Քաղցկեղածինների ցանկ
Այս ցանկում ներկայացված են Քաղցկեղի ուսումնասիրման միջազգային գործակալության դասակարգմամբ քաղցկեղ առաջացնող միացությունները, կենցաղային գործոնները և արտադրական ընթացքները։
| Քաղցկեղածինի տեսակ | Քիմիական միացություն | Ախտահարվող օրգան կամ համակարգ |
|---|---|---|
| Կենցաղային գործոններ | Ալկոհոլային խմիչքներ | Ըմպան, բերանի խոռոչ, կոկորդ, կերակրափող, լյարդ (նաև կաթնագեղձ) |
| Ծամելու թմբուլ ծխատոտի հետ | Բերանի խոռոչ, կոկորդ, կերակրափող | |
| Ծխախոտ (ծխել, ծխախոտի ծուխ) | Թոքեր, միզապարկ, ըմպան, բերանի խոռոչ, կոկորդ, կերակրափող, ենթաստամոքսային գեղձ, երիկամներ | |
| Արտադրման շարժընթացներ | Ածխի գազաֆիկացում | Մաշկ, թոքեր, միզապարկ |
| Կոշիկի կարում և նորոգում | Քթի խոռոչ, արյունաստեղծ համակարգ, ըմպան, թոքեր, լյարդ, միզապարկ | |
| Ճառագայթաակտիվ հանքանյութերի արդյունահանում | Թոքեր | |
| Ներկանյութեր | Թոքեր | |
| Չուգունի և պողպատի ձուլում | Թոքեր (նաև ստամոքսաղիքային, արյունստեղծ և միզասեռական համակարգեր) | |
| Բնական և արդյունաբերական | 2-նաֆթիլամին | Միզապարկ (նաև թոքեր) |
| 4-ամինոբիֆենիլ | Միզապարկ | |
| Ասբեստային թելիկ պարունակող տալկ | Թոքեր | |
| Աֆլատոքիններ | Լյարդ (նաև թոքեր) | |
| Բենզիդին | Միզապարկ | |
| Բենզոլ | Արյունաստեղծ համակարգ | |
| Բերիլիում և իր միացությունները | Թոքեր (նաև կենտրոնական նյարդային համակարգ) | |
| Բիս (քլորմեթիլ) եթեր և տեխնիկական քլորմեթիլ եթեր | Թոքեր | |
| Զառիկ և իր միացությունները | Թոքեր, մաշկ | |
| Էթիլեն-օքսիդ | Արյունաստեղծ և ավշային համակարգեր | |
| Էրիոնիտ | Կրծքամիզ, որովայնամիզ | |
| Թերթաքարային յուղեր | Մաշկ (նաև ստամոքսաղիքային համակարգ) | |
| Լեռնավուշ (ասբեստ) | Թոքեր, կրծքամիզ, որովայնամիզ (նաև ստամոքսաղիքային համակարգ, կոկորդ) | |
| Կադմիում և իր միացությունները | Թոքեր, շագանակագեղձ | |
| Հանքային յուղեր | Մաշկ (նաև թոքեր, միզապարկ, ստամոքսաղիքային համակարգ) | |
| Մանանեխի գազ (ծծմբային իպրիտ) | Ըմպան, կոկորդ, թոքեր | |
| Մուր | Մաշկ, թոքեր | |
| Նիկել և իր միացությունները | Քթի խոռոչ, թոքեր | |
| Ռադոն և իր քայքայման արգասիքները | Թոքեր | |
| Վինիքլորիդ | Լյարդ, արյունատար անոթներ (նաև գլխուղեղ, թոքեր, ավշային համակարգ) | |
| Քարածխային խեժեր | մաշկ, թոքեր (նաև միզապարկ) | |
| Քարածխային կուպրեր | Մաշկ, թոքեր, միզապարկ (նաև ըմպան, բերանի խոռոչ) | |
| Քրոմ և քրոմի (VI) միացությունները | Թոքեր (նաև քթի խոռոչ) | |
| Դեղանյութեր | 1-(2-քլորէթիլ)-3-(4-մեթիլցիկլոհեքսիլ)-1-նիտրոզո-միզանյութ | Արյունաստեղծ համակարգ |
| 1,4-բութանդիոլ դիմեթանսուլֆոնատ | Արյունաստեղծ համակարգ | |
| 8-մեթօքսիպսորալեն (մեթօքսալեն)՝ անդրամանուշակագույն ճառագայթման համակցությամբ | Մաշկ | |
| Ազաթիոպրին | Ավշային համակարգ, մաշկ | |
| Դիէթիլսթիլբէսթրոլ | Արգանդի վզիկ/հեշտոց, ձվարաններ, կաթնագեղձ (նաև արգանդ) | |
| Էստրոգեններ | Արգանդ (նաև կաթնագեղձ) | |
| Թիոսուֆլան | Արյունաստեղծ համակարգ | |
| Թիոֆոսֆամիդ | Արյունաստեղծ համակարգ | |
| Մելֆալան | Արյունաստղծ համակարգ | |
| Ոչ ստերոիդային էստրոգեններ | Արգանդի վզիկ/հեշտոց, ձվարաններ, կաթնագեղձ (նաև արգանդ) | |
| Ստերոիդային էստրոգեններ | Արգանդ (նաև կաթնագեղձ) | |
| Վինկրիստինի, ազոտային իպրիտի, պրոկարբազինի, պրեդնիզոլոնի կոմբինացված խառնուրդ | Արյունաստեղծ համակարգ | |
| Տամօքսիֆեն | Արգանդ | |
| Ցիկլոֆոսֆամիդ | Միզապարկ, արյունստեղծ համակարգ | |
| Ցիկլոսպորին | Ավշային համակարգ | |
| Քլորամբուցիլ | Արյունաստեղծ համակարգ | |
| Քլորնաֆթիզին (N, N-բիս(2-քլորէթիլ)-2-նաֆթալամին) | Միզապարկ | |
| Ֆենացետին | Միզապարկ, երիկամներ |
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հ.Մ. Այվազյան և այլն, ed. (2006). Հայաստանի բնաշխարհ. Երևան: Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչություն. էջ 637-638. ISBN 5897000298.