Ջորջո Վազարի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջորջո Վազարի
իտալ.՝ Giorgio Vasari
Ի ծնեանգլ.՝ Giorgio II Vasari
Ծնվել էհուլիսի 30, 1511[1][2][3][…]
ԾննդավայրԱրեցո, Ֆլորենցիայի Հանրապետություն[4][5]
Վախճանվել էհունիսի 27, 1574[2][3][5] (62 տարեկան)
Մահվան վայրՖլորենցիա, Տոսկանայի Մեծ դքսություն[4][5]
Քաղաքացիություն Ֆլորենցիայի Հանրապետություն[6] և  Տոսկանայի Մեծ դքսություն
Մասնագիտություննկարիչ, ճարտարապետ, արվեստագետ, գրող, կենսագիր, արվեստի տեսաբան, գեղագետ և գծագրող
ՈճՎերածնունդ[7]
Ժանրպատմական գեղանկարչություն[5], կրոնական նկարչություն[5] և դիմապատկեր[5]
ԹեմաներՎերածննդի գեղանկարչություն և ճարտարապետություն
Ուշագրավ աշխատանքներՈւֆֆիցի և Առավել նշանակալի գեղանկարիչների, քանդակագործների և ճարտարապետների կյանքի նկարագրություններ
ՈւսուցիչGuillaume de Marcillat?
ԱշակերտներPeter Candid?, Ջովանի Բատիստա Նալդինի, Jacopo Zucchi? և Ֆեդերիկո Ցուկկարո[8]
Պարգևներ
Ոսկե խթանի պարգև
Պաշտոնպալատական նկարիչ
ԱնդամակցությունԳեղարվեստի ակադեմիա
ՀայրAntonio Vasari?
ՄայրMaddalena Tacci?
ԱմուսինNiccolosa Bacci?
ԱզգականներԼուկա Սինյորելլի
 Giorgio Vasari Վիքիպահեստում

Ջորջո Վազարի (իտալ.՝ Giorgio Vasari, հուլիսի 30, 1511[1][2][3][…], Արեցո, Ֆլորենցիայի Հանրապետություն[4][5] - հունիսի 27, 1574[2][3][5], Ֆլորենցիա, Տոսկանայի Մեծ դքսություն[4][5]), իտալացի գեղանկարիչ, ճարտարապետ և գրող է, հայտնի «Կյանքի նկարագրությունների» հեղինակը։ Ժամանակակից արվեստաբանության հիմնադիրն է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վազարիի հայրը` Անտոնիոն, եղել է բրուտ։ Ամբողջ կյանքում գեղանկարիչը ներկայացել է որպես «Ջորջո Վազարի Արեցցոյից»։ Վազարիի առաջին ուսուցիչը տասներկու տարեկան հասակում եղել է ֆրանսիացի նկարիչ Գիյոմ դը Մարսիլյան, ով նկարում էր Արեցցոյի տաճարի վիտրաժները։ 1524 թվականին Վազարին տեղափոխվում է Ֆլորենցիա, սովորում Անդրեա դել Սարտոյի, Միքելանջելոյի, Բաչո Բանդինելիի մոտ։ Երիտասարդ Վազարիին հովանավորում են Ալեքսանդր և Իպոլիտո Մեդիչիները, որոնք շուտով ստիպված լքում են Ֆլորենցիան։ Վազարին վերադառնում է Արեցցո, որտեղ ստանում է մի քանի պատվեր և նույնիսկ ստեղծում ֆրեսկոներ։

Այն ժամանակներում հայտնի քանդակագործ, նկարիչ և ճարտարապետ Ֆիորենտինո Ռոսսոն, լինելով Արեցցոյում, մի քանի խորհուրդներ է տալիս երիտասարդ Վազարիին։ Որպես երախտագիտության նշան` Վազարին հետագայում մանրամասն նկարագրում է նրա կյանքն ու ստեղծագործությունը իր աշխատությունում։ Վազարին նկարներ է ստեղծում Ռոսսոյի նկարներով։ Վազարին այդ տարիներին նյութական վատ վիճակում էր. հայրը մահացել էր` նկարչին թողնելով երեք քույրերի և երկու եղբայրների հոգսը։ Որոշ ժամանակ Վազարին ոսկերչություն և արծաթագործություն է ուսանում, ինչը այն ժամանակներում արվեստի համարում ուներ։

Ֆլորենցիան, ուր Վազարին արդեն մի քանի ամիս այդ գործով էր զբաղվում, 1529 թվականին ասպատակության է ենթարկվում։ Դրա հետևանքով նկարիչը տեղափոխվում է Պիզա, որտեղ կրկին գեղանկարչությամբ է զբաղվում։ Այդ ժամանակ նա 17 տարեկան էր։ Նա սկսում է ճամփորդել ողջ Իտալիայում` փնտրելով աշխատանք։ Հենց այդ ժամանակ էլ երջանիկ պատահականությամբ հանդիպում է իր հովանավորներից մեկին` Իպոլիտո Մեդիչիին։ Վերջինս Վազարիին իր հետ Հռոմ է տանում, ուր և սկսում է ջանադրությամբ աշխատել` հովանավորից ստանալով «Վեներա և Քարիտներ» նկարի պատվերը։

Երբ Կառլոս V կայսրը 1531 թվականին վերականգնում է Մեդիչիների իշխանությունը Ֆլորենցիայում, Վազարին վերադառնում է այնտեղ` հերցոգ Ալեքսանդրի մոտ, ով գեղանկարչության մեծ սիրահար էր։ Հերցոգի պալատում Վազարին մի քանի նկարներ է ստեղծում, այդ թվում` Ալեքսանդրի դիմանկարը, ինչպես նաև դասավանդում է ճարտարապետություն։ Իր տաղանդը դրսևորելու առաջին հնարավորություններից մեկը ընձեռվեց այն ժամանակ, երբ Կառլոս V-ը հանդիսավոր մտավ Հռոմ (1536). դեկորատիվ տարբեր կառույցներ ստեղծելու անհրաժեշտություն առաջացավ։ Այդ ժամանակ Վազարին Արեցցոյի Սուրբ Կլարա եկեղեցու համար նկարում է «Ավետում» կտավը։ Լուվրում պահվում է այս նույն թեմայով Վազարիի կտավը. հնարավոր է, որ դա հենց Արեցցոյի «Ավետումն» է։

1537 թվականին Ալեքսանդր Մեդիչին սպանվում է, և Վազարին կրկին մնում է առանց հովանավորի։ Չնայած երիտասարդ տարիքին` Վազարին արդեն մեծ հռչակ էր ձեռք բերել` ստանալով տարբեր հրավերներ։ 1540 թվականին նա Բոլոնիայում աշխատում է «Սուրբ Գրիգորի ընթրիքը» կտավի ստեղծման վրա։ Թեմայով և կատարմամբ այն նկարչի լավագույն գործերից է։ Կտավը ներկայում գտնվում է Բոլոնյայում։ Նկարի բոլոր կերպարները Վազարիի ժամանակակիցներն են, որոնց անունները նա ներկայացրել է իր գրքում։

Վազարի-գեղանկարիչ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վազարիի գեղանկարչությունը տոսկանյան մաներիզմի վառ դրսևորում է։ Վազարիի մեզ հասած առաջին կտավը «Հիսուսի թաղումն» է (1532, Վազարիի տուն-թանգարան, Արեցցո)։ Վազարին շատ արագ է աշխատել երիտասարդ շատ նկարիչների օգնությամբ, որոնց անունները պահպանվել են։ Իր կենսագրությունում նա ամենայն մանրամասնությամբ նկարագրել է սեփական ստեղծագործությունները։ Չնայած Վազարին լավ նկարիչ է եղել, սակայն նրա կերպարներում անճշտություններ են նկատվում։ Նրա կտավները ստեղծված են սառը գույներով։

Վազարիի միջանցքը. տեսարան Ուֆֆիցի թանգարանից

Վազարի-ճարտարապետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վազարիի` ճարտարապետության մեջ ունեցած հաջողությունները փոփոխական են եղել։ Նա տաղանդավոր էր դեկորներում, սակայն այդքան էլ հաջողակ չէր մոնումենտալ ճարտարապետության մեջ։ Նա անհաջող վերակառուցել է մի քանի շենքեր` չպահպանելով ճարտարապետական միասնությունը։ Նրա կառուցած նոր շենքերը աչքի են ընկնում առանձնահատուկ գեղեցկությամբ և յուրօրինակությամբ։ Ուֆֆիցի շենքը Ֆլորենցիայում և Հուլիոս 3-րդ պապի համար նախատեսված շենքը Հռոմում վկայում են Վազարիի ճարտարապետական տաղանդի մասին։ Նրա նախագծով են կառուցվել մի շարք շինություններ Պիզայում։

«Կյանքի նկարագրություններ»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վազարիի ամենաարժեքավոր ժառանգությունը «Առավել հայտնի նկարիչների, քանդակագործների կյանքի նկարագրություններն» է, որն ավարտել է 1550 թվականին։ Երկրորդ վերամշակված հրատարակությունը` նկարիչների դիմանկարներով, լույս է տեսել 1568 թվականին։ «Կյանքի նկարագրությունները» հարուստ փաստական նյութ է` Վերածննդի դարաշրջանի արվեստի առաջադիմական դերի գնահատանքով։

Վազարին բարեխղճորեն է կատարել իր գործը։ Երբ ձեռագրի մի մասը պատրաստ է եղել, Վազարին այն հանձնել է իտալացի գրող Հանիբալ Կարոյին, ով օգնել է իր դիտողություններով` խորհուրդ տալով ավարտել աշխատանքը։ Ավելի ուշ Մատեո Ֆաետանին, ով գրական կրթություն ուներ, Վազարիի հանձնարարությամբ շտկումներ է արել գրքում։ Այդ պատճառով գիրքը պատրաստ է եղել 1550 թվականին միայն։ Բայց Վազարին, կրկին չբավարարվելով, առաջարկում է լրացուցիչ տեղեկություններ հավաքել ժամանակակից նկարիչների մասին։ Այդ պատճառով առաջին հրատարակությունից միայն 18 տարի անց գիրքը ավարտուն տեսք է ստանում։ Երկրորդ հրատարակությունը զարդարված էր նկարիչների դիմանկարներով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]