Սալսուի ճակատամարտ

Սալսուի ճակատամարտ
Թվական	612
Մասն է	Գոգուրեո-Սուի պատերազմ
Վայր	Սալսու գետ
Արդյունք	Գոգուրեոն հաղթեց։ Նպաստեց Սուի դինաստիայի կործանմանը
Հակառակորդներ
Սուի դինաստիա (Չինաստան)	Գոգուրեո (Կորեա)
Հրամանատարներ
Յու Ժոնգվեն; Յուվեն Շու	Էուլյի Մունդեոկ
Կողմերի ուժեր
Ռազմական կորուստներ
302,300 զոհ	անհայտ

Սալսուի ճակատամարտ, վիթխարի ճակատամարտ, որը տեղի է ունեցել 612 թվականին Գոգուրեո-Սուի պատերազմի երկրորդ արշավին՝ Կորեական Գոգուրեոյի և Չինական Սուի դինաստիայի միջև։ Գոգուրեոն ճնշող հաղթանակ է տարել թվով գերազանցող Սուիի ուժերի հանդեպ Սալսու գետի մոտ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

612 թվականին Սուի դինաստիայի Յանգ կայսրը հարձակվում է Գոգուրեոյի վրա ավելի քան մեկ միլիոնանց զորքով^[3]^[6]։ Չկարողանալով հաղթահարել Լիաոյանգի պաշտպանությունը՝ նա Գոգուրեոյի մայրաքաղաք Փհենյան է ուղարկում 300,000 զինվոր։ Գոգուրեոյի գեներալ Էուլյի Մունդեոկը պաշտպանվել է Սուիի զորքերից ամիսներ շարունակ, նահանջելով չինական զորքերին տարել է Գոգուրեոյի տարածք, որտեղ Սալսու գետի մոտ հարձակում էր պատրաստվել։ Էուլյի Մունդեոկը ամբարտակի միջոցով հեռացրել էր գետի ջուրը, և երբ Սուիի զորքերը հասել են գետին, ջրի մակարդակը շատ ցածր էր։ Երբ Սուիի զորքը գետն անցնելու ճանապարհի կեսին էր, Էուլյի Մունդեոկը բացել է ամբարտակը՝ խեղդամահ անելով հազարավոր զինվորների։ Այնուհետև Գոգուրեոյի հեծելազորը հարձակվում է մնացած ուժերի վրա՝ պատճառելով հսկայական կորուստներ։

Ողջ մնացած զինվորները ստիպված էին նահանջել դեպի Լյաոդունի թերակղզի։ Նահանջող զինվորներից շատերը մահացել են հիվանդություններից կամ սովից, քանի որ բանակը սպառել էր սննդի պաշարները։ արդյունքում 300,000 զինվորից ողջ մնացին միայն 2,700-ը^[3]^[4]^[7]։ Սալսու ճակատամարտը ըստ «դասական սահմանման» համարվում է պատմության ամենամահաբեր ճակատամարտերից մեկը^[2]։

Այդ ճակատամարտով Գոգուրեոն հաղթեց Գոգուրեո-Սու պատերազմը, մինչդեռ Սուի դինաստիան, աշխատուժի և ռեսուրսների հսկայական կորուստներ կրելով, սկսում է քանդվել ներսից, ինչը ի վերջո բերում է ներքին պառակտման։ արդյունքում Սուի դինաստիային փոխարինում է Թանգ դինաստիան։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «The Three Kingdoms». National Assembly of South Korea. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 12-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Book of Sui, Vol. 60.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Lee, Ki-Baik (1984). A New History of Korea. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. էջ 47. ISBN 067461576X. "Koguryŏ was the first to open hostilities, with a bold assault across the Liao River against Liao-hsi, in 598. The Sui emperor, Wen Ti, launched a retaliatory attack on Koguryŏ but met with reverses and turned back in mid-course. Yang Ti, the next Sui emperor, proceeded in 612 to mount an invasion of unprecedented magnitude, marshalling a huge force said to number over a million men. And when his armies failed to take Liao-tung Fortress (modern Liao-yang), the anchor of Koguryŏ's first line of defense, he had a nearly a third of his forces, some 300,000 strong, break off the battle there and strike directly at the Koguryŏ capital of P'yŏngyang. But the Sui army was lured into a trap by the famed Koguryŏ commander Ŭlchi Mundŏk, and suffered a calamitous defeat at the Salsu (Ch'ŏngch'ŏn) River. It is said that only 2,700 of the 300,000 Sui soldiers who had crossed the Yalu survived to find their way back, and the Sui emperor now lifted the siege of Liao-tung Fortress and withdrew his forces to China proper. Yang Ti continued to send his armies against Koguryŏ but again without success, and before long his war-weakened empire crumbled."
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Nahm, Andrew C. (2005). A Panorama of 5000 Years: Korean History (Second revised ed.). Seoul: Hollym International Corporation. էջ 18. ISBN 093087868X. "China, which had been split into many states since the early 3rd century, was reunified by the Sui dynasty at the end of the 6th century. Soon after that, Sui China mobilized a large number of troops and launched war against Koguryŏ. However, the people of Koguryŏ were united and they were able to repel the Chinese aggressors. In 612, Sui troops invaded Korea again, but Koguryŏ forces fought bravely and destroyed Sui troops everywhere. General Ŭlchi Mundŏk of Koguryŏ completely wiped out some 300,000 Sui troops which came across the Yalu River in the battles near the Salsu River (now Ch'ŏngch'ŏn River) with his ingenious military tactics. Only 2,700 Sui troops were able to flee from Korea. The Sui dynasty, which wasted so much energy and manpower in aggressive wars against Koguryŏ, fell in 618."
↑ (կոր.) "Battle of Salsu", Encyclopædia Britannica Korean Edition Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine
↑ «King Yeongyang (2)». KBS World Radio. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 27-ին.
↑ «The forgotten glory of Koguryo». Association for Asian Research. Korea WebWeekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 27-ին.

[assembly-1] «The Three Kingdoms». National Assembly of South Korea. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 12-ին.

[Book_of_Sui,_Vol._60-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Book of Sui, Vol. 60.

[Lee-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Lee, Ki-Baik (1984). A New History of Korea. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. էջ 47. ISBN 067461576X. "Koguryŏ was the first to open hostilities, with a bold assault across the Liao River against Liao-hsi, in 598. The Sui emperor, Wen Ti, launched a retaliatory attack on Koguryŏ but met with reverses and turned back in mid-course. Yang Ti, the next Sui emperor, proceeded in 612 to mount an invasion of unprecedented magnitude, marshalling a huge force said to number over a million men. And when his armies failed to take Liao-tung Fortress (modern Liao-yang), the anchor of Koguryŏ's first line of defense, he had a nearly a third of his forces, some 300,000 strong, break off the battle there and strike directly at the Koguryŏ capital of P'yŏngyang. But the Sui army was lured into a trap by the famed Koguryŏ commander Ŭlchi Mundŏk, and suffered a calamitous defeat at the Salsu (Ch'ŏngch'ŏn) River. It is said that only 2,700 of the 300,000 Sui soldiers who had crossed the Yalu survived to find their way back, and the Sui emperor now lifted the siege of Liao-tung Fortress and withdrew his forces to China proper. Yang Ti continued to send his armies against Koguryŏ but again without success, and before long his war-weakened empire crumbled."

[Nahm-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Nahm, Andrew C. (2005). A Panorama of 5000 Years: Korean History (Second revised ed.). Seoul: Hollym International Corporation. էջ 18. ISBN 093087868X. "China, which had been split into many states since the early 3rd century, was reunified by the Sui dynasty at the end of the 6th century. Soon after that, Sui China mobilized a large number of troops and launched war against Koguryŏ. However, the people of Koguryŏ were united and they were able to repel the Chinese aggressors. In 612, Sui troops invaded Korea again, but Koguryŏ forces fought bravely and destroyed Sui troops everywhere. General Ŭlchi Mundŏk of Koguryŏ completely wiped out some 300,000 Sui troops which came across the Yalu River in the battles near the Salsu River (now Ch'ŏngch'ŏn River) with his ingenious military tactics. Only 2,700 Sui troops were able to flee from Korea. The Sui dynasty, which wasted so much energy and manpower in aggressive wars against Koguryŏ, fell in 618."

[Battle_of_Salsu-5] (կոր.) "Battle of Salsu", Encyclopædia Britannica Korean Edition Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine

[6] «King Yeongyang (2)». KBS World Radio. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 27-ին.

[7] «The forgotten glory of Koguryo». Association for Asian Research. Korea WebWeekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 27-ին.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]