Վիքիպեդիա:Այսօր պատմության մեջ/Դեկտեմբեր

Դեկտեմբեր ամսվա օրերը
Դեկտեմբերի 1 Ծիծեռնավանքը Քաշաթաղի շրջանում Աշխարհում նշվում է ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի միջազգային օրը։ 1891 թ. – կանադացի սպորտի մարզիչ Ջեյմս Նեյսմիթը կազմակերպեց իր հորինած բասկետբոլի առաջին խաղը։ 1918 թ. – Հարավսլավիայի թագավորությունը հռչակեց իր անկախությունը Ավստրո-Հունգարիայից։ 1955 թ. – ծնվել է Սերժ Ավետիքյանը, ֆրանսահայ ռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 1959 թ. – Վաշինգտոնում ստորագրվեց Անտարկտիկայի մասին համաձայնագիրը, ըստ որի 'Անտարկտիդան կարող է օգտագործվել միայն խաղաղ նպատակներով։ 1972 թ. – ծնվել է Նիկոլայ Լոբաչևսկին, ռուս նշանավոր մաթեմատիկոս (մահ. 1856 թ.)։ 2008 թ. – Նաիրիտ գործարանը դադարեցրեց գործունեությունը։ 2020 թ. – ստորագրած համաձայնագրով Հայաստանի զինված ուժերը դուրս բերվեցին Քաշաթաղի շրջանի մեծ մասից, որը հանձնվեց Ադրբեջանին։	Դեկտեմբերի 2 Հովհաննես Բաղրամյան 1409 թ. – Գերմանիայում բացվեց Լայպցիգի համալսարանը: 1547 թ. – մահացել է իսպանացի կոնկիստադոր Էռնան Կորտեսը (ծն. 1485 թ.): 1594 թ. – մահացել է Գերհարդ Մերկատորը, ֆլամանդացի նշանավոր քարտեզագիր (ծն. 1512 թ.): 1805 թ. – Նապոլեոն Բոնապարտի գլխավորած ֆրանսիական «Մեծ Բանակը» Աուստեռլիցի ճակատամարտում ջախջախեց ռուս-ավստրիական բանակին: 1868 թ. – ծնվել է Գևորգ Զ Նորնախիջևանցին, ամենայն հայոց 129-րդ կաթողիկոսը (մահ. 1954 թ.): 1897 թ. – ծնվել է Հովհաննես Բաղրամյանը, հայ մարշալ, Խորհրդային Միության նշանավոր զորահրամանատարներից մեկը (մահ. 1982 թ.): 1920 թ. – Հայաստանի և Թուրքիայի միջև կնքվեց Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը, որով Թուրքիային էր անցնում Կարսի մարզն ու Սուրմալուի գավառը: 1942 թ. – Էնրիկո Ֆերմիի ղեկավարությամբ անցկացվեց առաջին կառավարվող միջուկային ռեակցիան: 1971 թ. – 6 արաբական էմիրաթներ միացան և ստեղծեցին Արաբական Միացյալ Էմիրությունները: 1981 թ. – ծնվել է Բրիթնի Սփիրսը, ամերիկացի ճանաչված երգչուհի: 2013 թ. - Հայերեն Վիքիպեդիան անցավ 100.000 հոդվածի շեմը:
Դեկտեմբերի 3 Մովսես Գորգիսյանի կիսանդրին Երևանի Շենգավիթ համայնքում, քանդակագործ՝ Հայկ Թոքմաջյան, 2014 1818 թ. – Իլինոյսը դարձավ ԱՄՆ-ի 21-րդ նահանգը: 1883 թ. – ծնվել է Անտոն Վեբերնը, ավստրիացի կոմպոզիտոր (մահ. 1945 թ.): 1919 թ. – մահացել է Օգյուստ Ռենուարը, ֆրանսիացի նշանավոր նկարիչ, իմպրեսիոնիստ (ծն. 1841 թ.): 1948 թ. – ծնվել է Օզզի Օսբորնը, բրիտանացի երգիչ, «Բլեք Սաբաթ» խմբի հիմնադիրներից մեկը: 1961 թ. – ծնվել է Մովսես Գորգիսյանը, հայ քաղաքական գործիչ, հրապարակախոս, Արցախյան շարժման առաջնորդներից մեկը, Հայաստանի ազգային հերոս (մահ. 1990 թ.): 1967 թ. – կատարվեց սրտի փոխպատվաստման առաջին վիրահատությունը: 1984 թ. – Հնդկաստանի Բհոպալ քաղաքի Union Carbide քիմիական գործարանում տեղի ունեցած վթարի հետևանքով մահացավ 3000 մարդ: 1990 թ. – մահացել է Վալյա Սամվելյանը, հայ ճանաչված երգչուհի (ծն. 1937 թ.): 1997 թ. – Կանադայի մայրաքաղաք Օտտավայում 133 պետությունների կողմից ստորագրվեց համաձայնագիր հակահետևակային ականների չօգտագործման մասին:	Դեկտեմբերի 4 Արտաքին տեսաֆայլեր խաչքարերի ոչնչացման տեսանյութ(անգլ.) 1676 թ. – տեղի ունեցավ Լունդեի ճակատամարտը, դանիա-շվեդական պատերազմի նշանավոր մարտերից մեկը։ 1875 թ. – ծնվել է Ռայներ Մարիա Ռիլկեն, ավստրիացի բանաստեղծ (մահ. 1926 թ.)։ 1909 թ. – հիմնվեց տափօղակով հոկեյի ամենահին ակումբը՝ Մոնրեալ Կանադիենսը։ 1963 թ. – ծնվել է Սերգեյ Բուբկան, ուկրաինացի մարզիկ, ձողացատկորդ, օլիմպիական խաղերի և աշխարհի հնգակի չեմպիոն, 35 համաշխարհային ռեկորդների հեղինակ։ 1969 թ. – ծնվել է Ջեյ Զին, ամերիկացի ռեփեր։ 1987 թ. – մահացել է Ռուբեն Մամուլյանը, ամերիկահայ աշխարհահռչակ կինոռեժիսոր, կինոյում մի շարք նորարությունների հեղինակ (ծն. 1897 թ.)։ 2003 թ. – հայկական պատմաբանները և հնագետները Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացման առթիվ միջազգային կազմակերպություններին համապատասխան պաշտոնական բողոք ներկայացրեցին։ 2007 թ. – մահացել է Զարուհի Դոլուխանյանը, հայ օպերային երգչուհի (ծն. 1918 թ.)։
Դեկտեմբերի 5 Կլոդ Մոնեի «Կաչաղակ» կտավ 1791 թ. – մահացել է Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտը, ավստրիացի աշխարհահռչակ երգահան, բոլոր ժամանակների մեծագույն երաժիշտներից մեկը (ծն. 1756 թ.)։ 1901 թ. – ծնվել է Ուոլթ Դիսնեյը, ամերիկացի կինեմատոգրաֆիստ, մուլտիպլիկատոր, գործարար (մահ. 1966 թ.)։ 1918 թ. – սկսվեց Հայ-վրացական պատերազմը Լոռվա համար։ 1921 թ. – Նեմեսիս գործողության շրջանակներում Արշավիր Շիրակյանը Հռոմում սպանեց երիտթուրք կուսակցության առաջին կաբինետի ղեկավար Սայիդ Հալիմին։ 1926 թ. – մահացել է Կլոդ Մոնեն, ֆրանսիացի ճանաչված գեղանկարիչ, ֆրանսիական իմպրեսիոնիզմի հիմնադիրներից (ծն. 1840 թ.)։ 1936 թ. – լուծարվեց Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետությունը, Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը մտավ ԽՍՀՄ-ի կազմի մեջ։ 1952 թ. – Լոնդոնի վրա հսկա փոշու ամպ (սմոգ) իջավ, որը ցրվեց միայն 4 օր անց, ծխի հետևանքով մահացավ մոտ 12 000 մարդ։ 1957 թ. – ջուր իջեցվեց խորհրդային «Լենին» ատոմային սառցահատը, աշխարհում առաջին միջուկային շարժիչով վերջրյա նավը։ 1965 թ. – ծնվել է Վահան Արծրունին, հայ երաժիշտ, երգահան։	Դեկտեմբերի 6 Հմայակ Սիրաս, Ավետիք Իսահակյան, Դերենիկ Դեմիրճյան 1492 թ. – Քրիստափոր Կոլումբոսը հայտնագործեց Հայիթի կղզին։ 1534 թ. – հիմնադրվեց Էկվադորի մայրաքաղաք Կիտոն։ 1778 թ. – ծնվել է Ժոզեֆ Լուի Գեյ-Լյուսակը, ֆրանսիացի ֆիզիկոս և քիմիկոս (մահ. 1850 թ.)։ 1865 թ. – ԱՄՆ սահմանադրությամբ երկրում արգելվեց ստրկությունը։ 1917 թ. – Կանադայի Նոր Շոտլանդիա նահանգի Հալիֆաքս քաղաքում պայթեց ռազմամթերքով տեղափոխող նավը, ինչի հետևանքով մահացավ մոտ 2 000 մարդ։ 1922 թ. – Իռլանդիան անկախացավ Միացյալ Թագավորությունից։ 1956 թ. – մահացել է Դերենիկ Դեմիրճյանը, հայ նշանավոր գրող, հրապարակախոս (ծն. 1877 թ.)։ 1985 թ. – մահացել է Միքայել Շաթիրյանը, հայ արձակագիր, դրամատուրգ (ծն. 1916 թ.)։
Դեկտեմբերի 7 երկրաշարժից փլուզված շենք Գյումրիում 1598 թ. – ծնվել է Լորենցո Բերնինին, իտալացի նշանավոր քանդակագործ և ճարտարապետ (մահ. 1680 թ.) 1787 թ. – Դելավերը դարձավ ԱՄՆ-ի առաջին նահանգը։ 1845 թ. – մահացել է Ռուստամ Ռազան, Ֆրանսիայի կայսր Նապոլեոն Բոնապարտի ազգությամբ հայ թիկնապահը (ծն. 1780 թ.)։ 1928 թ. – ծնվել է Նոամ Չոմսկին, ամերիկացի լեզվաբան, փիլիսոփա, քաղաքական ակտիվիստ 1941 թ. – Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Ճապոնիան անսպասելի հարձակվեց Օահու կղզու վրա գտնվող Փերլ Հարբոր ամերիկյան բազայի վրա, դեպքերի հիման վրա նկարահանվել է ֆիլմ։ 1943 թ. – ընդունվեց Լիբանանի դրոշը։ 1944 թ. – Չիկագոյում ստորագրվեց միջազգային քաղաքացիական ավիացիայի մասին պայմանագիր։ 1971 թ. – ծնվել է Վլադիմիր Հակոբյանը, հայ ճանաչված շախմատիստ։ 1988 թ. – Հայաստանի տարածքում տեղի ունեցավ ավերիչ երկրաշարժ, մահացավ ավելի քան 25 000 մարդ, մոտ 31 000-ը վիրավորվեցին, անօթևան մնացին ավելի քան կես միլիոն մարդ։	Դեկտեմբերի 8 ԱՊՀ-ի դրոշ մ.թ.ա. 65 թ. – ծնվել է Հորացիոսը, հին հռոմեացի նշանավոր գրող (մահ. մ.թ.ա. 8 թ.)։ 1496 թ. – մահացել է Ամիրդովլաթ Ամասիացին, հայ նշանավոր բնագետ–բժիշկ, մատենագիր, բառարանագիր (ծն. մոտ. 1420 թ.)։ 1723 թ. – ծնվել է Փոլ Անրի Հոլբախը, ֆրանսիացի մատերիալիստ, աթեիստ, համարվում է գիտական աթեիզմի հիմնադիրը (մահ. 1789 թ.)։ 1903 թ. – մահացել է Հերբերտ Սփենսերը, անգլիացի փիլիսոփա, հոգեբան, սոցիոլոգ, պոզիտիվիզմի հիմնադիրներից մեկը (ծն. 1820 թ.)։ 1922 թ. – ծնվել է Լյուսյեն Ֆրոյդը, գերմանական և հրեական ծագումով բրիտանացի նկարիչ, Զիգմունդ Ֆրոյդի թոռը (մահ. 2011 թ.)։ 1930 թ. – ծնվել է Մաքսիմիլիան Շելլը, ավստրիացի դերասան, ռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր (մահ. 2014 թ.)։ 1970 թ. – մահացել է Աբրահամ Ալիխանովը, հայ նշանավոր ֆիզիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր (ծն. 1904 թ.)։ 1991 թ. – նախկին ԽՍՀՄ-ի պետությունների կողմից ստորագրված համաձայնագրով ստեղծվեց Անկախ պետությունների համագործակցությունը։ 1991 թ. – Թուրքմենստանը անկախացավ ԽՍՀՄ-ից։
Դեկտեմբերի 9 Աշխարհում նշվում է Կաշառակերության դեմ պայքարի միջազգային օրը։ Քըրք Դուգլաս, 1969 թ. լուսանկար 1717 թ. – ծնվել է Յոհան Յոախիմ Վինկելմանը, գերմանացի հնագետ (մահ. 1768 թ.)։ 1824 թ. – Այակուչոյի ճակատամարտում Իսպանիայի նկատմամբ տարած հաղթանակով Պերուն գրեթե ապահովեց իր ակախությունը։ 1883 թ. – ծնվել է Հակոբ Օշականը, արևմտահայ հայտնի գրող, ուսուցիչ և մանկավարժ (մահ. 1921 թ.)։ 1904 թ. – ծնվել է Արուս Ասրյանը, թատրոնի և կինոյի հայ մեծանուն դերասանուհի, անվանի ռեժիսոր Վարդան Աճեմյանի կինը։ 1916 թ. – ծնվել է Քըրք Դուգլասը, ամերիկացի հանրահայտ դերասան, Հոլիվուդյան կենդանի լեգենդներից մեկը, ճանաչված դերասան Մայքլ Դուգլասի հայրը (մահ. 2020 թ.)։ 1942 թ. – առաջին անգամ բեմադրվեց Արամ Խաչատրյանի «Գայանե» բալետը։ 1957 թ. – մահացել է Ռուզաննա Վարդանյանը, թատրոնի հայ դերասանուհի (ծն. 1898 թ.)։ 1968 թ. – ամերիկացի գիտնական գյուտարար Դուգլաս Էնգելբարտը առաջին անգամ ցուցադրեց իր ստեղծած համակարգչային մկնիկը։ 1991 թ. – Երևանի Կարլ Մարքսի անվան պոլիտեխնիկական ինստիտուտը վերանվանվեց Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարան (այժմ՝ Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան (2014 թ.))։ 1996 թ. – թողարկվեց Օպերա դիտարկիչի առաջին տարբերակը։	Դեկտեմբերի 10 Արցախի Հանրապետության դրոշ 1817 թ. – Միսսիսիպին դարձավ ԱՄՆ-ի 20-րդ նահանգը։ 1830 թ. – ծնվել է Էմիլի Դիքինսոնը, ամերիկացի բանաստեղծուհի (մահ. 1868 թ.)։ 1901 թ. – հանձվեցին առաջին Նոբելյան մրցանակները։ 1948 թ. – ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեան ընդունեց Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը։ 1954 թ. – ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ընդունվեց Մոնտեվիդեոյի բանաձևը, որով օժանդակվեց էսպերանտոյի միջազգային լեզվի թեկնածու լինելը։ 1988 թ. – ԽՍՀՄ կառավարության կողմից ձերբակալվեցին «Ղարաբաղ» կոմիտեի (հետագայում Հայոց համազգային շարժում) անդամները։ 1991 թ. – Արցախում անցկացվեց անկախության հանրաքվե և ազգաբնակչության մոտ 98 %-ը կողմ քվեարկեց անկախության օգտին։ 2009 թ. – թողարկվեց Angry Birds համակարգչային խաղը։ 2009 թ. – տեղի ունեցավ «Ավատար» ֆիլմի պրեմիերան։ 2010 թ. – մահացել է Մայքլ Հակոբ Հակոբյանը, ամերիկահայ ռեժիսոր և գրող, Հայոց ցեղասպանության վերապրող (ծն. 1913 թ.)։
Դեկտեմբերի 11 Վիշվանաթան Անան 1816 թ. – Ինդիանան դարձավ ԱՄՆ-ի 19-րդ նահանգը։ 1843 թ. – ծնվել է Ռոբերտ Կոխը, գերմանացի մանրէաբան, բակտերիաբանության և համաճարակաբանության հիմնադիրներից մեկը, Նոբելյան մրցանակակիր (մահ. 1910 թ.) 1913 թ. – ծնվել է Ժան Մարեն, ֆրանսիացի ճանաչված դերասան, հայտնի է առավելապես «Ֆանտոմասի» մասին ֆիլմաշարից (մահացել է 1998 թ.)։ 1937 թ. – գնդակահարվեց Գայը (Հայկ Բժշկյանց), հայ նշանավոր զինվորական, խորհրդային կարմիր բանակի հրամանատարներից մեկը (ծն. 1887 թ.)։ 1946 թ. – ՄԱԿ-ին կից ստեղծվեց ՅՈՒՆԻՍԵՖը, երեխաների պաշտպանության միջազգային կոմիտեն։ 1958 թ. – հռչակվեց Ֆրանսիական Դահոմեայի հանրապետությունը։ 1961 թ. – ծնվել է Վիշվանաթան Անանդը, հնդիկ նշանավոր շախմատիստ։ 1994 թ. – սկսվեց ռուս - չեչենական առաջին պատերազմը։ Տանգոյի միջազգային օրն է։	Դեկտեմբերի 12 տեսարաններ Դելի քաղաքից 627 թ. – տեղի ունեցավ Նինվեի ճակատամարտը Բյուզանդական կայսրության և Սասանյան Պարսկաստանի միջև: 1787 թ. – Փենսիլվանիան դարձավ ԱՄՆ-ի 2-րդ նահանգը: 1810 թ. – հիմնադրվեց Աստրախանի դրամատիկական թատրոնը: 1888 թ. – մահացել է Միքայել Լորիս-Մելիքովը, Ռուսական Կայսրության հայազգի ռազմական և պետական գործիչ (ծն. 1825 թ.): 1911 թ. – Դելին դարձավ Հնդկաստանի մայրաքաղաքը: 1917 թ. – Ֆրանսիայի Սեն-Միշել-դե-Մորեն կայարանում Իտալիայից զինվորներ տեղափոխող գնացքի վթարի հետևանքով մահացավ մոտ 700 մարդ: 1936 թ. – Երևանում բացվեց «Մոսկվա» կինոթատրոնը: 1939 թ. – մահացել է Դուգլաս Ֆերբենքսը, համր կինոյի ժամանակաշրջանի ամերիկացի դերասան, սցենարիստ և պրոդյուսեր (ծն. 1889 թ.): 1963 թ. – Քենիան անկախացավ Մեծ Բրիտանիայից:
Դեկտեմբերի 13 Վալերի Բրյուսով 1386 թ. – ծնվել է Դոնատելլոն, իտալացի քանդակագործ, Վերածննդի դարաշրջանի քանդակագործության հիմնադիրներից (մահ. 1466 թ.): 1797 թ. – ծնվել է Հայնրիխ Հայնեն, գերմանացի ճանաչված բանաստեղծ, հրապարակախոս և գրաքննադատ (մահ. 1856 թ.): 1864 թ. – սկսվեց Պարագվայի պատերազմը: 1873 թ. – ծնվել է Վալերի Բրյուսովը, ռուս նշանավոր պոետ, արձակագիր, դրամատուրգ, գրականագետ և պատմաբան (մահ. 1924 թ.): 1937 թ. – Չինաստանի Նանկին քաղաքում ճապոնացի զինվորների կողմից սկսվեց կազմակերպված զանգվածային սպանդ. սպանվեց մոտ 200 000 մարդ: 1940 թ. – մահացել է Ստեփան Աղաջանյանը, հայ դասական գեղանկարիչ, ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ (ծն. 1863 թ.): 1941 թ. – Պերուի տարածքի Անդեր լեռներում գտնվող Պալկակոչա լճի հեղեղման հետևանքով մահացավ մոտ 7000 մարդ: 1974 թ. – Մալթան հայտարարվեց հանրապետություն: 1989 թ. – ծնվել է Թեյլոր Սվիֆթը, ամերիկացի երգչուհի, երգահան և դերասանուհի: 2003 թ. – ձերբակալվեց Իրաքի առաջնորդ Սադդամ Հուսեյնը:	Դեկտեմբերի 14 Ռուալ Ամունդսեն 1812 թ. – ավարտվեց ռուս-ֆրանսիական պատերազմը։ 1883 թ. – ծնվել է Մորիհեյ Ուեսիբան, Ճապոնական այկիդո մարտական արվեստի հիմնադիր (մահ. 1969 թ.)։ 1900 թ. – համարվում է Քվանտային մեխանիկայի ստեղծման օրը։ 1911 թ. – Ռուալ Ամունդսենն առաջին անգամ պատմության մեջ հասավ Հարավային բևեռ։ 1922 թ. – ծնվել է Նիկոլայ Բասովը, ռուս ֆիզիկոս, քվանտային էլեկտրոնիկայի հիմնադիրներից, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (մահ. 2001 թ.)։ 1936 թ. – ծնվել է Տիգրան Լևոնյանը, հայ ճանաչված օպերային երգիչ, դրամատիկական տենոր, օպերային ռեժիսոր (մահ. 2004 թ.)։ 1947 թ. – մահացել է Գուրգեն Ալեմշահը, հայ կոմպոզիտոր, խմբավար և դիրիժոր (ծն. 1907 թ.)։ 1987 թ. – հիմնվեց Համասը, պաղեստինյան իսլամական կուսակցություն։ 1995 թ. – ավարտվեց մոտ 3 տարի տևած Բոսնիական պատերազմը։
Դեկտեմբերի 15 Հովհաննես Բադալյան 1467 թ. – տեղի ունեցավ Բաի ճակատամարտը, մոլդովա-հունգարական պատերազմի նշանավոր մարտերից մեկը: 1899 թ. – անգլո-բուրական պատերազմի ժամանակ տեղի ունեցավ Կոլենսոի ճակատամարտը: 1916 թ. – ծնվել է Վիգեն Խեչումյանը, հայ գրող, արձակագիր (մահ. 1975 թ.): 1924 թ. – ծնվել է Հովհաննես Բադալյանը, հայ ճանաչված երգիչ, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, հայ երգարվեստի երախտավոր (մահ. 2001 թ.): 1924 թ. – ծնվել է Աննա Կալանդաձեն, վրացի բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի (մահ. 2008 թ.): 1929 թ. – ծնվել է Արման Մանարյանը, հայ կինոռեժիսոր («Տժվժիկ»): 1939 թ. – կայացավ «Քամուց քշվածները» նշանավոր ֆիլմի պրեմիերան: 1972 թ. – ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի կողմից ընդունված №2997 բանաձևի համաձայն ստեղծվեց UNEP ծրագիրը 1982 թ. – ստեղծվեց Երևանի Կամերային թատրոնը:	Դեկտեմբերի 16 Creative Commons արտոնագրերի նշան Աշխարհում նշվում է Շրջակա միջավայրի համաշխարհային օրը: 1775 թ. – ծնվել է Ջեյն Օսթինը, անգլիացի նշանավոր կին գրող, ընտանեկան «կանացի» վեպի հիմնադիր, (մահ. 1817 թ.): 1866 թ. – ծնվել է Վասիլի Կանդինսկին, ռուս նկարիչ, գրաֆիկ, արվեստի տեսաբան, աբստրակցիոնիզմի հիմնադիրներից, (մահ. 1944 թ.): 1899 թ. – հիմնվեց «Միլան» իտալական ֆուտբոլային ակումբը: 1965 թ. – մահացել է Վիլյամ Սոմերսեթ Մոեմը, անգլիացի գրող, բազմաթիվ վեպերի, պատմվածների և պիեսների հեղինակ, (ծն. 1874 թ.): 1966 թ. – մահացել է Արտավազդ Ավագյանը, հայ խորհրդային կենսաբան և ծագումնաբան, (ծն. 1907 թ.): 1971 թ. – ծնվել է Փոլ վան Դայկը, գերմանացի էլեկտրոդանս ոճի դիջեյ, երաժիշտ և պրոդյուսեր: 1991 թ. – Ղազախստանը անկախացավ ԽՍՀՄ-ից: 1997 թ. – «Պոկեմոն» սերիալի ցուցադրությունից հետո մոտ 700 ճապոնացի երեխաներ էպիլեպսիայի ախտորոշմամբ հիվանդանոցներ տեղափոխվեցին: 2002 թ. – հրապարակվեցին Creative Commons արտոնագրերը:
Դեկտեմբերի 17 Սիմփսոններ մուլտֆիլմի հերոսների արձաններ 1273 թ. – մահացել է Ռումին, պարսիկ նշանավոր բանաստեղծ, իրավաբան, սուֆի և աստվածաբան (ծն. 1207 թ.): 1637 թ. – Ճապոնիայի Սիմաբար քաղաքում տեղի ունեցավ քրիստոնյաների ապստամբություն: 1903 թ. – Ռայթ եղբայրները իրենց պատրաստած թռչող սարքով առաջին անգամ օդ բարձրացան: 1907 թ. – մահացել է Թոմսոն Վիլյամ Կելվինը, անգլիացի ճանաչված ֆիզիկոս (ծն. 1824 թ.): 1922 թ. – ծնվել է Մելինե Համամջյանը, թատրոնի և կինոյի հայ դերասանուհի, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստուհի (մահ. 1999 թ.): 1926 թ. – ԽՍՀՄ-ում առաջին անգամ մարդահամար անցկացվեց: 1974 թ. – մահացել է Այծեմնիկ Ուրարտուն, հայ քանդակագործուհի (ծն. 1899 թ.): 1989 թ. – FOX հեռուստաընկերությամբ առաջին անգամ ցուցադրվեց «Սիմփսոններ» մուլտֆիլմը: 1998 թ. – ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան Իրաքում սկսեցին «Աղվեսն անապատում» ռազմական գործողությունը: 1999 թ. – Կարիբյան ծովի ափին տեղի ունեցավ ջրհեղեղ, որի հետևանքով Վենեսուելայի Վարգաս նահանգում մահացավ 10-30 000 մարդ:	Դեկտեմբերի 18 Շելկունչիկ բալետի պրեմիերա 1787 թ. – Նյու Ջերսին դարձավ ԱՄՆ-ի 3-րդ նահանգը: 1892 թ. – առաջին անգամ բեմադրվեց Պյոտր Չայկովսկու «Շելկունչիկ» նշանավոր բալետը: 1918 թ. – ստեղծվեց Արմենպրես հայկական լրատվական գործակալությունը: 1940 թ. – Նացիստական Գերմանիայի կողմից հաստատվեց նախապես ծրագրված «Բարբարոսսա» գործությունը՝ Գերմանիայի ԽՍՀՄ-ի վրա հարձակվելու պլանը: 1946 թ. – ծնվել է Սթիվեն Սփիլբերգը, ամերիկացի աշխարհահռչակ ռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր: 1966 թ. – հայտնաբերվեց Սատուրնի արբանյակ Էպիմետեյը: 1980 թ. – ծնվել է Քրիստինա Ագիլերան, ամերիկացի ճանաչված երգչուհի և երգահան: 2010 թ. – Թունիսում հեղափոխություն սկսվեց, արդյունքում երկրի նախագահ Զին էլ-Աբիդին Բեն Ալինն 2011 թվականին հրաժարական տվեց:
Դեկտեմբերի 19 Արվիդաս Սաբոնիս 1906 թ. – ծնվել է Արտաշես Շահինյանը, հայ մաթեմատիկոս, ակադեմիկոս և մանկավարժ (մահ. 1978 թ.)։ 1909 թ. – ստեղծվեց «Բորուսիա Դորտմունդ» գերմանական ֆուտբոլային ակումբը։ 1944 թ. – լույս տեսավ ֆրանսիական «Լը Մոնդ» օրաթերթի առաջին համարը։ 1946 թ. – սկսվեց Հնդկաչինյան պատերազմը Ֆրանսիական միության և Վիետնամի դեմոկրատական հանրապետության միջև։ 1964 թ. – ծնվել է Արվիդաս Սաբոնիսը, լիտվացի նշանավոր բասկետբոլիստ, աշխարհի, եվրոպայի և օլիմպիական չեմպիոն, 7 անգամ ճանաչվել է «Եվրոպայի տարվա լավագույն բասկետբոլիստ», ՖԻԲԱ-ի փառքի սրահի անդամ։ 1996 թ. – մահացել է Մարչելո Մաստրոյանին, իտալացի ճանաչված դերասան (ծն. 1924 թ.)։ 1997 թ. – տեղի ունեցավ Ջեյմս Քեմերոնի «Տիտանիկ» ֆիլմի պրեմիերան, որը դարձավ 20-րդ դարի ամենաշահութաբեր ֆիլմը՝ ստանալով 11 Օսկար։ 2004 թ. – մահացել է Ռենատա Տեբալդին, իտալացի ճանաչված օպերային երգչուհի (ծն. 1924 թ.)։	Դեկտեմբերի 20 Նիկողայոս Մառը Անիի ավերակների մոտ 1864 թ.՝ ծնվել է Ստեփան Եգիզարովը, հայ օպերային երգիչ, բաս - բարիտոն (մահ. 1938 թ.)։ 1920 թ.՝ ծնվել է հայ ռազմական գործիչ, գեներալ-լեյտենանտ, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի և Արցախյան ազատամարտի մասնակից, Արցախի հերոս՝ «Ոսկե արծիվ» շքանշանակիր Քրիստափոր Իվանյանը։ 1880 թ.՝ տեղի ունեցավ Բրոնքհորսթփրեյթի բախումը, առաջին անգլո-բուրական պատերազմի նշանավոր մարտերից մեկը։ 1934 թ.՝ մահացել է Նիկողայոս Մառը, արևելագետ, հայագետ, լեզվաբան և հնագետ (ծն. 186 թ.)։ 1938 թ.՝ ԽՍՀՄ-ում գործածության մեջ դրվեցին Աշխատանքային գրքույկները։ 1946 թ.՝ տեղի ունեցավ «Այս հրաշալի կյանքը» ամերիկյան ֆիլմի պրեմիերան (Ամերիկյան բոլոր ժամանակների 100 լավագույն ոգեշնչող ֆիլմերի ցանկում 1-ինն է)։ 1968 թ.՝ մահացել է Ջոն Ստայնբեքը, ամերիկացի նշանավոր գրող, արձակագիր, Պուլիցերյան մրցանակի և Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր։ 1988 թ.՝ ֆրանսիական հեռուստատեսությամբ առաջին անգամ կատարվեց «Քեզ համար, Հայաստան» երգը՝ խոսքերի հեղինակ Շառլ Ազնավուր։ 1996 թ.՝ մահացել է Կարլ Սագանը, ամերիկացի աստղագետ, աստղաքիմիկոս, գրող (ծն. 1934 թ.)։ 1999 թ.՝ Պորտուգալիան Մակաոն հանձնեց Չինաստանին։
Դեկտեմբերի 21 Գարեգին Նժդեհ 1375 թ. – մահացել է Ջովաննի Բոկաչչոն, իտալացի նշանավոր գրող և բանաստեղծ, հումանիստ (ծն. 1313 թ.): 1851 թ. – ծնվել է Արփիար Արփիարյանը, արևմտահայ արձակագիր, հրապարակախոս, գրական քննադատ և խմբագիր (մահ. 1908 թ.): 1913 թ. – ամերիկյան «Ֆան» հանդեսում տպագրվեց առաջին խաչբառը: 1937 թ. – տեղի ունեցավ առաջին լիամետրաժ Ուոլթ Դիսնեյի «Սպիտակաձյունիկը և յոթ թզուկները» մուլտֆիլմի պրեմիերան (Ամերիկյան բոլոր ժամանակների 10 լավագույն ֆիլմեր ըստ 10 ժանրերի ցանկում 1-ինն է մուլտֆիլմերի ցուցակում): 1955 թ. – մահացել է Գարեգին Նժդեհը՝ հայ մեծագույն պետական, ռազմական և քաղաքական գործիչներից մեկը, ազգային ազատագրական պայքարի երախտավորներից մեկը (ծն. 1886 թ.); 1964 թ. – մահացել է Մովսես Արազին, հայ գրող, արձակագիր, նաև թարգմանիչ (ծն. 1878 թ.): 1967 թ. – ծնվել է Միխեիլ Սաակաշվիլին, վրացի պետական և քաղաքական գործիչ, Վրաստանի նախկին նախագահ: 1968 թ. – Ապոլո 8 տիեզերանավը Երկրից Լուսին թռիչք կատարեց. դարձավ առաջին տիեզերանավը, որ ապահով վերադարձավ Լուսնից:	Դեկտեմբերի 22 Ջակոմո Պուչինի 1790 թ. – 1787-1791 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմի ընթացքում Ռուսական կայսրության զորքերը Ալեքսանդր Սուվորովի հրամանատարությամբ սկսեցին Իզմայիլ քաղաքի պաշարումը, որտեղ կենտրոնացված էին Օսմանյան կայսրության մեծաքանակ զորքեր։ 1858 թ. – ծնվել է Ջակոմո Պուչինին, իտալացի մեծանուն երգահան (մահ. 1924 թ.)։ 1882 թ. – ծնվել է Արսեն Տերտերյանը, հայ գրականագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս, ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր (մահ. 1953 թ.)։ 1894 թ. – սկսվեց բարձրաստիճան պաշտոն զբաղեցնող ֆրանսիացի սպա Ալֆրեդ Դրեյֆուսի գործը, ով մեղադրվում էր Գերմանական կայսրության համար լրտեսելու մեջ։ 1919 թ. – ԱՄՆ-ից ԽՍՀՄ ուղարկվեց մոտ 250 մարդ, որոնք կասկածվում էին բոլշևիկների հետ կապի համար։ 1941 թ. – մահացել է Հակոբ Հովհաննիսյանը, հայ կենսաքիմիկոս, քիմիական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր (ծն. 1875 թ.)։ 1972 թ. – մահացել է Մկրտիչ Արմենը, հայ գրող, բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ (ծն. 1906 թ.)։ 2001 թ. – ծնվեց առաջին կլոնավորված ընտանի կենդանին՝ CC անունով կատուն։
Դեկտեմբերի 23 Հովհաննես Չեքիջյան 1871 թ. – Կահիրեում տեղի ունեցավ իտալացի երգահան Ջուզեպպե Վերդիի «Աիդա» օպերայի առաջնախաղը: 1888 թ. – հոլանդացի աշխարհահռչակ գեղանկարիչ Վինսենթ վան Գոգը կտրեց իր ականջը և նվիրեց այն մի անառակ կնոջ: 1928 թ. – ծնվել է Հովհաննես Չեքիջյանը, հայ նշանավոր երգչախմբային դիրիժոր, ԽՍՀՄ ժողովրդական արվեստագետ: 1972 թ. – փրկվեցին Ուրուգվայի զինուժի համար 571 չվերթի ողջ մնացած ուղևորները: 1972 թ. – Նիկարագուայի մայրաքաղաք Մանագուայում տեղի ունեցավ ուժեղ երկրաշարժ, որի հետևանքով մահացավ մոտ 10 00 մարդ, ևս 20 000-ը վիրավորվեցին: 1986 թ. – «Վոյաջեր» ինքնաթիռով աշխարհում առաջին անգամ կատարվեց առաջին շուրջերկրյա թռիչքը: 2000 թ. – ՖԻՖԱ-ն Ռեալ Մադրիդ ակումբին հանձնեց «20-րդ դարի լավագույն ակումբ» մրցանակը: 2010 թ. – մահացել է Ստեփան Ալաջաջյանը, հայ գրող, արձակագիր, թարգմանիչ (ծն. 1924 թ.):	Դեկտեմբերի 24 Գուրգեն Յանիկյան 1777 թ. – Ջեյմս Կուկը հայտնաբերեց ամենամեծ ատոլային կղզին՝ Կիրաբատի կղզեխմբի Սուրբ Ծննդյան կղզին։ 1868 թ. – ծնվել է Էմանուել Լասկերը, գերմանացի նշանավոր շախմատիստ, շախմատի աշխարհի 3-րդ չեմպիոն (մահ. 1941 թ.)։ 1895 թ. – ծնվել է Գուրգեն Յանիկյանը, հայ գրող և ճարտարագետ, հայկական նորագույն զինյալ ազատագրական պայքարի հերոս, Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի հիմնադիրներից (մահ. 1984 թ.)։ 1906 թ. – ծնվել է Ջեյմս Հադլեյ Չեյզը, անգլիացի դետեկտիվ գրող (մահ. 1985 թ.)։ 1914 թ. – Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ սկսվեց Սուրբ Ծննդյան հրադադարը։ 1919 թ. – սկսվել են Ագուլիսի ջարդերը։ 1951 թ. – Լիբիան անկախացավ Միացյալ Թագավորությունից և Ֆրանսիայից։ 1974 թ. – մահացել է Իդա Քարը (Քարամյան), հայ լուսանկարիչ (ծն. 1908 թ.)։ 1981 թ. – ծնվել է Դիմա Բիլանը, ռուս ճանաչված երգիչ, Եվրատեսիլի հաղթող։ 1997 թ. – մահացել է Տոսիրո Միֆունեն, ճապոնացի դերասան, հայտնի է Ակիրա Կուրոսավայի ֆիլմերից (ծն. 1920 թ.)։
Դեկտեմբերի 25 Գրիգորյան տոմարով նշվում է Սուրբ ծնունդը։ Սուրբ Ծննդյան թեմայով նկար 1642 թ. – ծնվել է Իսահակ Նյուտոնը, անգլիացի աշխարհահռչակ ֆիզիկոս, մաթեմատիկոս, աստղագետ, ալքիմիկոս, փիլիսոփա և աստվածաբան (մահ. 1727 թ.)։ 1920 թ. – Տաթևի վանքում հրավիրվեց համազանգեզուրյան 1-ին համագումարը և որոշվեց Զանգեզուրը ժամանակավորապես հռչակել անկախ պետություն՝ Լեռնահայաստան, Գարեգին Նժդեհը դարձավ Սյունիքի սպարապետ։ 1927 թ. – ծնվել է Ռամ Նարայանը, հնդիկ նշանավոր երաժիշտ։ 1930 թ. – ծնվել է Արմենակ Ալաջաջյանը, հայ նշանավոր բասկետբոլիստ, բասկետբոլի մարզիչ, ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր մարզիչ (մահ. 2017 թ.)։ 1962 թ. – տեղի ունեցավ ամերիկյան «Սպանել ծաղրասարյակին» ֆիլմի պրեմիերան, որը նշանակալի ազդեցություն է ունեցել սևամորթների իրավունքների պաշտպանության հարցում։ 1979 թ. – սկսվեց Աֆղանական պատերազմը։ 1991 թ. – ԽՍՀՄ առաջին և վերջին նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը հրաժարական տվեց։ 1991 թ. – Ուզբեկստանը անկախացավ ԽՍՀՄ-ից։	Դեկտեմբերի 26 Արմեն Տիգրանյան 1831 թ. – Միլանում կայացավ Վինչենցո Բելլինիի Նորմա նշանավոր օպերայի առաջնախաղը: 1879 թ. – ծնվել է Արմեն Տիգրանյանը, հայ մեծանուն երգահան, խմբավար, ՀԽՍՀ և ՎԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, հայկական ազգային օպերայի հիմնադիր (մահ. 1950 թ.): 1909 թ. – ծնվել է Հրանտ Բատիկյանը, հայ գենետիկ, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (մահ. 1983 թ.): 1972 թ. – մահացել է Հարի Թրումենը, ԱՄՆ-ի 33-րդ նախագահը (ծն. 1884 թ.): 1977 թ. – մահացել է Հովարդ Հոուքսը, ամերիկացի նշանավոր կինոռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր (ծն. 1896 թ.): 1991 թ. – պաշտոնապես դադարեց գոյություն ունենալ Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միությունը: 2004 թ. – Հնդկական օվկիանոսում ավերիչ երկրաշարժ և ցունամի եղավ, որի հետևանքով զոհվեց մոտ 230 000 մարդ: 2010 թ. – մահացել է Կիմ Երիցյանը, թատրոնի և կինոյի հայ նշանավոր դերասան (ծն. 1930 թ.):
Դեկտեմբերի 27 Գևորգ Աճեմյան 1904 թ. – ծնվել է Սողոմոն Տարոնցին, հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ (մահ. 1971 թ.): 1910 թ. – ծնվել է Գեորգի Գաուզեն, Խորհրդային մանրէաբան, ակադեմիկոս, ԽՍՀՄ-ում էկոլոգիայի հիմնադիրներից մեկը (մահ. 1986 թ.): 1923 թ. – ծնվել է Գուստավ Էյֆելը, ֆրանսիացի նշանավոր ճարտարագետ, աշխարհահռչակ Էյֆելյան աշտարակի հեղինակը (մահ. 1923 թ.): 1945 թ. – սկսեց գործել Արժույթի միջազգային հիմնադրամը: 1948 թ. – ծնվել է Ժերար Դեպարդիեն, ֆրանսիացի հանրաճանաչ դերասան, ռեժիսոր, պրոդյուսեր: 1956 թ. – Լենինգրադի Մարիինյան օպերայի և բալետի թատրոնում առաջին անգամ բեմադրվեց Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը: 1998 թ. – մահացել է Գևորգ Աճեմյանը, հայ գրող, հրապարակախոս, Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի (ԱՍԱԼԱ) հիմնադիրներից (ծն. 1932 թ.): 2008 թ. – իսրայելական զինված ուժերը Գազայի հատվածում ռազմական գործողություններ սկսեցին իսլամական Համաս խմբավորման դեմ:	Դեկտեմբերի 28 կադր առաջին ցուցադրված «Աշխատավորների ելքը ֆաբրիկայից» ֆիլմից 1612 թ. – Գալիլեո Գալիլեյը առաջին անգամ դիտարկեց Նեպտուն մոլորակը։ 1869 թ. – ԱՄՆ-ում արտոնագրվեց մաստակ (ծամոն)։ 1895 թ. – Փարիզի Կապուցինների ճեմուղու «Գրան կաֆե» նկուղում Լյումիեր եղբայրները դրեցին առաջին հրապարակային վճարովի կինոսեանսը, ցուցադրվեց 10 կինոնկար, ընդհանուր 20 րոպե տևողությամբ։ 1895 թ. – Վիլհելմ Ռենտգենը հայտարարեց ռենտգենյան ճառագայթների հայտնաբերման մասին։ 1908 թ. – Միջերկրական ծովում (էպիկենտրոնը՝ Ապենինյան թերակղզու և Սիցիլիայի միջև գտնվող Մեսինյան նեղուցում) տեղի ունեցավ երկրաշարժ, ինչի հետևանքով ըստ տարբեր հաշվարկների մահացավ 100-200 000 մարդ։ 1928 թ. – մահացել է Գեորգի Յակուլովը, ազգությամբ հայ, ռուս նկարիչ, արվեստի տեսաբան (ծնվ. 1884 թ.)։ 1948 թ. – մահացել է Հակոբ Գյուրջյանը, հայ նշանավոր քանդակագործ (ծն. 1881 թ.)։ 2007 թ. – Նեպալը հայտարարվեց Ֆեդերատիվ Դեմոկրատական Հանրապետություն։
Դեկտեմբերի 29 Նեպտուն 1845 թ. – Տեխասը դարձավ ԱՄՆ-ի 28-րդ նահանգը: 1846 թ. – ռուս աստղագետ Վասիլի Ստրուվեի նախաձեռնությամբ նոր հայտնաբերած մոլորակը կոչվեց Նեպտուն: 1860 թ. – ջուր իջեցվեց Միացյալ Թագավորության «HMS Warrior» աշխարհում առաջին ամբողջությամբ երկաթե զրահանավը: 1911 թ. – Մոնղոլիան անկախացավ Ցին դինաստիայից: 1938 թ. – ծնվել է Ջոն Վոյթը, ամերիկացի դերասան, ճանաչված դերասանուհի Անջելինա Ջոլիի հայրը: 1917 թ. – Ռուսաստանում իշխանության գլուխ անցած խորհրդային կառավարությունը ընդունեց դեկրետ «Թուրքահայաստանի մասին» փաստաթուղթը, որը ճանաչում էր հայ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը: 1980 թ. – մահացել է Նադեժդա Մանդելշտամը, ռուս գրող, հուշագիր, լեզվաբան և ուսուցչուհի, բանաստեղծ Օսիպ Մանդելշտամի կինը (ծն. 1899 թ.): 1989 թ. – չեխ գրող Վացլավ Հավելը դարձավ Չեխոսլովակիայի վերջին նախագահ:	Դեկտեմբերի 30 Լեբրոն Ջեյմս 1066 թ. – Իսպանիայում հրեաների զանգվածային կոտորած տեղի ունեցավ: 1806 թ. – Օսմանյան կայսրությունը պատերազմ հայտարարեց Ռուսաստանին և սկսվեց Ռուս-թուրքական 1806-1812 թթ. պատերազմը: 1883 թ. – ծնվել է Սարգիս Լուկաշինը, հայ խորհրդային կուսակցական և պետական գործիչ, եղել է ժողկոմխորհի նախագահ (սպանվել է 1937 թ.): 1922 թ. – կազմավորվեց Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միությունը: 1927 թ. – բացվեց Տոկիոյի մետրոպոլիտենը, տարեկան ուղևորահոսքով աշխարհի արտափողոցային արագընթաց տրանսպորտի խոշորագույն համակարգը: 1984 թ. – ծնվել է Լեբրոն Ջեյմսը, ամերիկացի նշանավոր բասկետբոլիստ: 1990 թ. – հիմնադրվեց ԽՍՀՄ նախկին պետությունների Միջպետական ավիացիոն կոմիտեն: 2004 թ. – Արգենտինայի մայրաքաղաք Բուենոս Այրեսի գիշերային ակումբերից մեկում տեղի ունեցավ հրդեհ, որի հետևանքով մահացավ 194 մարդ, ևս 1432-ը ստացավ մարմնական վնասվածքներ:
Դեկտեմբերի 31 Ամանորյա հրավառություն 1621 թ. – Երեսնամյա պատերազմի ժամանակ Չեխիայի Նիկոլսբուրգ քաղաքում հրադադարի պայմանագիր կնքվեց։ 1948 թ. – ծնվել է Դոննա Սամմերը, ամերիկյան երգչուհի, ռիթմ-ն-բլյուզ և դիսկո ժանրերի երաժշտության կատարող (մահ. 2012 թ.)։ 1968 թ. – առաջին գերձայնային ինքնաթիռ «Տու-144»-ով թռիչք կատարվեց։ 1980 թ. – մահացել է Ռաուլ Ուոլշը, ամերիկացի ռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ, պրոդյուսեր, Ամերիկյան կինոակադեմիայի հիմնադիրներից մեկը (ծն. 1887 թ.)։ 1990 թ. – մահացել է Վասիլի Լազարևը, խորհրդային տիեզերագնաց, Խորհրդային Միության հերոս (ծն. 1928 թ.)։ 1994 թ. – ռուս-չեչենական պատերազմի ժամանակ Ռուսաստանի զինված ուժերը սկսեցին Չեչնիայի մայրաքաղաք Գրոզնիի գրավման գործողությունը։ 1999 թ. – Ռուսաստանի նախագահ Բորիս Ելցինը հրաժարական տվեց և Վլադիմիր Պուտինը դարձավ նախագահ։ 2009 թ. – մահացել է Միքայել Վարդանովը, հայազգի ռեժիսոր վավերագրական կինոյի վարպետ, օպերատոր և սցենարիստ (ծն. 1937 թ.)։