Յանոշ Ցեց

Յանոշ Ցեց;
Ծնվել է	հունիսի 8, 1822
Ծննդավայր	Հաբսբուրգի միապետություն
Մահացել է	սեպտեմբերի 6, 1904 (82 տարեկան)
Մահվան վայր	Բուենոս Այրես, Արգենտինա
Գերեզման	Ռեկոլետա գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Հունգարիա
Կրթություն	Թերեզային ռազմական ակադեմիա
Մասնագիտություն	գրող և ռազմական գործիչ
	János Czetz Վիքիպահեստում

Յանոշ Ցեց (Czetz János, Հովհաննես Ցեցյան, հունիսի 8, 1822(1822-06-08)^[1], Հաբսբուրգի միապետություն - սեպտեմբերի 6, 1904(1904-09-06)^[1], Բուենոս Այրես, Արգենտինա), 1848-1849 թվականների հունգարական հեղափոխության հայազգի գործիչ, գեներալ (1849 թ.)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է զինվորական ուսումնարանում, ավարտել զինվորական ակադեմիա (1842 թ.)։ 1848 թվականի աշնանը հեղափոխության առաջնորդ Լայոշ Կոշուտը Ցեցին նշանակել է զորավար Յու․ Բեմի հեղափոխական բանակի գլխավոր շտաբի պետ։ Ցեցը Տրանսիլվանիայում հաղթական կռիվներ է մղել ավստրիական զորաբանակի դեմ․ զորավար, տաղանդով աչքի է ընկել Սիբինի (Սիբիուի) ճակատամարտում (1849 թվականի մարտի 11), Բրաշովի մոտ նահանջի է հարկադրել (1849 թվականի մարտի 19) ավստրիացիներին օգնության եկած ցարական զորքերին, ավստրիացիներին պարտության մատնել Պիշկիի ճակատամարտում։

Ազատագրական պայքարում երկրի բոլոր ժողովուրդների համագործակցության կողմնակից էր։ Հեղափոխության պարտությունից հետո տարագրվել է Գերմանիա, հեռակա դատապարտվել մահապատժի։ Համբուրգում հրատարակել է «Բեմի արշավանքը Տրանսիլվանիայում 1848-1849 թթ․» գիրքը (1850 թ., գերմ․), որը հունգարական հեղափոխության պատմության համար կարևոր և հավաստի տվյալներ է պարունակում։

Ցեցը ընդգրկվել է 1851 թվականին Փարիզում ստեղծված հեղափոխական կոմիտեի կազմում։ Հիսաթափվելով Նապոլեոն III-ի քաղաքականությունից՝ Ցեցը Ֆրանսիայից անցել է Իսպանիա, Պորտուգալիա, ապա՝ Իտալիա, իր կազմակերպած հունգարական լեգեոնով մարտնչել ավստրիացիների դեմ Ջուզեպպե Գարիբալդիի բանակում։ 1861 թվականին Ցեցն ընտանիքով հաստատվել է Բուենոս Այրեսում, 1865 թվականից ծառայել արգենտինական բանակում։ Եղել է Արգենտինայի զինվորական ակադեմիայի հիմնադիրն ու առաջին տնօրենը (1870-1874 թթ.)։ Գրել է «Արգենտինայի հանրապետության ռազմական աշխարհագրություն» ձեռնարկը (1885 թ.)։ Նամակագրական կապեր է հաստատել Խ․ Սոնգոտյանի հետ, աշխատակցել նրա խմբագրած «Արմենիային»։

Բուդապեշտի փողոցներից մեկն այժմ կոչվում է Ցեցի անունով, իսկ Բուենոս Այրեսի զինվորական ակադեմիայի բակում դրված է նրա հուշարձանը։ Ցեցի և Բեմի դիմանկար ներով թողարկվել են լեհական և հունգարական դրոշմանիշեր։ Աճյունն ամփոփված է Բուենոս Այրեսի Ռիկոլետա գերեզմանատանը, Ռոսասների դամբարանում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յանոշ Ցեց» հոդվածին։

[_20196af69f042f4f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[1]