Սոսե Մայրիկ

Սոսե Մայրիկ; Սոսե Վարդանյան
	; հայդուկ
Ծնվել է	1868
Ծննդավայր	Թեղուտ, Խլաթ, Տուրուբերան
Մահացել է	փետրվարի 10, 1953
Մահվան վայր	Ալեքսանդրիա, Եգիպտոս
Գերեզման	Եռաբլուր
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	ֆիդայի և ռազմական գործիչ
Ամուսին	Աղբյուր Սերոբ
Կուսակցություն	ՀՅԴ
	Sose Mayrig Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Վարդանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Սոսե Մայրիկ (իրական անունը՝ Սոսե Վարդանյան, 1868, Բիթլիսի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն - փետրվարի 10, 1953(1953-02-10), Ալեքսանդրիա, Եգիպտոս), հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ։

Աղբյուր Սերոբի կինն ու զինակիցը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոսեն ծնվել է 1868 թվականին Սասունում՝ Նեմրութ լեռան փեշերին գտնվող Թեղուտ գյուղում՝ բազմանդամ ընտանիքի տեր Մարգար Դրո-Աստանտուրի հարկի տակ։ Հազիվ 13 տարեկան էր, երբ սասունցի հայերի ավանդության համաձայն՝ ծնողները ցանկանում են ամուսնացնել Սոսեին։ Սակայն Սոսեն ըմբոստանում է և որոշում կյանքը կապել Խչեենց Սերոբի հետ։ Հայ ազատագրական շարժման տարիներին եղել է ամուսնու կողքին։

Սոսե Մայրիկը մահացել է Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում 1953 թվականին^[1]։ 1990-ական թվականներին նրա աճյունը տեղափոխվել և հողին է հանձնվել Եռաբլուրում։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոսե Մայրիկը մասնակցել է հայդուկային կռիվների, ինչի համար ժողովուրդը նրան օծել է Մայրիկ պատվանունով։

1898 թվականին Բաբշենի կռվից հետո, Սերոբի հետ ապաստանել է Սասունում։ 1899 թվականին 2000 թուրք զինվորներ ու քրդեր պաշարել էինԳելիեգուզան գյուղը, ուր ապաստանել էր Սերոբն իր ընտանիքով և 12 ֆիդայիններով։ Մինչ այդ, սասունցու ձեռքով նենգաբար թունավորվել էր Սերոբը։ Թշնամին՝ տեսնելով Սերոբի անօգնական վիճակը, հարձակվել է գյուղի վրա։ Այդ անհավասար կռվում զոհվել են Սոսեի ամուսինը, որդին՝ Հակոբը, Սերոբի եղբայրները՝ Մխեն և Զաքարը։ Սոսեն, վերցնելով ամուսնու հրացանը, շարունակել է քաջաբար մարտնչել և վիրավորվել է; Վիրավոր ժամանակ գերվել է և տարվել Բիթլիս, իսկ շուտով՝ ազատ արձակվել։ Բշարե Խալիլը կտրել էր մահացած Սերոբի գլուխը և հայերին ահաբեկելու նպատակով ձողի վրա Սասունի լեռներից հասցրել մինչև Բաղեշ։

1904 թվականի Սասունի ապստամբությունից հետո Սոսե Մայրիկը տեղափոխվել է Վան, ապա՝ Կովկաս։ Նրա մյուս որդին՝ Սամսոնը, զոհվել է Կարինում՝ ջարդերի ժամանակ։

1920 թվականի վերջին՝ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո, Սոսե Մայրիկը տեղափոխվել է Կոստանդնուպոլիս, ապա հաստատվել Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում, որտեղ էլ 1953 թվականին վախճանվել է։ 1998 թվականին նրա աճյունը տեղափոխվել է Երևան և ամփոփվել Եռաբլուրում։

Ֆիդայական սկզբունքներից բացառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիդայիների սկզբունքներից մեկն էր չամուսնանալը, ամուսնացած լինելու պարագայում՝ հեռու մնալ իրենց ընտանիքներից։ Սակայն Սոսեն մնացել է իր ամուսնու հետ և բաժանել վտանգներով լեցուն նրա աստանդական կյանքը։ Սոսեն հայրենասեր հայ կնոջ կերպարի մարմնավորումն է։ Հայդուկների շրջանում դժգոհություններ կային, նրանցից ոմանք ասում էին.

Մենք բոլորս էլ ամուսնացած ենք, կնոջ, զավակի տեր ենք։ Եթե մենք ալ մեր կիները մեզի հետ բերենք, այլևս ինչպե՞ս կրնանք ազատ շարժվիլ։ Սոսեն ղրկենք Կովկաս կամ ուրիշ ապահով տեղ մը։

Չնայած այս դժգոհություններին, Սոսեն հանդիսացել է ոգեշնչման աղբյուր^[2]։

Աղբյուր Սերոբի մահից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուսեյն էֆենդին կաշառում է մի սասունցու, որը Գեղաշենի գյուղապետ Ավոն էր, ով 1899 թվականին ծխախոտով թունավորում է Սերոբին և վերջինիս գտնվելու վայրի մասին հայտնում ցեղապետ Խալիլ աղային։ Հայդուկն անհավասար մարտում մինչև վերջին շունչը կռվում է և նահատակվում։ Սոսեն որդու հետ հասնում է ամուսնու գրաված դիրքերը և հերոսաբար շարունակում կռիվը։ Թուրքերը գերի են վերցնում վիրավոր և ուշակորույս Սոսեին։ Նրան նետում են Բաղեշի բանտ։ Այստեղից ազատվելուց հետո Սոսեն անցնում է Կովկաս, ապա՝ Պոլիս և վերջապես հաստատվում Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում, որտեղ 1952 թվականին վախճանվում է^[3]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոսե Մայրիկի գերեզմանը Եռաբլուրում
Սոսե Մայրիկի դիմաքանդակը Ջերմուկում
քանդակագործ՝ Հովհաննես Մուրադյան
Սոսեի ամուսնու՝ Աղբյուր Սերոբի քանդակը Ջերմուկում

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոսեի փողոց

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «ՀԱՅ ԿՆՈՋ ԴԵՐԸ ՀԱՅԴՈՒԿԱՅԻՆ ՊԱՅՔԱՐՈՒՄ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ Կ. Մ.» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.
↑ Մարուքի, Շուշան. «Սոսե Մայրիկ – Աղբյուր Սերոբ [հերոսների սերն ու անձնազոհությունը]». VNews. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.
↑ «ԷԴԻԿ ԳԱՐԵԳԻՆԻ ՄԻՆԱՍՅԱՆ ՀԱՅ ՀԵՐՈՍՈՒՀԻ ԿԱՆԱՅՔ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[1] «ՀԱՅ ԿՆՈՋ ԴԵՐԸ ՀԱՅԴՈՒԿԱՅԻՆ ՊԱՅՔԱՐՈՒՄ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ Կ. Մ.» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.

[2] Մարուքի, Շուշան. «Սոսե Մայրիկ – Աղբյուր Սերոբ [հերոսների սերն ու անձնազոհությունը]». VNews. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.

[3] «ԷԴԻԿ ԳԱՐԵԳԻՆԻ ՄԻՆԱՍՅԱՆ ՀԱՅ ՀԵՐՈՍՈՒՀԻ ԿԱՆԱՅՔ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.

[1]

[2]

[3]