Ստանիսլավ Բարանչակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ստանիսլավ Բարանչակ
լեհ.՝ Stanisław Barańczak
Ստանիսլավ Բարանչակը կնոջ՝ Աննայի հետ, 1995
Ծնվել էնոյեմբերի 13, 1946(1946-11-13)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՊոզնան, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն[4]
Վախճանվել էդեկտեմբերի 26, 2014(2014-12-26)[1][2][3][…] (68 տարեկան)
Վախճանի վայրՆյութոնվիլ
ԳերեզմանՄաունթ Օբերն գերեզմանատուն
Մասնագիտությունբանաստեղծ, թարգմանիչ, գրող, գրական քննադատ, համալսարանի դասախոս, արհմիութենական գործիչ և քննադատ
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն Լեհաստան
ԿրթությունՊոզնանի Ադամ Միցկևիչ համալսարան
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր
Ուշագրավ աշխատանքներKorekta twarzy
ԱնդամակցությունԼեհական արվեստի և գիտության արտասահմանյան միություն և Stowarzyszenie Pisarzy Polskich?
ԿուսակցությունԼեհաստանի միացյալ աշխատավորների կուսակցություն
ԱշխատավայրՀարվարդի համալսարան և Պոզնանի Ադամ Միցկևիչ համալսարան
Պարգևներ
 Stanisław Barańczak Վիքիպահեստում

Ստանիսլավ Բարանչակ (լեհ.՝ Stanisław Barańczak, 13 նոյեմբերի, 1946, Պոզնան26 դեկտեմբերի, 2014, Նյուտոն, Մասաչուսետս, ԱՄՆ), լեհ բանաստեղծ, թարգմանիչ, էսսեիստ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստանիսլավ Բարանչակը ծնվել է 1946 թվականի նոյեմբերի 13-ին Լեհաստանի Պոզնան քաղաքում։ Ավարտել է Պոզնանի Ադամ Միցկևիչի անվան համալսարանի Լեհական բանասիրություն բաժինը (19691967—1971 թվականներին եղել է Հոսանք (լեհ.՝ Nurt) ամսագրի խմբագրության անդամ։ Նրա բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն՝ Դեմքի շտկում, լույս է տեսել 1968 թվականին։ Եղել է Լեհաստանի բանվորական միասնական կուսակցության անդամ (1967-19691973 թվականին պաշտպանել է ատենախոսություն Միրոն Բյալոշևսկու ստեղծագործության վերաբերյալ ու ստացել բանասիրական գիտությունների դոկտորի աստիճան։

Ստորագրել է 59-ի նամակը (1975), անդամակցել Բանվորների պաշտպանության հանձնաժողովին, ինչի պատճառով 1977 թվականին նրան արգելել են զբաղվել մանկավարժությամբ և հեռացրել են համալսարանից։ Եղել է իրավապաշտպանական շարժման ակտիվ մասնակից։ Դասավանդել է Պոզնանի ու Կրակովի ընդհատակյա համալսարաններում։

1980 թվականին դարձել է Համերաշխություն պրոֆմիության անդամ, վերադարձել համալսարան։ 1981 թվականից՝ Լեհաստանում ռազմական դրության հայտարարումից հետո, ապրել ու ստեղծագործել է արտասահմանում։ Դասավանդել է Հարվարդի համալսարանում, եղել է Փարիզի Zeszyty Literackie (1983) գրական ամսագրի հիմնադիրներից մեկը։ 1986—1990 թվականներին եղել է Նյու Յորքի The Polish Review եռամսյա լրագրի խմբագրության ադամ։ Ինչպես նաև անդամակցում է Լեհ գրողների ընկերությանը։

Ստանիսլավ Բարանչակի քույրը՝ Մալգոժատա Մուսերովիչը, բանաստեղծուհի է։ Ստանիսլավ Բարանչակը տառապել է Պարկինսոնյան հիվանդությամբ։

Ստանիսլավ Բարանչակը մահացել է 2014 թվականի դեկտեմբերի 26-ին ԱՄՆ Մասաչուսետս նահանգի Նյուտոն քաղաքում[6], թաղվել է 2015 թվականի հունվարի 3-ին Քեմբրիջի գերեզմանատանը[7]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեհական քնարերգության մեջ 1960-ական թվականներին սկիզբ առած նոր ալիքի խոշորագույն ներկայացուցիչն է։ Կատարել է փարգմանություններ անգլերենից, գերմաներենից ու ռուսերենից լեհերեն և լեհերենից գերմաներեն ու անգլերեն։ Թարգամել է Վիլյամ Շեքսպիրի, մետաֆիզիկ բանաստեղծների, ՅԱն Կոխանովսկու (անգլերենից թարգմանել է Շեյմաս Խինիի հետ համատեղ), Մենլի Ջերարդ Հոփքինսի, Էմիլի Դիկինսոնի, Տոմաս Ստերնզ Էլիոթի, Օսիպ Մանդելշտամի, Էդվարդս Էսթլին Քամինգսի, Էլիզաբեթ Բիշոպի, Ուիստան Հյու Օդենի, Պաուլ Ցելանի, Վիսլավա Շիմբորսկայայի և Զբիգնև Հերբերտի (անգլերեն), Շեյմաս Խինիի, Իոսիֆ Բրոդսկու և այլոց ստեղծագործությունները։

Գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1968 Korekta twarzy
  • 1970 Jednym tchem
  • 1971 Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji lat sześćdziesiątych
  • 1972 Dziennik poranny. Wiersze 1967—1971
  • 1973 Ironia i harmonia. Szkice o najnowszej literaturze polskiej
  • 1974 Język poetycki Mirona Białoszewskiego
  • 1977 Ja wiem, że to niesłuszne. Wiersze z lat 1975—1976 (Փարիզ)
  • 1978 Sztuczne oddychanie (Լոնդոն)
  • 1979 Etyka i poetyka. Szkice (Փարիզ)
  • 1980 Knebel i słowo. O literaturze krajowej w latach siedemdziesiątych
  • 1980 Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu (Կրակով, ընդհատակյա հրատարակչություն)
  • 1981 Wiersze prawie zebrane
  • 1981 Książki najgorsze (Կրակով, ընդհատակյա հրատարակչություն)
  • 1981 Dziennik poranny. Poezje 1967—1981
  • 1981 Bo tylko ten świat bólu…
  • 1983 Czytelnik ubezwłasnowolniony. Perswazje w masowej kulturze literackiej PRL
  • 1984 Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniewa Herberta (Լոնդոն)
  • 1986 Atlantyda i inne wiersze z lat 1981—1985 (Լոնդոն)
  • 1988 Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych
  • 1988 Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986—1988 (Փարիզ)
  • 1990 Tablica z Macondo, albo osiemnaście prób wytłumaczenia sobie i innym po co i dlaczego się pisze (Լոնդոն)
  • 1991 Biografioły
  • 1991 159 wierszy. 1968—1988
  • 1994 Podróż zimowa
  • 1995 Pegaz zdębiał
  • 1996 Poezja i duch Uogólnienia. Wybór esejów 1970—1995
  • 1998 Geografioły
  • 1998 Chirurgiczna precyzja

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Կոցելսկիների հիմնադրամի մրցանակ (1972),
  • Նիկե գրական մրցանակ (1998),
  • Լեհաստանի Վերածննդի շքանշանի հրամանատարական խաչ (2006),
  • Վրոցլավի բանաստեղծական մրցանակ Սիլեզիուս ստեղծագործության ամբողջականության համար (2009),
  • Պոզնանի պատվավոր քաղաքացի,
  • Սիլեսկի համալսարանի (լեհ.՝ Uniwersytet Śląski w Katowicach, UŚ) ու Յագելոնյան համալսարանի (լեհ.՝ Uniwersytet Jagielloński) պատվավոր դոկտոր։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 Discogs — 2000.
  3. 3,0 3,1 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
  4. Deutsche Nationalbibliothek Record #119229129 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
  6. Stanislaw Baranczak, 68, Polish Underground Poet, Dies
  7. Stanisław Barańczak został pochowany w Cambridge pod Bostonem