«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ

Լենինգրադի պաշտպանության համար
Երկիր	ԽՍՀՄ
Տեսակ	campaign medal?
Կարգավիճակ	չի տրվում
Վիճակագրություն
Պարամետրեր	տրամագիծ՝ 32 մմ նյութ՝ արույր
Հիմնադրման ամսաթիվ	դեկտեմբերի 22, 1942
Պարգևատրման քանակը	1 470 000
Հերթականություն
Ավագ պարգև	«Խեղդվողներին փրկելու համար» մեդալ
Կրտսեր պարգև	«Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալ
	Medal "For the Defence of Leningrad" Վիքիպահեստում

«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ՝ ԽՍՀՄ պետական պարգև՝ Լենինգրադ քաղաքի պաշտպաններին (զինվորականներին և քաղաքացիական անձանց) պարգևատրելու համար։
Պատերազմական ժամանակաշրջանի առաջին խորհրդային մեդալներից մեկը («Օդեսայի պաշտպանության համար», «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար» և «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալների հետ միասին):

Պատմություն

1942 թվականի ուշ աշնանը ԽՍՀՄ պաշտպանության ժողովրդական կոմիսարիատը միջնորդեց ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահությանը՝ Լենինգրադի, Ստալինգրադի, Սևաստոպոլի և Օդեսայի պաշտպանության համար մեդալներ սահմանելու խնդրանքով։
Ստեղծվել է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1942 թվականի դեկտեմբերի 22-ի ««Լենինգրադի պաշտպանության համար», «Օդեսայի պաշտպանության համար», «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար» և «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալներ ստեղծելու և այդ մեդալներով Լենինգրադի պաշտպանության մասնակիցներին շնորհելու մասին» հրամանագրով^[2]։
1943թ. մարտի 27-ին հաջորդեց Գերագույն խորհրդի հրամանագիրն՝ այս տեսակի մեդալների, կանոնակարգի, դրանց նմուշների և նկարագրության մասին, միևնույն ժամանակ, հրամանագրով սահմանվել է այս տեսակի մեդալների շնորհում այս քաղաքների պաշտպանության բոլոր մասնակիցներին՝ ինչպես զինվորականներին, այնպես էլ քաղաքացիական անձանց^[3].։
Մեդալը կրելու, ժապավենի գույնի և շերտաձողի վրա նրա տեղադրման կանոնները հաստատվել են ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1943 թվականի հունիսի 19-ի «ԽՍՀՄ շքանշանների և մեդալների համար ժապավենների նմուշների և նկարագրության հաստատման և շքանշանների, մեդալների, շքանշանային ժապավենների և տարբերանշանների կրելու կանոնների մասին» հրամանագրով^[4]։ Մեդալի հեղինակը նկարիչ Ն.Ի.Մոսկալովն է։ Բացի հաստատված տարբերակից, մշակվել են ևս 7 մեդալների նմուշներ։

Բ. Գ. Բարխինի էսքիզում հիմնական տարրը Լենինի հուշարձանն է Ֆինլանդիայի կայարանում Ծովակալության ֆոնի վրա, նրա աջ կողմում զենիթային հրանոթի բարձրացված փողն է։

«Բորոբին»-ի արհեստանոցի արվեստագետների թիմի կողմից մշակվել է երեք նախագիծ, որոնցից յուրաքանչյուրը պարունակում է մեկ տարր՝ քաղաքի ճարտարապետական խորհրդանիշը և «Լենինգրադի պաշտպանության համար» մակագրությունը։

Առաջինի վրա պատկերված էր Պետրոս I-ի հուշարձանը, որի տակ պատկերված էր հարձակման համար բարձրացված սվիններ և գնդացիր, մակագրությունն արված էր շրջագծով։
Երկրորդ էսքիզի վրա պատկերված էր Ծովակալությունը, մակագրության տակ գտնվող եզրերը շրջանակված են դափնու ճյուղերով։
Երրորդը ներառում էր մակագրություն կենտրոնում՝ վերևում պատկերաված էր Պետրոպավլովյան ամրոցը, իսկ ներքևում՝ երկու խաչաձև հրացաններ։

Ա․Ա․ Կաբակովի երկու էսքիզների վրա՝

Առաջինի վրա պատկերված էին հարձակման գնացող կարմիրնավատորմայինը և կարմիրբանակայինը՝ ձախ եզրից «Պաշտպանել Լենինի քաղաքը» մակագրությամբ, ետևի կողմում՝ Լենինի դիմանկարը և «Լենինգրադի պաշտպանության համար» մակագրությամբ։
Երկրորդի վրա մի քանի պաշտպաններ հրացաններով արդեն պատրաստ մարտի, նրանց ձախ կողմից գրված էր «Լենինգրադի համար» մակագրությունը, ետևի կողմում գրված է «Լենինգրադի պաշտպանության համար» գրառումը։

Ն. Ա. Կոնգիսերի էսքիզը պատկերում էր Կարմիր բանակի զինվորների շարքը, որոնց հետևում երեևում էին Պետրոպավլովյան տաճարը և Լենինի հուշարձանը: 1963 թվականի «Հայրենական մեծ պատերազմ» նամականիշերի շարքում նկարիչ Պ. Կրանցևիչը պատկերել է մեդալի դիմերեսի պատկերը նամականիշի աջ կողմում։ Մեդալի նկարի վրա արտացոլված է մեդալի առաջին դրոշմը, իսկ մեդալի կանթը՝ նրա ավելի ուշ տարբերակն է։
«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը շնորհվել է Լենինգրադի պաշտպանության բոլոր մասնակիցներին.

Կարմիր բանակի, նավատորմի և ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատի զորքերի ստորաբաժանումների, կազմավորումների և հիմնարկների զինվորական անձնակազմը, որոնք փաստացի մասնակցել են քաղաքի պաշտպանությանը՝
բանվորներ, աշխատակիցներ և այլ քաղաքացիական անձինք, ովքեր մասնակցել են քաղաքի պաշտպանության ռազմական գործողություններին, իրենց անձնուրաց աշխատանքով նպաստել քաղաքի պաշտպանությանը ձեռնարկություններում և հիմնարկներում, մասնակցել պաշտպանական կառույցների կառուցմանը, հակաօդային պաշտպանությանը, կոմունալ ծառայությունների պաշտպանությանը, հակառակորդի օդային հարձակումներից հրդեհների դեմ պայքարին, տրանսպորտի և կապի կազմակերպմանն ու սպասարկման, հասարակական սննդի կազմակերպման, մատակարարման, հիվանդների և վիրավորների, երեխաների խնամքի և քաղաքը պաշտպանելու այլ միջոցառումներ կազմակերպելու գործում:

Մեդալի առաջին շնորհումը տեղի է ունեցել 1943 թվականի հունիսի 3-ին Սմոլնիում կայացած հանդիսավոր ժողովում։ Մինչև 1945 թվականը պարգևատրվեցին Լենինգրադի պաշտպանության շուրջ 600 000 մասնակիցներ։ Այդ մարդկանց մասին տեղեկատվությունը 1945 թվականի դրությամբ պահվում էր Լենինգրադի բլոկադայի և պաշտպանության թանգարանում, առկա էր պարգևատրվածների անուններով 6 հատոր։ Հետագայում այդ փաստաթղթերը կորել են^[5] }}։

1985 թվականի դրությամբ մոտ 1,470,000 մարդ պարգևատրվել է «Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալով։ Նրանց թվում են 15 հազար երեխաներ ու դեռահասներ։

«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալով պարգևատրված անձինք իրավունք ունեին պարգևատրվելու հետագայում հաստատված «Լենինգրադի 250-ամյակի հիշատակին» հոբելյանական մեդալով։

Մեդալի նկարագրությունը

«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը ի սկզբանե պետք է պատրաստված լիներ չժանգոտվող պողպատից, սակայն 1943 թվականի մարտի 27-ի հրամանագրով նյութը փոխվեց արույրի^[6]։ Մեդալն ունի 32 մմ տրամագծով շրջանագծի տեսք։ Մեդալի դիմերեսին, Ծովակալության շենքի տեսանելի ուրվագծի ֆոնին պատկերված են կարմիրբանակայինների, կարմիրնավատորմայինների, բանվորների և բանվորուհիների մի խումբ՝ հրացանները առաջաթեք բռնելով։ Մեդալի վերևում պատկերված է հնգաթև աստղ և մեդալի եզրով արված է «ՀԱՆՈՒՆ ԼԵՆԻՆԳՐԱԴԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ» մակագրությունը։ Մեդալի առջևի կողմը եզրագծված է ուռուցիկ եզրով։ Մեդալի դարձերեսին «ՄԵՐ ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ՀԱՄԱՐ» մակագրությունն է։ Մակագրության վերևում պատկերված են մանգաղը և մուրճը։ Մեդալի բոլոր մակագրություններն ու պատկերներն ուռուցիկ են։

Ժապավենի առաջին տարբերակը

Մեդալը կանթի և օղակի միջոցով միացված է հնգանկյուն շերտաձողին՝ ծածկված 24 մմ լայնությամբ մետաքսե մուարի ժապավենով։ Սկզբում ժապավենը կարմիր գույն էր, եզրերի երկայնքով արծաթագույն գծերով, յուրաքանչյուրը 4 մմ լայնությամբ: 1943 թվականի հունիսի 19-ի հրամանագրով ստեղծվել է նոր ժապավեն՝ ձիթապտղի գույնի, մեջտեղում երկայնական կանաչ գծով, 2 մմ լայնությամբ^[7]։ «Լենինգրադի պաշտպանության համար», «Օդեսայի պաշտպանության համար», «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար» և «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալներն առաջին խորհրդային պարգևներն էին, որոնք հաստատվել էին հնգանկյուն շերտաձողի վրա կրելու համար: Սկզբում դրանք պետք է կրեին կրծքի աջ կողմում։ 1943 թվականի հունիսի 19-ի հրամանագրով ընդունվել է հնգանկյուն շերտաձողը նաև այլ պարգևների համար, որոնք նախկինում կրում էին այլ ձևերի շերտաձողերի վրա, քաղաքների պաշտպանության համար մեդալները որոշվել է կրել կրծքի ձախ կողմում, այլ պարգևների հետ նույն շարքում: Եթե մեդալակիրն այլ պարգևներ ունի, ապա «Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալը տեղադրվում է «Օդեսայի պաշտպանության համար» մեդալից աջ, իսկ «Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալի հաստատումից հետո՝ վերջինիս աջ կողմում^[8]։

Պատկերասրահ

Մեդալի հակառակ կողմը
«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալով պարգևատրում, 1944 թվականի հունիսի 1
ԽՍՀՄ փոստի նամականիշ, 1944 թվական
Պիսկարյովսկոե գերեզմանատան թանգարանի տաղավարում տեղադրված մեդալիոն

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Об учреждении медалей “За оборону Ленинграда”, “За оборону Одессы”, “За оборону Севастополя”, “За оборону Сталинграда” и о награждении этими медалями участников обороны Ленинграда, Одессы, Севастополя, Сталинграда (ռուս.)
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об учреждении медалей «За оборону Ленинграда», «За оборону Одессы», «За оборону Севастополя» и «За оборону Сталинграда» и награждении этими медалями участников обороны Ленинграда, Одессы, Севастополя и Сталинграда» от 22 декабря 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — № 47 (206). — С. 1. Архивировано из первоисточника 17 նոյեմբերի 2021.
↑ Текст указа в викитеке
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об утверждении образцов и описание лент к орденам и медалям СССР и Правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия» от 19 июня 1943 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — № 23 (229). — С. 1 – 2. Архивировано из первоисточника 4 դեկտեմբերի 2021.
↑ И. Ю. Милова Моя блокада. IV. Салют победы // История Петербурга : Журнал. —СПб., 2009. — В. 3 (49). — С. 58—59.
↑ Постановление Президиума Верховного Совета СССР от 27 марта 1943 г. «О медалях „За оборону Ленинграда“, „За оборону Одессы“, „За оборону Севастополя“ и „За оборону Сталинграда“».
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 19 июня 1943 г. «Об утверждении образцов и описания лент к орденам и медалям СССР и правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия»
↑ Изотова М. А., Царёва Т. Б. Награды России и СССР. Популярная энциклопедия. Ордена, медали, нагрудные знаки. — Ростов-на-Дону: Владис, 2010. — С. 462—463. — ISBN 978-5-9567-0961-0

Գրականություն

Бурков В. Г. К истории медали «За оборону Ленинграда» // Фалеристика, вексиллология, геральдика, история международных отношений: избранные труды / отв. ред. и предисл. О. Н. Наумов, археограф. введ. А. С. Соколов. — М.: У Никитских ворот, 2021. — С. 237—242.
Виктор Григорьев Первые медали Великой Отечественной войны и их первоначальный вид после утверждения // Санкт-Петербургский коллекционер. — 2005. — № 2 (32). — С. 20.
Владимир Холкин Редкие наградные документы к медали «За оборону Ленинграда» // Петербургский коллекционер. — 2010. — № 5 (61). — С. 54—55.
Володин А. Н., Мерлай Н. М. Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С. 54—55. — ISBN 5-7062-0111-0
Григорьев В. С. История одной награды. — М.: РИЦ «Кавалер», 2008.
Изотова М. А., Царёва Т. Б. Награды России и СССР. Популярная энциклопедия. Ордена, медали, нагрудные знаки. — Ростов-на-Дону: Владис, 2010. — С. 462—463. — ISBN 978-5-9567-0961-0
Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР. — Мн.: Народная асвета, 1986. — С. 73—75.
Метелкин Е. Н., Сохор Т. Е. Битва за Ленинград и блокада города на почтовых марках СССР и России / ред. Г. Л. Соболев. — СПб.: Нестор-История, 2019. — С. 137—146.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են ««Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ» հոդվածին։

[_83bd8462e6635bef-1] Об учреждении медалей “За оборону Ленинграда”, “За оборону Одессы”, “За оборону Севастополя”, “За оборону Сталинграда” и о награждении этими медалями участников обороны Ленинграда, Одессы, Севастополя, Сталинграда (ռուս.)

[2] Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об учреждении медалей «За оборону Ленинграда», «За оборону Одессы», «За оборону Севастополя» и «За оборону Сталинграда» и награждении этими медалями участников обороны Ленинграда, Одессы, Севастополя и Сталинграда» от 22 декабря 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — № 47 (206). — С. 1. Архивировано из первоисточника 17 նոյեմբերի 2021.

[3] Текст указа в викитеке

[4] Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об утверждении образцов и описание лент к орденам и медалям СССР и Правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия» от 19 июня 1943 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — № 23 (229). — С. 1 – 2. Архивировано из первоисточника 4 դեկտեմբերի 2021.

[Salute-5] И. Ю. Милова Моя блокада. IV. Салют победы // История Петербурга : Журнал. —СПб., 2009. — В. 3 (49). — С. 58—59.

[6] Постановление Президиума Верховного Совета СССР от 27 марта 1943 г. «О медалях „За оборону Ленинграда“, „За оборону Одессы“, „За оборону Севастополя“ и „За оборону Сталинграда“».

[7] Указ Президиума Верховного Совета СССР от 19 июня 1943 г. «Об утверждении образцов и описания лент к орденам и медалям СССР и правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия»

[8] Изотова М. А., Царёва Т. Б. Награды России и СССР. Популярная энциклопедия. Ордена, медали, нагрудные знаки. — Ростов-на-Дону: Владис, 2010. — С. 462—463. — ISBN 978-5-9567-0961-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]