Մորից Վագներ

Մորից Վագներ; Móritz Wágner
Ծնվել է	հոկտեմբերի 3, 1813; Բայրոյթ, Բավարիա
Մահացել է	մայիսի 30, 1887 (73 տարեկան); Մյունխեն, Գերմանական կայսրություն; ինքնասպանություն
Գերեզման	Alter Nordfriedhof
Քաղաքացիություն	Բավարիայի թագավորություն
Մասնագիտություն	ճանապարհորդ հետազոտող, գրող, բուսաբան, համալսարանի դասախոս, կենսաբան, ազգագրագետ, կենդանաբան և աշխարհագրագետ
Հաստատություն(ներ)	Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	կենսաբանություն և աշխարհագրություն
Անդամակցություն	Բավարիական գիտությունների ակադեմիա և Լեոպոլդինա
Ալմա մատեր	Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան և Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Հայր	Lorenz Heinrich Wagner?
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	M.Wagner
	Moritz Wagner Վիքիպահեստում

Մորից Վագներ (գերմ.՝ Móritz Fríedrich Wágner) (հոկտեմբերի 3, 1813(1813-10-03)^[1]^[2], Բայրոյթ, Բավարիա - մայիսի 30, 1887(1887-05-30)^[3], Մյունխեն, Գերմանական կայսրություն), գերմանացի ճանապարհորդ, աշխարհագրագետ, երկրաբան, բնագետ։ Մյունխենի համալսարանի դասախոս։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճանապարհորդել է Ալժիրում, Կովկասում, Ամերիկայում և այլուր։ Այդ վայրերի բնության ու պատմության վերաբերյալ նրա հավաքածուները պահվում են Մյունխենի, Վիեննայի և Փարիզի թանգարաններում։ Գրել է բնագիտական ուսումնասիրություններ, որտեղ պաշտպանել է Չ․ Դարվինի ուսմունքը։ Իր ճանապարհորդությունների արդյունքներն ամփոփել է «Կովկասը և կոզակների երկիրը» (հատոր 1–2, 1847 թ.), «Ճանապարհորդություն դեպի Պարսկաստան և քրդերի երկիր» (հատոր 1–2, 1852 թ.) և այլ գրքերում։ 1843 –1844 թվականներին Վագները շրջագայել է Հայաստանում, եղել Երևանում, Սևանի ավազանում, բարձրացել Արարատ լեռը, կատարել չափագրություններ, այդ ընթացքում նրա ուղեկիցներից և թարգմաններից է եղել Խաչատուր Աբովյանը։

Վագները իր տպավորություններն ամփոփել է «Ճանապարհորդություն դեպի Արարատ և Հայկական բարձրավանդակ» (1848 թ., հայկական հրատարակչության «Ճանապարհորդություն ի Հայաստան», 1851 թ.) աշխատության մեջ՝ ներկայացնելով Հայաստանի ֆիզիկական աշխարհագրությունը, ռելիեֆը, կլիման, բուսական և կենդանական աշխարհը, գետերը, Սևանա լճի դիրքն ու ջրի բաղադրությունը, Արարատի հրաբխային ապարներն ու բուսականությունը։ Վագները նկարագրել է Հայաստանի քաղաքական և տնտեսական վիճակը, ժողովրդի կենցաղը, զբաղմունքը, կրթական մակարդակը, զարգացման աստիճանը, անդրադարձել ժողովրդի զրույցներին ու ավանդույթներին, եվրոպացիների ուշադրությունը հրավիրել Էջմիածնի մատենադարանի ձեռագիր մատյանների վրա։ Աշխատության վերջում տվել է Հայաստանում տարածված բույսերի ցանկը (լատիներեն անուններով)։ Հայերի քաղաքային կյանքի մասին Վագները կարևոր տեղեկություններ է հաղորդել «Ճանապարհորդություն դեպի Կողքիս» (1850 թ.) գրքում՝ անդրադառնալով նաև թիֆլիսահայության և եկեղեցու առօրյա կյանքին, մշակույթին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #117103527 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ CONOR.Sl

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 11, էջ 222)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մորից Վագներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մորից Վագներ» հոդվածին։

[_d56d494e1f4ec75e-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_68397cd421905438-2] 2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_431b3e8e6fb97cdb-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #117103527 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_e13f8dc104d499db-4] CONOR.Sl

[1]

[2]

[3]

[4]