«Իվ Ռոշե»-ի գործ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

«Իվ Ռոշե»-ի գործ, ռուս քաղաքական գործիչ Ալեքսեյ Նավալնիի և նրա եղբոր՝ Օլեգի դեմ քրեական գործը, որը ՌԴ Քննչական կոմիտեի կողմից սկսվել է 2012 թվականին Իվ Ռոշե Վոստոկ ընկերության (Yves Rocher ռուսական մասնաճյուղի) գլխավոր տնօրենի հայտարարության հիման վրա։

2014 թվականի դեկտեմբերի 30-ին Մոսկվայի Զամոսկվորեցկի դատարանը մեղադրական դատավճիռ է կայացրել՝ Ալեքսեյ Նավալնին դատապարտվել է 3,5 տարվա պայմանական ազատազրկման, իսկ Օլեգ Նավալնին՝ 3,5 տարվա ընդհանուր ռեժիմի գաղութում։ 2017 թվականի հոկտեմբերի 17-ին ՄԻԵԴ-ը վճռել էր, որ դատավճիռը կամայական էր և անհիմն, սակայն հրաժարվել էր քննել գործի քաղաքական մոտիվացիայի հարցը։ Հաջորդ՝ 2019 թվականի ապրիլի 9-ի իր որոշման մեջ ՄԻԵԴ-ը Նավալնիի տնային կալանքը քաղաքական դրդապատճառներով է ճանաչել[1][2]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008 թվականին Կիպրոսի օֆշորի Alortag Management Ltd-ն հիմնադրել է «Գլխավոր բաժանորդագրական գործակալություն» ՍՊԸ-ն[3][4]։ Նույն թվականին Իվ Ռոշե Վոստոկ-ի և Գլխավոր բաժանորդագրական գործակալության միջև կնքվել է տրանսպորտային ծառայությունների մատուցման պայմանագիր, որը փաստացի իրականացվել է 2008 թվականի օգոստոսից մինչև 2011 թվականի մայիսը՝ 55 մլն ռուբլի ընդհանուր գումարով։ Այդ պայմանագիրը կնքվել է 2008 թվականի օգոստոսի 1-ից մինչև 2011 թվականի մայիսի 1-ը[5]։ Գլխավոր բաժանորդագրական ընկերությունը տրանսպորտային ծառայությունների մատուցման համար սեփական նյութական բազա չի ունեցել, ուստի դրանք տրամադրելու համար վարձել է «Ավտոսագա» ՍՊԸ-ն և վճարել է 31 մլն ռուբլի[6]։ 19 մլն ռուբլի ԳԲԳ-ը Նավալնիին փոխանցել է «Կոբյակովյան ֆաբրիկա»՝ Շինությունների վարձակալման պայմանագրերով կարգախոսով ընտանեկան ընկերությանը[3]։

2012 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Իվ Ռոշե Վոստոկ ՍՊԸ-ի (Yves Rocher ռուսական մասնաճյուղի) գլխավոր տնօրեն Բրունո Լեպրուի (ֆր.՝ Bruno Leproux) Օլեգ և Ալեքսեյ Նավալնի դեմ քրեական գործ է հարուցվել խարդախության և հանցավոր ճանապարհով ստացված դրամական միջոցների օրինականացման մեղադրանքով[4]։

Հետաքննության վարկածով՝ 2008 թվականի գարնանը Օլեգ Նավալնին, որն այդ պահին աշխատում էր Ռուսաստանի փոստ դաշնային ծառայության մասնաճյուղի ներքին փոստային առաքանիների դեպարտամենտի ղեկավար, համոզեց Իվ Ռոշե Վոստոկ ՍՊԸ-ի ներկայացուցիչներին, որ Ռուսաստանի փոստի  Յարոսլավլի բաժանմունքն ի վիճակի չէ ամբողջությամբ բավարարել Իվ Ռոշե Վոստոկ ՍՊԸ-ի՝ ծանրոցները փոխադրելու պահանջը[6] և համոզեց նրանց պայմանագիր կնքել ԳԲԳ-ի հետ բարձր գներով տրանսպորտային ծառայություններ իրականացնելու համար։ Իվ Ռոշե Վոստոկ-ին հասցված վնասը գնահատվել է 26 մլն ռուբլի։ Վարձակալության պայմանագրերը, որոնցով գումարը փոխանցվել է Կոբյակովյան լոզոպլյացիայի ֆաբրիկային, քննությամբ կեղծ են ճանաչվել։ Ալեքսեյ Նավալնին, քննչական կոմիտեի վարկածով, իրականացնում էր այդ գործողությունների ընդհանուր ղեկավարումը՝ մնալով ստվերում։

Իվ Ռոշե-ի գործը միացվել է Միջտարածաշրջանային պրոցեսինգային ընկերություն ՍՊԸ-ին, որը նաև պայմանագիր է կնքել ԳԲԳ-ի հետ՝ 3,8 մլն ռուբլու չափով ենթադրյալ վնասով[5]։

2013 թվականի հոկտեմբերի 29-ին Ալեքսեյ և Օլեգ Նավալնիներին մեղադրանք է առաջադրվել խաբեության միջոցով յուրացումներ կատարելու, Իվ Ռոշե Վոստոկ ՍՊԸ-ի և Բազմապրոֆիլ պրոցեսինգային ընկերություն ՍՊԸ-ի, ինչպես նաև դրամական միջոցների օրինականացման համար[4][5][7][8]։

Դատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2013 թվականի նոյեմբերին Մոսկվայի Բասմանյան դատարանը Նավալնիների գույքի վրա կալանք էր դրել՝ որպես «Իվ Ռոշե» ընկերության վնասի փոխհատուցման հնարավոր հայցերի ապահովման միջոց[9][10]։ Գործը քննել է Ելենա Կորոբչենկոն՝ Մոսկվայի Զամոսկվորեցկի դատարանի դաշնային դատավորը[11], որը նախկինում աշխատել է 398-րդ դատական տեղամասի համաշխարհային դատավոր[12]։ Իվ Ռոշե ընկերության լիազոր ներկայացուցիչ Վադիմ Ալեքսեևիչ Կոդոլը[13] հետաքննության միջնորդության մեջ 2013 թվականի փետրվարին նշել է, որ Նավալնի եղբայրների ընկերության հետ աշխատելիս փոխադրման պայմանագրերում գները միջին շուկայական կամ ցածր են եղել (4 %-ից մինչև 15%)[14]։

«Իվ Ռոշե»-ի ներկայացուցիչ Քրիստիան Մելնիկը հայտնել է այդ պայմանագրերի կնքման ժամանակ որևէ վնասի կամ բաց թողնված օգուտի բացակայության մասին[15]։

Դիմումում նաև նշվել է, որ հնարավոր վնասի մասին ենթադրությունն առաջացել է Բրունո Լեպրուի մոտ միայն քրեական գործի շրջանակներում ընկերության աշխատակիցների հարցաքննությունից և փաստաթղթերի առգրավումից հետո։ Գործի ընթացքում Բրունո Լեպրուն հրաժարվել է հանդես գալ որպես տուժող, ազատվել է Իվ Ռոշե Վոստոկ ՍՊԸ-ի[16] գլխավոր տնօրենի պաշտոնից և մեկնել արտասահման[17][18]։ Հետագայում նա դարձել է ռուսական Իլ դե Բոտե ընկերության գլխավոր տնօրեն[19][20], ընդ որում, չնայած նրան, որ նա առանցքային վկա է եղել, ոչ մի անգամ չի հրավիրվել դատարան[21][22]։ ՌԲԿ-ի տեղեկություններով՝ Օլեգ Նավալնիի պաշտպան Կիրիլ Պոլոզովը պարզաբանել է, որ նույնիսկ եթե տուժողները հաստատեն իրենց դիրքորոշումը և կրկին հայտարարեն, որ իրենք ոչ մի պահանջ չունեն, դատարանը կարող է, չնայած նրանց դիրքորոշմանը, ամբաստանյալներին մեղավոր ճանաչել[23]։

BBC-ի տվյալներով՝ Օլեգ և Ալեքսեյ Նավալնին, ինչպես նաև նրանց փաստաբաններ Կիրիլ Պոլոզովը, Վադիմ Կոբզևը և Օլգա Միխայլովան պնդում են, որ գործը քաղաքական է և նույնիսկ կեղծված չէ. դրանում պարզապես չկան փաստեր, որոնք մատնանշում են հնարավոր հանցագործությունը։

Փաստաբանների խոսքով՝ քննիչներն ու դատախազությունն ուղղակի շրջանառություն են մտցրել՝ ունենալով հանցավոր միտք սովորական, օրինական ձեռնարկատիրական գործունեության նկարագրության մեջ։

Դատարանում հարցաքննված վկաներից ոչ մեկը, որոնց թվում են Իվ Ռոշե Վոստոկ, Ռուսաստանի փոստ, չի հաստատել, որ ԳԲԳ-ի հետ աշխատանքը որևէ մեկին վնաս է հասցրել։

Դատավճիռ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Զամոսկվորեցկի դատարանում տեղի ունեցած վիճաբանության ժամանակ դատախազը Նավալնի եղբայրների համար պահանջել է 10 և 8 տարվա ազատազրկում՝ 159-րդ հոդվածի 4-րդ մասով և 174.1-րդ հոդվածի 2-րդ մասով։

Դատավճռի հրապարակումը պետք է տեղի ունենար 2015 թվականի հունվարի 15-ին, սակայն հանկարծ այն հետաձգվել է 2014 թվականի դեկտեմբերի 30-ին։ 159.4-րդ հոդվածի 2-րդ և 3-րդ մասերով (դատարանը փոխել է հոդվածի որակավորումը) և 174.1-րդ հոդվածի 2-րդ մասով Ալեքսեյ Նավալնին դատապարտվել է 3,5 տարվա ազատազրկման (պայմանականորեն, 5 տարի փորձաշրջանով), դրանով իսկ ստացել է երկրորդ պայմանական ժամկետը, իսկ նրա եղբայր Օլեգը նույն ժամկետը ընդհանուր ռեժիմի գաղութում։ Բացի այդ, երկու եղբայրներն էլ դատապարտվել են 500 հազար ռուբլի տուգանքի և Միջտարածաշրջանային պրոցեսինգային ընկերությանը ավելի քան 4 մլն ռուբլի վճարելու[24]։

Դիսնետ-ի փորձաքննության արդյունքների համաձայն՝ դատավոր Կորոբչենկոյի կայացրած դատավճիռը համընկնում է քննիչ Նեստերովի մեղադրական եզրակացության հետ ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն 234 էջից 195 էջով[25]։

Դատավճռի դեմ բողոք է ներկայացվել։ 2015 թվականի փետրվարի 17-ին Մոսկվայի քաղաքային դատարանը, ընդհանուր առմամբ, դատավճիռները թողնելով անփոփոխ, չեղարկել Է Ալեքսեյ Նավալնիի տուգանքը[26][27]։

Դատապարտվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալեքսեյ Նավալնի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օլեգ Նավալնի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օլեգ Նավալնին Ալեքսեյ Նավալնիի կրտսեր եղբայրն է։ Ծնվել է 1983 թվականի ապրիլի 9-ին։ 2005 թվականին ավարտել է ՌԴ կառավարությանն առընթեր Ֆինանսական ակադեմիան[28]։ 2008 թվականին սկսել է աշխատել Ռուսաստանի փոստ դաշնային ծառայության մասնաճյուղի ներքին փոստային առաքումների դեպարտամենտի ղեկավար[29]։ 2012 թվականի աշնանից՝ EMS Mail Ross ընկերության գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ, Ռուսաստանի փոստ դաշնային ծառայության մասնաճյուղ, որը պատասխանատու է նամակների և ծանրոցների տեսակավորման գործընթացի ավտոմատացման համար։ 2013 թվականի մայիսի 30-ից չի աշխատում Ռուսաստանի փոստում։

2018 թվականի նոյեմբերին Օռլայի Ուրիցկի շրջանային դատարանը որոշել է դաշնային բյուջեից 50 հազար ռուբլի բռնագանձել Օլեգ Նավալնիի օգտի[30] ն։ 2019 թվականի հունվարին Օռլովի շրջանային դատարանը չեղյալ է հայտարարել առաջին ատյանի դատարանի որոշումը՝ համարելով, որ հայցվորը ապացույցներ չի ներկայացրել, որ կալանքի տակ գտնվելու ընթացքում իրեն բարոյական վնաս է պատճառվել[31]։

Փորձաշրջանի երկարաձգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի օգոստոսին Մոսկվայի Սիմոնովյան դատարանը բավարարել է Ալեքսեյ Նավալնիի փորձաշրջանի ժամկետը 1 տարով երկարաձգելու մասին Դաշնային միգրացիոն ծառայության միջնորդությունը՝ մինչև 2020 թվականի դեկտեմբերի 30-ը[32]։

Բողոքարկում ՄԻԵԴ-ում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի հունվարի 5-ին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան բողոք է ներկայացվել[33] Ռուսաստանի կողմից Մարդու իրավունքների կոնվենցիայի 5-րդ, 6-րդ, 7-րդ և 18-րդ հոդվածների խախտման վերաբերյալ։ 2016 թվականի մարտի 8-ին դատարանը կոմունիկացրել է 6 (արդար դատավարություն) և 7 (պատիժ բացառապես օրենքի հիման վրա) հոդվածներով բողոքը։ Դատարանը ՌԴ կառավարության առջև մի շարք հարցեր է դրել, որոնց նա պետք է պատասխանի[34]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 17-ին ՄԻԵԴ-ը վճռել էր, որ Իվ Ռոշե ընկերության բողոքի հիման վրա Ալեքսեյ և Օլեգ Նավալնիների դեմ խարդախության գործը Ռուսաստանում քննվել է արդար դատարանի իրավունքի խախտմամբ։ Դատարանը եզրակացրել է, որ դատավճիռը կամայական և անհիմն է եղել[35]։ ՄԻԵԴ-ի որոշմամբ՝ Ռուսաստանը Նավալնիին պետք է վճարի 76 հազար եվրո։ ՄԻԵԴ-ը հրաժարվել է քննել գործի քաղաքական մոտիվացիայի հարցը։ Ընդ որում, ՄԻԵԴ-ի երեք դատավորներ՝ Դմիտրի Դեդովը, Հելեն Քելլերը և Գեորգիոս Սերգիդեսը, կարծիք են հայտնել, որ անհրաժեշտ էր քննարկել գործի հնարավոր քաղաքական ենթատեքստը[36][37][38][39]։

2018 թվականի ապրիլի 25-ին Ռուսաստանի Գերագույն դատարանի նախագահությունը հրաժարվել Է չեղարկել Նավալնիի եղբայրների Իվ Ռոշե գործով դատավճիռը և որոշել է վերսկսել գործը՝ նոր հանգամանքների քննության համար[40][41]։

Օլեգ Նավալնիի 3,5 տարվա ազատազրկման ընթացքում 6 անգամ տարել են տուգանային մեկուսարան, երկու անգամ մերժել են պայմանական վաղաժամկետ ազատման և մեկ անգամ՝ մնացած ամիսները տուգանքով կամ պարտադիր աշխատանքներով փոխարինելու համար։ Ընդդիմադիրի եղբայրը 1,5 տարի անցկացրել է մենախցում[42]։

2018 թվականի հունիսին հայտնի է դարձել, որ Օլեգ Նավալնիի ազատ արձակումից մեկ ամիս առաջ խստացրել են օռլովյան գաղութում պահման պայմանները[43]։ 2018 թվականի հունիսի 29-ին Օլեգ Նավալնին ազատվել է Օռլովի մարզի ԻԿ-5-ից[44]։

2018 թվականի հուլիսին Ալեքսեյ Նավալնին ավելի քան 4 մլն ռուբլի է ստացել Ռուսաստանի կառավարությունից՝ որպես փոխհատուցում «Իվ Ռոշե» գործի համար[45]։

2018 թվականի աշնանը լույս է տեսել Օլեգ Նավալնիի Երեք ու կես. Բանտարկյալների հարգանքով և եղբայրական ջերմությամբ՝ գաղութում անցկացրած բանտարկության մոտիվներով[46][47][48]։

2019 թվականի ապրիլի 9-ին ՄԻԵԴ-ը Նավալնիի տնային կալանքը քաղաքական է ճանաչել և Ռուսաստանի իշխանություններին պարտավորեցրել ընդդիմադիր Ալեքսեյ Նավալնիին 20 հազար եվրո վճարել որպես բարոյական վնասի փոխհատուցում և 2,6 հազար եվրո՝ որպես դատական ծախսերի փոխհատուցում[49][50][51][52][53]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «ЕСПЧ признал политическим домашний арест Навального». 2019 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 1-ին.
  2. «Минюст обжаловал решение ЕСПЧ о выплате Навальному €22 тыс» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2019 թ․ հուլիսի 9. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
  3. 3,0 3,1 Суть «дела Ив Роше» и братьев Навальных
  4. 4,0 4,1 4,2 История дела «Ив Роше»
  5. 5,0 5,1 5,2 Дело о хищении денег у компании «Ив Роше» братьями Навальными
  6. 6,0 6,1 Ирек Муртазин, специальный корреспондент. «Ив Роше» посадит в России три миллиона деревьев и двух братьев Навальных? Արխիվացված 2013-04-17 archive.today «Новая газета», 11.02.2013. (Ստուգված է 23 Դեկտեմբերի 2014)
  7. «ДЕЛО, КОТОРОГО НЕТ». delo.navalny.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.
  8. «Ущерба нет, а дело есть». navalny.com. 22.04.2014.
  9. Ведомости (2019 թ․ մայիսի 23). «Суд разблокировал арестованные по делу «Ив Роше» счета Навального». www.vedomosti.ru. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 23-ին.
  10. Редакционный материал.«Дело „Ив Роше“: арестовано имущество братьев Навальных». 12 ноября 2013 г. (Ստուգված է 23 Դեկտեմբերի 2014)
  11. Карточка судьи. Коробченко Елена Сергеевна. Արխիվացված 2014-12-23 Wayback Machine // pravo.ru (Ստուգված է 23 Դեկտեմբերի 2014)
  12. Елена Боровская. «Здесь я госпожа и закон». Штрихи к портрету судьи по делу «Ив Роше». Արխիվացված 2021-02-02 Wayback Machine // openrussia.org 19 декабря 2014 г. (Ստուգված է 23 Դեկտեմբերի 2014)
  13. Сайт с материалами по «делу Ив Роше»
  14. Ирек Муртазин «Ив Роше» не хочет быть «Ив РАША» // Новая Газета : газета. — 2014. — № 85.
  15. ВЕДОМОСТИ — Ещё один свидетель обвинения по делу братьев Навальных дал показания в пользу подсудимых
  16. «Новая Газета: Дела «Ив Роше» не существует. Французы отказались сажать братьев Навальных». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.
  17. ЗДЕСЬ И СЕЙЧАС. Ирек Муртазин, журналист «Новой газеты»: гендиректор «Ив Роше» не отозвал заявление в отношении братьев Навальных, его просто никогда не было. // tvrain.ru 31 октября 2013 г. (Ստուգված է 23 Դեկտեմբերի 2014)
  18. Редакционный материал. Братьям Навальным предъявлены обвинения в мошенничестве. 20 декабря 2012 г. (Ստուգված է 23 Դեկտեմբերի 2014)
  19. «Администрация группы компаний «Единая Европа»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.
  20. Зоя Светова. «Блоги / Зоя Светова: Антигерой года: Бруно Лепру» (ռուսերեն). Эхо Москвы. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 4-ին.
  21. Юри Вендик Би-би-си, Москва. «Суд отказался послушать главного обвинителя Навального» (ռուսերեն). BBC Русская служба. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 4-ին.
  22. «10 лет для Навального» (անգլերեն). Медиазона. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 4-ին.
  23. «РБК: Второй большой процесс Навального: чем грозит дело «Ив Роше»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 18-ին.
  24. «Текст приговора». Замоскворецкий районный суд г. Москвы. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 20-ին.
  25. «Обвинение + приговор = обвивор. № 1: «Дело Ив Роше»». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.
  26. «Мосгорсуд подтвердил приговор братьям Навальным по делу "Ив Роше"». interfax.ru. 2015 թ․ փետրվարի 17. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
  27. «Текст апелляционного определения» (DOC). Официальный портал судов общей юрисдикции г. Москвы. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 20-ին.
  28. «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին. {{cite web}}: Invalid |url-status=да (օգնություն)ВЕДОМОСТИ Արխիվացված 2014-12-23 Wayback Machine
  29. Ъ-Газета — Братьям Навальным уполовинили ущерб
  30. «Апелляционный суд отменил компенсацию Олегу Навальному от ФСИН». meduza.io.
  31. «Орловский облсуд отменил денежную компенсацию Олегу Навальному от ФСИН». NEWSru.com. 2019 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 1-ին.
  32. Deutsche Welle (www.dw.com). «Суд счел законным продление испытательного срока Алексею Навальному | DW | 29.08.2017». DW.COM (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 19-ին.
  33. App. No. 101/15 — NAVALNYYE v. RUSSIA(անգլ.)
  34. Елена Мухаметшина (2016 թ․ մարտի 15). «Европейский суд коммуницировал жалобу братьев Навальных на дело «Ив Роше»». Ведомости. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
  35. Ведомости (2017 թ․ հոկտեմբերի 17). «ЕСПЧ присудил братьям Навальным компенсации за дело «Ив Роше»». Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  36. «ЕСПЧ: Алексея и Олега Навальных несправедливо осудили по делу «Ив Роше» — Meduza». Meduza (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  37. European Court of Human Rights (2017 թ․ հոկտեմբերի 17). «Постановление ЕСПЧ по делу Ив Роше». HUDOC - European Court of Human Rights. hudoc.echr.coe.int. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  38. Deutsche Welle (www.dw.com). «Почему ЕСПЧ не назвал дело Навального политическим | Европа и европейцы: новости и аналитика | DW | 17.10.2017» (ռուսերեն). DW.COM. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  39. Перевод с английского языка Г.А. Николаева. «Перевод постановления по делу "НАВАЛЬНЫЕ (NAVALNYYE) ПРОТИВ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ (Жалоба N 101/15)"». Консультант Плюс (ռուսերեն).
  40. «Верховный суд отказался отменять приговор по делу «Ив Роше»». Meduza. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին.
  41. ««Дело Ив Роше». ВС против ЕСПЧ». zona.media. Медиазона. 2018 թ․ ապրիլի 25. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 2-ին.(չաշխատող հղում)
  42. «Диктатура тапок. Олег Навальный рассказывает о тюрьме» (անգլերեն). Медиазона. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 12-ին.
  43. «Олегу Навальному ужесточили условия содержания в орловской колонии менее чем за месяц до освобождения» (ռուսերեն). Эхо Москвы. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
  44. Олег Навальный освободился из колонии: Следствие и суд: Силовые структуры: Lenta.ru
  45. «Государство заплатило Навальному 4 млн руб. компенсации». ПРАВО.Ru (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  46. Слова заключения // Коммерсантъ.
  47. «Оппозиционеры Удальцов и Гудков заинтересовались книгой брата Навального». Daily Storm (ռուսերեն). 2018 թ․ հոկտեմբերի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  48. «Олег Навальный написал книгу о своем заключении. Почитайте отрывок». Афиша (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  49. «ЕСПЧ назвал незаконным домашний арест Алексея Навального в рамках дела "Ив Роше"» (ռուսերեն). ТАСС. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 9-ին.
  50. «ЕСПЧ присудил Навальному больше €22 000 из-за домашнего ареста по делу «Ив Роше»». forbes.ru. 09.04.2019.
  51. «ЕСПЧ обязал Россию выплатить Навальному €20 тыс». rbc.ru. 9.04.2019.
  52. «ЕСПЧ присудил Навальному компенсацию за домашний арест». rosbalt.ru. 9.04.2019.
  53. «ЕСПЧ признал домашний арест Навального политически мотивированным». bbc.com. 9.04.2021.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]