Սարգիս Մուրադյան

Սարգիս Մուրադյան
Ծնվել է	փետրվարի 7, 1927
Ծննդավայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	հուլիսի 12, 2007 (80 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայաստան
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Կրթություն	Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստական ուսումնարան (1945) և Երևանի գեղարվեստի ինստիտուտ (1951)
Մասնագիտություն	նկարիչ
Աշակերտներ	Ռաֆայել Ասլանյան և Մելիք Աղաբեկյան
Պարգևներ	; և
Պաշտոն	Հայաստանի Ազգային ժողովի պատգամավոր
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ նկարիչների միություն և Հայաստանի նկարիչների միություն
Կուսակցություն	ՀՅԴ
Զավակներ	Գոհար Մուրադյան
	Sarkis Muradyan Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մուրադյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Սարգիս Մամբրեի Մուրադյան (փետրվարի 7, 1927(1927-02-07)^[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 12, 2007(2007-07-12)^[1], Երևան, Հայաստան), ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1972), ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ (1978)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1943-1945 թվականներին սովորել է Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանում։
1945-1951 թվականներին` Երևանի Գեղարվեստի ինստիտուտում։
1954 թվականից` Հայաստանի Նկարիչների միության անդամ։
1961 թվականից դասավանդել է Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում, պրոֆեսոր (1981), 1982-1987 թվականներին՝ Հայաստանի նկարիչների միության նախագահ։
1983 թվականից Ռուսաստանի Դաշնության Գեղարվեստի ակադեմիայի թղթակից անդամ։
1985-1990 թվականներին` ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի, 1990-1995 թվականներին` ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր։

1965 թվականից ակտիվորեն մասնակցել է հայոց ցեղասպանության ճանաչման, Արցախի հիմնահարցի լուծման, 1988-1996 թվականներին՝ Հայաստանի անկախության կայացման գործընթացներին։ Երևանում հիմնադրել է «Վերածնունդ» բարեգործական կազմակերպությունը (1989-2005)^[3]։

2014 թվականին Երևանում բացվել է Սարգիս Մուրադյան պատկերասրահը։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուրադյանն առաջիններից է անդրադարձել Մեծ եղեռնի («Վերջին գիշերը։ Կոմիտաս», 1956, Հայաստանի ազգային պատկերասրահ, «Կոմիտաս, 1915 թվական, ապրիլ», 1965) և հայ ժողովրդի պատմական անցյալի թեմաներին («Սարդարապատի հերոսամարտը», եռապատկեր, 1977, Հայաստանի պատմության թանգարան։

Մուրադյանի արվեստում առանցքային է ժամանակակից մարդու թեման՝ «Գարունը լեռներում» (1960), «Զարթոնք» (1963, ՀԱՊ) և այլն, որոնց բնորոշ են վառ գունապատկերը, անհատականացված կերպարները, զգացմունքային հագեցվածությունը։

Ուշագրավ են «Իմ ժամանակակիցը» նկարաշարը («Իմ քաղաքում», 1967, Արևելքի ժողովուրդների արվեստի թանգարան, Մոսկվա, «Խաղաղ երկնքի տակ», 1971, «Արևածագից առաջ», 1971, երկուսն էլ՝ ԽՍՀՄ պետական մրցանակ՝ 1976, ՀԱՊ, «Խաչմերուկ», 1975, Ղազախստանի պատկերասրահ, «Վերադարձ», 1985, Հայաստանի ազգային պատկերասրահ, ՌԴ նկարիչների միության 2-րդ մրցանակ՝ 1995, «Եվա», 1996-1997, Հայաստանի ազգային պատկերասրահ, և այլն), Պարույր Սևակին նվիրված մեծադիր որմնանկարը (1986, Պարույր Սևակի տուն-թանգարան), դիմանկարները Պարույր Սևակին նվիրված նկարաշարը՝ 1964-1974 և «Անհանգիստ գիշեր» («Պարույր Սևակ»), 1985, Գեղարվեստի ակադեմիայի ֆոնդ, Մոսկվա, Առնո Բաբաջանյան, 1961, «Իմ դուստրերը», «Անտունի», երկուսն էլ՝ 1969, Աախենի և Քյոլնի Լյուդվիգ Ժողովրդական արվեստի թանգարան (Գերմանիա), «Ինքնանկար», 1978, (Հայաստանի ազգային պատկերասրահ), նատյուրմորտներն ու բնանկարները («Նատյուրմորտ, փշեր», «Սպիտակ ծառեր», երկուսն էլ՝ 1976 թվականին)։

Ցուցահանդեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել՝

Էջմիածնում (1961)
Կիրովականում (1961)
Տիրանայում (Ալբանիա, 1961)
Երևանում, Մոսկվայում, Կիևում, Թբիլիսիում, Լենինգրադում, Ռիգայում, Լեհաստանում (1979-1982)
Երևանում, նվիրված 75-ամյակին (1997)
Հայաստանի ազգային պատկերասրահ (2007)
Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Ճամփորդական էտյուդներ, (2009)
Հայաստանի Գեղարվեստի ակադեմիա, Ճամփորդական էտյուդներ, գրաֆիկա, (2010)
Հայաստանի նկարիչների միություն, «Իմ ժամանակակիցը», նվիրված 85-ամյակին, (2012)

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կովկասի պաշտպանության համար» մեդալ (1945)
«Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ (1956)
ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ (1976)
Մ.Բ.Գրեկովի անվան արծաթե մեդալ (1986)^[4]

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարույր Սևակին նվիրված որմնանկար Պարույր Սևակի տուն-թանգարանում
Սարգիս Մուրադյան պատկերասրահ
«Կինը Մուրադյանի արվեստում» ցուցահանդես

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^2,0 ^2,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 95.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007.
↑ «МУРАДЯН САРКИС МАМБРЕЕВИЧ (1927-2007)» (ռուսերեն). Российская академия художеств — Члены Академии. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 7-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սարգիս Մուրադյանի կայքը Արխիվացված 2016-11-03 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սարգիս Մուրադյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 95)։

[_3ca358f62ca7a2f4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_9d02830414d8c19f-2] 2,0 ^2,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 95.

[3] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007.

[4] «МУРАДЯН САРКИС МАМБРЕЕВИЧ (1927-2007)» (ռուսերեն). Российская академия художеств — Члены Академии. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 7-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]