Սպիտակ սունկ
| Սպիտակ սունկ | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
| Boletus edulis
Bull., 1782
|
||||||||||||
| Հոմանիշներ | ||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||
|
|
Սպիտակ սունկ (լատին․՝ Boletus edulis), թնջուկ, բազիդիավոր սնկերի բոլետայինների ընտանիքի տեսակ։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանում հազվադեպ հանդիպում է անտառային գոտիներում՝ ամռանից մինչև ուշ աշուն՝ հողի վրա (1000-1900 մ բարձրություններում)։
Ընդհանուր՝ Եվրոպա, Ասիա, Հյուսիսային Աֆրիկա, Հյուսիսային Ամերիկա, Ավստրալիա, Հարավային Կովկաս (Ադրբեջան, Վրաստան, Հայաստան)։ Աշխարհի մի շարք երկրներում ունի լայն տարածում, սակայն Հայաստանում հանդիպում է հազվադեպ, եզակի առանձնյակներով, հայտնաբերված է Իջևանի ֆլորրայի շրջանում՝ «Դիլիջան» ազգային պարկ, Զանգեզուրի ֆլորրայի շրջանում՝ Գորիսի շրջակայք, Ապարանի՝ Մարմարիկ գետի ափին, Լոռու՝ Թումանյան կայան։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երիտասարդ պտղամարմիններն ավելի բաց գույնի են։ Գլխարկի ստորին մասը սպունգանման է՝ մանր ծակոտիներով, սկզբում՝ սպիտակ, հասուն տեսակներինը՝ դեղնականաչավուն երանգով։ Պտղամիսն ամուր է, սպիտակ։ Ոտիկը (բարձրությունը 7-12 սմ, հաստությունը՝ 2-6 սմ) գավազանաձև է, դեպի հիմքը հավասար լայնացած, բաց գորշավուն, վերևի մասում՝ ցայտուն արտահայտված սպիտակ, ապա՝ կեղտոտ սպիտակ կամ գորշավուն ցանցիկով։ Միկոռիզագոյացնող է, համակեցության մեջ է մտնում կաղնու, սոճու, բոխու հետ։ Գլխարկը (տրամագիծը՝ 5-25 սմ) բարձիկաձև է, մսալի։ Գույնը հաճախ կախված է աճման տեղից և էկոլոգիական պայմաններից, սոճուտներում այն մուգ գորշ կամ գորշաշագանակագույն է, սաղարթավոր անտառներում՝ բաց, դժգույն դեղնագույն։
Նշանակություն և կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամենաարժեքավոր և համեղ սնկերից է, հարուստ է սպիտակուցներով, ունի բարձր սննդային հատկություններ։ Պիտանի է բոլոր տեսակի խոհարար, մշակման և մթերման համար։ Ավելի արժեքավոր են չորացրած պտղամարմինները։ Ունի նաև բուժիչ հատկություններ. հակաբիոտիկ ակտիվություն, պտղամարմինների մեջ հայտնաբերվել են հակաուռուցքային նյութեր։ Նման է ոչ ուտելի լեղասնկին։ Վերջինս ունի դառը համ, պտղամիսը կտրելիս վարդագույն է։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Таксономия на сайте www.mycobank.org
- ГОСТ Р 54643-2011 Грибы белые свежие. Общие технические условия
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Васильков Б. П. Белый гриб: Опыт монографии одного вида. — М.—Л.: «Наука», 1966.
- Грибы СССР. — М.: Мысль, 1980.
- Дермек А. Грибы. — Братислава: Словарт, 1989.
- Семёнов А. И. О грибах и грибниках: Справочник по сбору грибов в Крыму. — Симферополь: Таврия, 1990. — С. 89—97. — ISBN 5-7780-0177-0
- Всё о грибах / сост. В. Булдаков. — Донецк: ПФК «БАО», 2000. — С. 247—249. — ISBN 966-548-124-X
- Всё о грибах / ред.-сост. Н. Г. Лебедева. — Харьков: «Реликт», 1997. — С. 187—188. — ISBN 9984-9011-0-7
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|