Ախենի տաճար
 | |
| Aachen Cathedral* | |
|---|---|
| ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն | |
| |
| Երկիր |  Գերմանիա
|
| Տիպ | Մշակութային |
| Չափանիշներ | i, ii, iv, vi |
| Ցանկ | ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ |
| Աշխարհամաս** | Եվրոպա և Հյուսիսային Ամերիկա |
| Ընդգրկման պատմություն | |
| Ընդգրկում | 1978 (2 նստաշրջան) |
| Համար | 3 |
| * Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման | |
Համաշխարհային  ժառանգություն
| |
|
ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 3 ռուս.. • անգլ.. • ֆր. |
Ախենի տաճար կամ Կայսերական տաճար (գերմ.՝ Aachener Dom, Aachener Münster, Kaiserdom), Ախենյան եպիսկոպոսության մայր տաճար, որտեղ դարեր շարունակ թագադրվում էին Հռոմեական կայսրության կայսրերը։ Գտնվում է Գերմանիայի Ախեն քաղաքում։ Համալիրի ամենահին ամենաարժեքավոր մասը Կառլ Մեծի կապելլան է՝ Կառլոս Մեծի (796 - 806) գերեզմանատունը։ Կապելան բյուզանդական ճարտարապետության ավանդույթներով ունի ութանկյուն տեսք՝ 31 մ բարձրությամբ և 32 մ տրամագծով։ Տաճարի արևելյան մասում գտնվում է գոթական ոճի վերին բաց հատվածը՝ նախատեսված երգչախմբի համար։
1978 թվականին ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տաճարի շինարարությունը սկսվել է 800-ական թվականներին։ Նրա կառուցման համար Կառլոս Մեծը մասնագետներ է հրավիրել հարավային երկրներից՝ Պապական մարզից, Բյուզանդական կայսրությունից գերմանական տարածքում մոնումենտալ քարե շինություն կառուցելու համար։
Պալատական կայսերական կապելլան, որը կառուցվել է մոտ 796 թվականին բյուզանդական ոճով Կառլոս Մեծի նախաձեռնությամբ, տաճարի կենտրոնն է հանդիսանում։ Այն ունի 31 մ բարձրություն և ութանկյուն գմբեթ, որը շրջապատված է երկհարկ բաց սյունաշարով։ Գմբեթը պահում են 8 սյուները։ Վերին հատվածի ութ կամարներում կրկնակ սյունաշարեր են, որոնք գեղազարդային բնույթ ունեն։ Երգչախմբի համար նախատեսված հատվածը կառուցվել է 1353-1414 թվականներին գոթական ոճով։ Ութանկյունը շրջապատող կապելլաների մեծ մասը գոթական ոճով է։
Նրա կենտրոնում կա քար, որի վրա արված է մակագրություն՝ «Carolo Magno»: Սակայն նրա տակ չի գտնվում Կառլոս Մեծի գերեզմանը, որը 1000 թվականին բացվել է Օտտոն III կայսեր պատվերով։ Նովալեզի վանքի տարեգրության համաձայն, որը մեզ է հասել 1048 թվականից, կայսեր աճյունը լավ պահպանված է եղել. նա նստած է եղել գահին, գլխին եղել է թագ, ձեռքին՝ գավազան, իսկ հագին եղել են կայսերական ճերմակ շորեր։ 1165 թվականին Կառլոս Մեծի թագադրման ժամանակ Ֆրիդրիխ I Շիկամորուսը պատվիրել է դարձյալ բացել կայսեր գերեզմանը։ Ամենայն հավանականությամբ, նա պատվիրել է կայսեր մասունքները տեղափոխել շքեղ զարդարված արկղի մեջ, որից էլ 1215 թվականին կայսր Ֆրիդրիխ II-ի հրամանով այն տեղափոխվել է գեղարվեստական արժեք ունեցող ավելի թանկարժեք արկղի մեջ։ Այս վերջին դագաղում, որ դրված է եղել վերին բաց հատվածի խորանում, կայսեր մնացորդներն իրենց հանգիստն են գտել մինչև 19-րդ դարի վերջը, ինչից հետո տեղափոխվել են խորան։ Դամբարանում հայտնաբերված կայսերական խորհրդանիշները 1798 թվականին տեղափոխվել են Վիեննա։ Մարմարե սպիտակ աթոռը, որի վրա իբր կայսերը գտել են նստած, հետագայում ոսկեզօծվել է և մինչև 1531 թվականը ծառայել որպես կայսերական գահ։ Ներկայումս այն գտնվում է ութանկյան վերևում։
Ֆրիդրիխ I-ը տաճարը զարդարել է տվել ճյուղավոր հոյակերտ աշտանակներով, որոնք կախված են մակագրությամբ քարի վերևում։ Բացի Կառլոս Մեծից՝ տաճարում թաղված է նաև Օտտոն III-ը։ Խորանում, բացի Կառլոս Մեծի մասունքներից, պահվում են Մարիամ Աստվածածնի առօրեական հագուստը՝ դեղնա-սպիտակավում կտորից, մանուկ Հիսուսի խանձարուրը, գոտիներ, որոնք Քրիստոսը կրել է խաչելության ժամանակ և ծածկոցը, որի վրա գլխատվել է Հովհաննես Մկրտիչը։ Բոլոր այս մասունքները, որոնք Արևելքից բերել է Կառլոս Մեծը, 19-րդ դարում ցուցադրվել են ամեն 7 տարին մեկ (1881, 1888)՝ հուլիսի 10-24-ը։ Բացի այդ՝ խորանում պահվում են փոքր բազմաթիվ մասունքներ և սկիհներ։
Տաճարի հին կառույցը ժամանակի ընթացքում խիստ կերպարանափոխվել է տարբեր վերակառուցումների արդյունքում։ Հատկապես տուժել է խճանկարը, որը նախկինում զարդարել է գմբեթի առաստաղը, և որից 20-րդ դարի սկզբին պահպանվել են միայն փոքր հատվածներ։ 19-րդ դարի վերջին 1849 թվականին հիմնադրված «Կառլոս Մեծի միավորումը» (Karlsverein) իր առաջ նպատակ է դրել վերականգնելու ինչպես տաճարի ներսը, այնպես է արտաքինը. դա զգալիորեն հաջողվել է Ֆրիդրիխ Վիլհելմ IV-ի և Վիլհելմ I Հոհենցոլեռնի նյութական աջակցությամբ։ Ութանկյունները կրկին զարդարվել են մարմարե հրաշալի սյուներով, որոնք 1794 թվականին առևանգել են ֆրանսիացիները և կրկին վերադարձրել Փարիզի հաշտության պայմանագրից հետո։ Վերին բաց հատվածի 14 քանդակները դարձյալ վերստացել են իրենց նախկին շքեղ գունազարդումը։ Խճանկարի վերականգնումն ավարտվել է 1881 թվականին։ Վերին բաց հատվածի խորանի մոտ 1873 թվականի նոյեմբերի 18-ին օծվել է նոր խորանը։
Իր ավելի քան հազարամյա պատմության ընթացքում տաճարն անընդհատ վերաշինվել է, մասամբ ավերվել և կրկին վերականգնվել։ Նրա հետ կապված են լեգենդներ, մասնավորապես սագան այն մասին, որ շինարարության համար անհրաժեշտ գումարը վերցվել է սատանայից այն պայմանով, որ նա կստանա առաջինը տաճար մտնողի հոգին։ Այս լեգենդի համաձայն՝ քաղաքացիները դիմել են խորամանկության. նրանք առաջինը տաճար են բաց թողել մի գայլի, և ագահ սատանան արագ խլել է զոհին՝ հետագայում միայն հասկանալով խաբեությունը[2]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Գմբեթների տեսք -
Ութանկյուն պալատական կապելլայի ինտերիեր -
Արքայական գահ -
Թեք մակերևույթով սեղան (Adlerpult) -
Աշտարակ -
Դարպասներ -
«Աստծո ամենատես աչք» -
Բյուզանդական ոճով կամարներ -
Գմբեթի ներքևի որմնանկարներ -
Հատված պատի որմնանկարից -
Առաստաղի որմնանկարներ
Վավերագրական ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 2014 թվական -Ախենի տաճար / Der Aachener Kaiserdom (ռեժիսոր՝ Մարտին Պապիրովսկի / Martin Papirowski)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Aachen Cathedral - UNESCO World Heritage Centre». whc.unesco.org (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ Die Dombausage Արխիվացված 2006-12-28 Wayback Machine(գերմ.) — легенда о строительстве.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ախենի տաճար» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
