Նիկոլաս Ուինթոն
| Նիկոլաս Ուինթոն անգլ.՝ Nicholas Winton | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | մայիսի 19, 1909[1][2] |
| Ծննդավայր | Համփսթեդ, Քամդեն, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն |
| Մահացել է | հուլիսի 1, 2015[3][1][2] (106 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սլաու, Բերկշիր, Հարավարևելյան Անգլիա, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
| Մայրենի լեզու | անգլերեն |
| Կրթություն | Ստոու |
| Մասնագիտություն | Բրոքեր, բանկիր, բարեգործ, ռազմական գործիչ, Դիմադրության մարտիկ և հումանիստ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Երեխաներ | Barbara Winton?[7] |
| Կայք | nicholaswinton.com |
 Nicholas Winton Վիքիպահեստում | |
Սըր Նիկոլաս Ջորջ Ուինթոն (անգլ.՝ Sir Nicholas George Winton, մայիսի 19, 1909[1][2], Համփսթեդ, Քամդեն, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հուլիսի 1, 2015[3][1][2], Սլաու, Բերկշիր, Հարավարևելյան Անգլիա, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն)[8], բրիտանացի բարեգործ, որը Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին կազմակերպել և փրկել է 669 երեխաների (մեծ մասամբ հրեա երեխաներ)։ Երեխաների տարիքը տատանվում էր 2-ից մինչև 17-ը. վերջիններս գտնվում էին Չեխոսլովակիայի տարածքում, որը օկուպացված էր գերմանացի ֆաշիստների կողմից։ Նիկոլաս Ուինթոնը երեխաների համար գտնում է ապաստան և կազմակերպում նրանց տարհանումը Մեծ Բրիտանիա։ Միացյալ Թագավորության մամուլը Նիկոլասին կոչել է «Բրիտանական Շինդլեր»[9]։ Շուրջ 49 տարի նա գաղտնի է պահել երեխաների փրկության պատմությունը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նիկոլաս Ջորջը սերում է գերմանական հրեաների ընտանիքից, որոնք 1907 թվականին արտագաղթել են Մեծ Բրիտանիա, ընդունել են քրիստոնեություն և փոխել սկզբնական ազգանունը՝ Վերտհայմը (գերմ.՝ Wertheim)։ Ուինթոնը չի ստանում սիստեմատիկ կրթություն։ Նա սկսել է աշխատել բանկում դեռևս դպրոցը չավարտած։ Ստանալով ոչ միայն Բրիտանիայում, այլև Գերմանիայում, Ֆրանսիայում բանկային ոլորտի փորձ, նա 1930-ական թվականներին սկսել է աշխատել որպես բրոքեր Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում։
1938 թվականի տարեվերջին Նիկոլասը հրաժարվում է սուրբծննդյան արձակուրդներից և ընկերոջ խնդրանքով ուղևորվում է դեպի Պրահա։ Ընկերն աշխատում էր այնտեղ՝ Պրահայում՝ հրեական բարեգործական միությունում։ Հասկանալով, որ հրեա ժողովուրդը գտնվում է լուրջ դրության մեջ, Նիկոլասը հապաղում է մեկնել Անգլիա։ Պրահայում բացում է օֆիսանման մի տարածք հյուրանոցի նախասրահում. հենց այդ հյուրանոցում էլ նա ապրում էր։ Նրա գործի էությունն այն էր, որ պետք է հրեա երեխաներին տեղափոխեր Բրիտանիա։ Նա Նիդերլանդների կառավարության հետ պայմանագիր է կապում, քանի որ երեխաներին հենց Հոլանդիայի տարածքով էր տեղափոխելու։ Ուինթոնն է կատարել ամբողջ ֆինանսական ծախսերը։ Անգլիայում էլ նրան օգնել է մայրը՝ հրեա երեխաների ընտանիքներին գտնելու փորձում։
Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի սկսվելուն պես նա կամավոր է գրվում ու սկսում աշխատել Կարմիր խաչում։ Հետո աշխատում է բրիտանական թագավորական ռազմաօդային բաժնում։ Լեյտենանտի կոչումով 1954 թվականին անցնում է հանգստի։
Հետագայում Սենտ Օլբանս քաղաքում նա սկսում է զբաղվել ծերանոցի հարցերով։ Արդյունքում 1983 թվականին նրան շնորհում են Բրիտանական կայսրության օրդեն։
Մահացել է 2015 թվականի հուլիսի մեկին 106 տարեկան հասակում։
Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուինթոնի պրահյան գործողությունը շռնդալից հայտնիություն բերեց նրան 1988 թվականին։ Դա կատարվեց նրանից հետո, երբ նրա կինը հանկարծակի գտավ Նիկոլասի նոթատետրը։ Դրանում նշված էին այն անգլիացիների հասցեները, որոնք ապաստան էին տվել հրեա երեխաներին 1939 թվականին։ Անձամբ Նիկոլան երբեք իր կյանքի այդ դրվագը չէր հիշատակել։ Բոլոր հասցեներին նամակներ ուղարկվեցին և շուրջ 80 փրկվածներին այդպես գտան։ BBC հեռուստատեսության That’s Life! թոք-շոուին հրավիրվեց Ուինթոնը որպես հանդիսատես։ Նրա համար անսպասելիորեն հաղորդավար Էսթեր Ռանցենը պատմեց այդ պատմությունը, որից հետո խնդրեց ոտքի կանգնել այն մարդկանց, որոնց կյանքը ժամանակին փրկել է Նիկոլասը[10]։
Դանդաղորեն Ուինթոնն առավել հայտնի դարձավ։ 1994 թվականի սեպտեմբերին Նիկոլաս Ուինթոնը ստացավ շնորհակալական նամակ Իսրայելի նախագահ Էզեր Վեյցմանից։ 1998 թվականին նա պարգևատրվեց չեխական Մասարիկա օրդենով։ 2002 թվականին Բրիտանիայի թագուհի Եղիսաբեթ II նրան շնորհեց ասպետի կոչումи[11]: 2014 թվականին 105-ամյա Նիկոլասը պարգևատրվեց Չեխիայի բարձրագույն պարգևով՝ Սպիտակ առյուծի շքանշանով[12]։
2009 թվականի սեպտեմբերի 1-ին «Կինդեռտրանսպորտի» 70-ամյակի առթիվ (որը պլանավորված էր իրագործել 1939 թվականի սեպտեմբերի 3-ին ու այդպես էլ չիրագործվեց Համաշխարհային պատերազմի պատճառով) ստեղծվեց հատուկ «Ուինթոնի գնացք», որը բաղկացած էր լոկոմոտիվից և վագոններից։ Այն դուրս եկավ Պրահայի Կենտրոնական կայարանից և ուղևորվեց Լոնդոն ըստ 1930-ական թվականների «Կինդեռտրանսպորտի» չվացուցակի։ Լոնդոնի կայարանում փրկված 80 մարդկանց նա անձամբ դիմավորեց։ Դրա առթիվ Պրահայի Կենտրոնական կայարանում կանգնեցվեց Նիկոլասի արձանը։
Փրկված հայտնի երեխաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կարել Ռեյշ
- Renata Laxova
- Joe Schlesinger
- Alf Dubs, Baron Dubs
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բրիտանական կայսրության շքանշան (1983)
- Չեխական Տոմաշ Մասարիկայի 4-րդ կարգի շքանշան (1998)
- Ասպետի կոչում Չեխական «Կինդերտրանսպորտի» համար (2002)
- «Բրիտանիայի հպարտություն» պարգև (2003)
- Նրա անունով է անվանակոչվել № 19384 փոքր մոլորակը (1998)
- Չեխական Կունժակ քաղաքի տարրական դպրոցը անվանակոչվել է նրա անունով
- Չեխիայի պաշտպանության նախարարության խաչ՝ վաստակի համար 1-ին կարգի (2008)
- Խաղաղության համար Նոբելյան մրցանակի առաջադրում (2008)
- «Հոլոքոստի բրիտանական հերոս» (2010)
- Մեյդենհեդ երկաթուղային կայարանում արձան նվիրված նրան (Մեծ Բրիտանիա, 2010)
- Պրահայի Կենտրոնական կայարանում արձան՝ երեխան գրկին (2009)
- Սպիտակ առյուծի շքանշան (2014)[11]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Zemřel Nicholas Winton, zachránce stovek židovských dětí (չեխերեն) — 2015.
- ↑ http://www.ceskenoviny.cz/zpravy/seznam-osobnosti-vyznamenanych-letos-pri-prilezitosti-28-rijna/1140646
- ↑ http://www.hrad.cz/cs/pro-media/tiskove-zpravy/8465.shtml
- ↑ https://www.praha.eu/jnp/cz/o_meste/primator_a_volene_organy/zastupitelstvo/cestne_obcanstvi_hlavniho_mesta_prahy/index.html
- ↑ Memory of Nations — 2008.
- ↑ Sir Nicholas Winton, who saved hundreds of children from Nazi persecution, dies aged 106 | News in Maidenhead | Get The Latest Maidenhead Advertiser News
- ↑ Statue for 'British Schindler' Sir Nicholas Winton
- ↑ «Sir Nicholas Winton's meeting with many of the people he saved (BBC Programme "That's Life" aired in 1988)».
- ↑ 11,0 11,1 105-летнему «британскому Шиндлеру», спасшему 669 еврейских детей в войну, присуждена высшая награда Чехии
- ↑ «669 детей сэра Николаса Уинтона». jewish.ru. ФЕОР. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ուինթոնի գնացքը Արխիվացված 2016-12-12 Wayback Machine
- Սըր Նիկոլասը որպես Բրիտանիայի Շինդլեր
- Extracts from the Winton Scrapbook Արխիվացված 2012-01-23 Wayback Machine (անգլ.)
- Partial list of chilndren saved Արխիվացված 2012-03-25 Wayback Machine (անգլ.)
- Wintons children Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլաս Ուինթոն» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
- Մայիսի 19 ծնունդներ
- 1909 ծնունդներ
- Հուլիսի 1 մահեր
- 2015 մահեր
- Անգլիայում մահացածներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Անգլիացի աթեիստներ
- Անգլիացի սոցիալիստներ
- Բրիտանացի բարեգործներ
- Բրիտանացի գործարարներ
- Բրիտանացի երկարակյացներ
- Բրիտանացի հասարակական գործիչներ
- Լոնդոն քաղաքում ծնվածներ
- Հոլոքոստ
- Հոլոքոստի ժամանակ հրեաներին փրկածներ