«Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ
| Ստալինգրադի պաշտպանության համար | |
|
|
| Բնագիր անվանում | ռուս.՝ Медаль «За оборону Сталинграда |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ
|
| Տիպ | մեդալ |
| Ում է տրվում | Ստալինգրադի ճակատամարտի մասնակիցներին |
| Կարգավիճակ | չի տրվում |
| Վիճակագրություն | |
| Պարամետրեր | տրամագիծ՝ 32 մմ
նյութ՝ արույր |
| Հիմնադրման ամսաթիվ | դեկտեմբերի 22, 1942 |
| Պարգևատրման քանակը | մոտ 759 600 |
| Հերթականություն | |
| Ավագ պարգև | «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար» մեդալ |
| Կրտսեր պարգև | «Կիևի պաշտպանության համար» մեդալ |
«Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը սահմանվել է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1942 թվականի դեկտեմբերի 22-ի հրամանագրով [1]։ Մեդալի խաղարկության հեղինակը՝ նկարիչ Մոսկալյով Ն. Ի.։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը շնորհվել է Ստալինգրադի պաշտպանության բոլոր մասնակիցներին՝ Կարմիր բանակի, նավատորմի և ՆԳԺԿ զորքերի զինծառայողներին, ինչպես նաև պաշտպանությանն անմիջականորեն ներգրավված քաղաքացիական անձանց։ Ստալինգրադի պաշտպանության շրջանը համարվում է 1942 թվականի հուլիսի 12 — նոյեմբերի 19։
«Լենինգրադի պաշտպանության համար», «Օդեսայի պաշտպանության համար», «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար» մեդալները դարձան առաջին խորհրդային պարգևները, որոնք հաստատվել էին հնգանկյուն բլոկի վրա կրելու համար։ Սկզբում դրանք պետք է կրեին կրծքի աջ կողմում։ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1943 թվականի հունիսի 19-ի «ԽՍՀՄ շքանշանների և մեդալների ժապավենների նախագծման և նկարագրության հաստատման և շքանշանների, մեդալների, շքանշանների ժապավենների և տարբերանշաններ կրելու կանոնների հաստատման մասին» 1943 թ. հնգանկյուն բլոկ է մտցվել այլ մրցանակների համար, որոնք նախկինում կրել են ուրիշների համազգեստի բլոկների վրա, որոշվել է մեդալներ կրել կրծքի ձախ կողմում քաղաքների պաշտպանության համար, նույն շարքում այլ պարգևների հետ։ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը կրում են կրծքի ձախ կողմում և ԽՍՀՄ այլ մեդալների առկայության դեպքում տեղադրված է «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար» մեդալից հետո [2]։
№ 00001 վկայականով «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը շնորհվել է 64-րդ բանակի հրամանատար Մ. Ս. Շումիլովին։ 1943 թվականի հունիսի 1-ին առաջին պարգևատրվածների թվում պարգևատրվել են Ստալինգրադի կուսակցական և սովետական աշխատողներ՝ № 00014 Ստալինգրադի քաղաքային գործկոմի նախագահ Դ. Մ. Պիգալյով, № 00022 Ստալինգրադի մարզային գործկոմի նախագահ Ի. Ֆ. Զիմենկով, № 00026 շրջանային կոմիտեի քարտուղար Ի. Ի. Բոնդար [3]։
1995 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալով պարգեւատրվել է մոտ 759 560 մարդ։
Մեդալի նկարագրությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստեղծման ժամանակ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը պետք է պատրաստված լիներ չժանգոտվող պողպատից, սակայն 1943 թվականի մարտի 27-ի հրամանագրով նյութը փոխվեց արույրի [4]։ Մեդալն ունի 32 մմ տրամագծով կանոնավոր շրջանագծի տեսք։
Մեդալի ճակատային կողմում մարտիկների խումբն է պատրաստի հրացաններով։ Մարտիկների խմբի վերևում՝ մեդալի աջ կողմում, ծածանվում է պաստառ, իսկ ձախ կողմում՝ մեկը մյուսի հետևից տանկերի և թռչող ինքնաթիռների ուրվագծերը։ Մեդալի վերին մասում՝ մի խումբ մարտիկների վերևում, հնգածայր աստղ է և մեդալի եզրին գրություն. «ռուս.՝ ЗА ОБОРОНУ СТАЛИНГРАДА» («ՍՏԱԼԻՆԳՐԱԴԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ»)։ Մեդալի ճակատային կողմը եզերված է ուռուցիկ եզրով։
Մեդալի դարձերեսին «ռուս.՝ ЗА НАШУ СОВЕТСКУЮ РОДИНУ» («ՄԵՐ ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ՀԱՄԱՐ») մակագրությունն է։ Արձանագրության վերևում պատկերված են մանգաղ և մուրճ։
Մեդալի բոլոր մակագրություններն ու պատկերները ուռուցիկ են։
Սկզբում ժապավենը տեղադրված էր մոխրագույնով, մեջտեղում 8 մմ լայնությամբ երկայնական կարմիր շերտագծով։ 1943 թվականի հունիսի 19-ի հրամանով տեղադրվեց նոր ժապավեն՝ ձիթապտղի գույնի, մեջտեղում 2 մմ լայնությամբ երկայնական կարմիր շերտագծով [5]։
Նկարազարդումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեդալի հետևի կողմը
ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1944 թ
Ժապավենի 1-ին տարբերակը
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ {{{վերնագիր}}}.
- ↑ {{{վերնագիր}}}.
- ↑ Сталинградская битва: энциклопедия, 2012
- ↑ Постановление Президиума Верховного Совета СССР от 27 марта 1943 г. „О медалях «За оборону Ленинграда», «За оборону Одессы», «За оборону Севастополя» и «За оборону Сталинграда»“.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 19 июня 1943 г. «Об утверждении образцов и описания лент к орденам и медалям СССР и правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия».
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գրիգորև Վ. ռուս.՝ Первые медали Великой Отечественной войны и их первоначальный вид после утверждения // ռուս.՝ Санкт-Петербургский коллекционер. — 2005.
- ռուս.՝ Награды Великой Отечественной // Գիտություն և կյանք (ռուս.). — 1985.
- Володин А. Н., Мерлай Н. М. Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С. 65—68. — 301 с. — 3000 экз. — ISBN 5-7062-0111-0.
- Կոլեսնիկով Գ. Ա., Ռոժկով Ա. Մ. ռուս.՝ Ордена и медали СССР. — 1986.
- Сталинградская битва. Июль 1942 — февраль 1943: энциклопедия / под ред. М. М. Загорулько. — 5-е изд., испр. и доп. — Волгоград: Издатель, 2012. — С. 371. — 800 с.
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մեդալ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» ԽՍՀՄ մեդալներ և շքանշաններ