲԱնուելոս | |||
| 1969C | Շուլց | |||
| 1974 | Նեֆ | Սիմոն | ||
| 1977 | Մորթոն] | Բլումենթալ | ||
| 1977A | Միլլեր | |||
| 1981 | Բուչանան | Ռեգան | ||
| 1981A | Օրտեգա | |||
| 1985 | Բեյքեր | |||
| 1988A | Վիլալպանդո | Բրեդի | ||
| 1990 | ||||
| 1993 | Ուիթրո | Բենցեն | ||
| 1995 | Ռուբին | |||
| 1999 | Սամմերս | |||
| 2001 | Մարին | օ Նելլի | ||
| 2003 | Սնոու | |||
| 2004A | Կաբրալ | |||
| 2006 | Փաուլսոն | |||
| 2009 | Ռիոս | Գեյթներ | ||
| 2013 | Լյու | |||
| 2017 | Կարանզա | Մնուչին | ||
| 2017A | ||||
| 2021 | Յելլեն | Մալերբա |
Տաս դոլարանոց թղթադրամի առաջարկվող դիզայն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2015 թվականին բազմագործակալություններից կազմված կեղծիքների կանխարգելման առաջադեմ կոմիտեն (ACD) մշակել է ԱՄՆ թղթադրամների հաջորդ սերնդի՝ Catalyst անվամբ ժամանակացույց, որը կպարունակի նոր անվտանգության և կեղծիքներից պաշտպանող հատկանիշներ, ինչպես նաև կույրերի և տեսողական խնդիրներ ունեցողների համար հասանելիության բարձրացում[6]: 2015 թվականի հունիսի 17-ին ֆինանսների նախարար Ջեք Լյուն հայտարարել է, որ կնոջ դիմանկարը ներկայացվելու է վերաձևավորված տասը դոլարանոց թղթադրամի վրա մինչև 2020 թվականը, չնայած ACD-ն չէր պլանավորում, որ այն արտադրվելու է մինչև 2026 թվականը: Ֆինանսների նախարարությունը հանրության կարծիքն էր փնտրում այն մասին, թե ով պետք է հայտնվի նոր թղթադրամի վրա նախագծման փուլում:
Համիլթոնի հեռացումը վիճահարույց էր։ Շատերը կարծում էին, որ Համիլթոնը՝ որպես ֆինանսների առաջին նախարար, պետք է ինչ-որ կերպ մնար ԱՄՆ արժույթի վրա, միաժամանակ մտածելով, որ ԱՄՆ արժույթի վրա վաղուց պետք է պատկերվեր կին պատմական դեմք. բարձրացված անունների թվում էին Էլեոնոր Ռուզվելտը, Հարիեթ Թաբմենը և Սյուզան Բ. Էնթոնին[7]։ Սա հանգեցրել է նրան, որ ֆինանսների նախարարությունը հայտարարել է, որ Համիլթոնը ինչ-որ կերպ կմնա թղթադրամի վրա[7]։ 10 դոլարանոց թղթադրամն ընտրվել է, քանի որ այն նախատեսված է եղել անվտանգության կանոնավոր վերաձևավորման համար, որը տարիներ տևող գործընթաց էր։ Վերաձևավորված տասը դոլարանոց թղթադրամը պետք է լիներ առաջին ԱՄՆ թղթադրամը, որը կներառեր շոշափելի հատկանիշներ՝ տեսողական խնդիրներ ունեցողներին օգնելու համար[8][9][10]:
2016 թվականի ապրիլի 20-ին հայտարարվել է, որ Ալեքսանդր Համիլթոնը մնալու 10 դոլարանոց թղթադրամի գլխավոր դեմքը, մասամբ՝ 2015 թվականի Բրոդվեյի «Համիլթոն» մյուզիքլի հաջողությունից հետո առաջին ֆինանսների նախարարի հանկարծակի ժողովրդականության շնորհիվ։ Միաժամանակ հայտարարվել է, որ Հարիեթ Թաբմենի պատկերը կհայտնվի 20 դոլարանոց թղթադրամի վրա, մինչդեռ Էնդրյու Ջեքսոնը այժմ կհայտնվի հակառակ կողմում՝ Սպիտակ տան պատկերի հետ միասին[11]։ Նոր 10 դոլարանոց թղթադրամի հակառակ կողմի 2016 թվականի դիզայնը պետք է պատկերեր Միացյալ Նահանգներում կանանց ընտրական իրավունքի շարժման հերոսուհիներին, այդ թվում՝ Սյուզան Բ. Էնթոնիին, Ալիս Փոլին, Սոջորներ Թրութին, Էլիզաբեթ Քեդի Սթենթոնին, Լուկրեցիա Մոտտին և 1913 թվականի կանանց ընտրական իրավունքի երթի մասնակիցներին, որոնք երթով շարժումներ են իրականացրել Վաշինգտոնում՝ ամերիկացի կանանց լիարժեք ընտրական իրավունքի օգտին։
2017 թվականի օգոստոսին փորագրության և տպագրության բյուրոն (BEP) սկսել է Catalyst 10 և 50 դոլարանոց թղթադրամների մշակումը: 2022 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ նախատեսվել է թողարկել նոր 10 դոլարանոց թղթադրամ 2026 թվականին, 50 դոլարանոց՝ 2028 թվականին, 2030 թվականին՝ 20 դոլարանոց, որին կհաջորդեն նոր 5, ապա 100 դոլարանոց թղթադրամներ՝ 2030-ական թվականներին: Նոր թղթադրամները ներառելու են կույրերի և տեսողության խնդիրներ ունեցողների համար նախատեսված «բարձրացված շոշափելի հատկանիշներ», որոնք կիրառվելու են փորագրական տպագրության գործընթացի շրջանակներում: Թղթադրամի անվտանգության առանձնահատկությունների մշակման շնորհիվ նոր թղթադրամների դիզայնը, հավանաբար, կհրապարակվի յուրաքանչյուր թղթադրամի թողարկումից 6 ամիս առաջ
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «FRB: How long is the lifespan of U.S. paper money?».
- ↑ «USPaperMoney.Info: Series 1990 [[:Կաղապար:US$]]».
{{cite web}}: URL–wikilink conflict (օգնություն) - ↑ «USPaperMoney.Info: Series 1999 [[:Կաղապար:US$]]».
{{cite web}}: URL–wikilink conflict (օգնություն) - ↑ «Audit of Bureau of Engraving and Printing's Implementation of Security Features and Meaningful Access for the Blind and Visually Impaired into New Note Design» (PDF). Office of Inspector General. Department of the Treasury. 2020 թ․ հունիսի 30. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2024 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
- ↑ «USPaperMoney.Info: Series 2004A [[:Կաղապար:US$]]».
{{cite web}}: URL–wikilink conflict (օգնություն) - ↑ Calmes, Jackie (2015 թ․ հունիսի 17). «Woman's Portrait Will Appear on the $10 Bill». The New York Times.
- ↑ 7,0 7,1 «Woman 10 bill redesign update». CNN. 2016.
- ↑ «Meaningful Access White Paper» (PDF). B of Engraving and Printing. 2013.
- ↑ «The New $10 Note». US Department of the Treasury. 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
- ↑ «Meaningful Access White Paper» (PDF). B of Engraving and Printing. 2013.
- ↑ «Women Currency Harriet Tubman». The New York Times. 2016.
Գրականութուն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Friedberg, Arthur; Ira Friedberg; David Bowers (2005). A Guide Book of United States Paper Money: Complete Source for History, Grading, and Prices (Official Red Book). Whitman Publishing. ISBN 0-7948-1786-6.
- Hudgeons, Thomas (2005). The Official Blackbook Price Guide to U.S. Paper Money 2006 (38th ed.). House of Collectibles. ISBN 1-4000-4845-1.
- Wilhite, Robert (1998). Standard Catalog of United States Paper Money (17th ed.). Krause Pubns Inc. ISBN 0-87341-653-8.