Կոստանդին Բ

Կոստանդին Բ
Կիլիկիայի Հայկական Թագավորության Թագավոր
	Կոստանդին Բ Արքայի դրամը
Իշխանություն	1298 – 1299
Թագադրում	1298
Հանձնում	Հեթում Բ
Տիտղոսներ	Տեր Կապանի
Ծնվել է՝	հունվարի 11, 1277
Մահացել է՝	1310
Նախորդ	Սմբատ Ա Հեթումյան
Հաջորդող	Հեթում Բ
Տոհմ	Հեթումյաններ
	գերիշխան
Հայր	Լևոն Գ
Մայր	Կեռան

Կոստանդին Բ Հեթումյան^{[Ն 1]}, երբեմն կոչվում է Կոստանդին Ա^{[Ն 2]} կամ Կոստանդին Գ^{[Ն 3]} (հունվարի 11, 1277^[2] - 1310, Կոստանդնուպոլիս), Հայոց թագավոր Կիլիկիայի հայկական թագավորությունում 1298 - 1299 թվականներին, Հեթումյանների թագավորական տնից։

Լևոն Գ-ի և Կեռան թագուհու որդին, Կիլիկիայի Հայոց թագավորության արքաներ՝ Հեթում Բ-ի, Թորոս Գ-ի և Սմբատ Ա-ի եղբայրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոստանդինը ծնվել է 1277 թվականին Լևոն Գ թագավորի և Կեռան^[3] թագուհու ընտանիքում։ Սերվում է Հեթումյանների թագավորական տոհմից, և իշխում էր Կապան ամրոցում։ 1296 թվականին, իր եղբայրեների՝ թագավորներ Հեթում Բ-ի և Թորոս Գ-ի հեռանալուց հետո, Կոստանդինը օգնեց իր մյուս եղբորը՝ Սմբատին, զավթել իշխանությունը երկրում։ Սմբատ Գ-ն իր Հեթում Բ և Թորոս Գ եղբայրներին բանտարկելով բռնագրավեց գահը։ Նա այն իշխանավորներից ու հոգևորականներիղ մեկն էր, ովքեր թագադրեցին Սմբատ Ա-ին Սիս քաղաքում^[4]։ Սմբատի կառավարման ժամանակ Կիլիկիա են ներխուժել եգիպտական մամլուգները, ովքեր ոչնչացնելով մի շարք գյուղեր, սպանել և ստրկության են տարել բազմաթիվ բնակիչների։ Երկրի պաշտպանության անկարողությունը առաջացրեց մեծ փոթորիկ դժգոհ ժողովրդի ու ազնվականության մեջ։ Այդ նույն ժամանակահատվածում, Սմբատ Ա-ի հրամանով, Բարձրաբերդի բանտում սպանվում է նրանց եղբայրը Թորոս Գ-ն։ Այս ամենի հետևանքով, 1298 թվականի հունվարին Կոստանդինը զորքի գուխն անցած՝ տապալում է իր եղբորը՝ բռնակալ Սմբատին և ինքն է զբաղեցնում նրա տեղը։ Իշխանության գալուց մեկ տարի անց, 1299 թվականին, Կոստանդինը գահը վերադարձնում է իր ավագ եղբորը՝ Հեթում Բ-ին, ազատ արձակելով նրան բանտից։ Հեթում Բ-ն իշխանության գալով, հաշտեցրեց Կոստանդինին Սմբատի հետ և երկու եղբայրներին՝ ուղարկեց Կոստանդնուպոլիս^[5]։

Ըստ մեկ այլ վարկածի՝ 1299 թվականին Կիլիկիայի զորքը ուզեց նորից Հեթումին գահ բարձրացնել, Կոստանդինը ապստամբեց, սակայն հաղթվեով, ձերբակալվեց և Կոստանդնուպոլիս գերի ուղարկվեց։ Հեթումի մահից հետո 1305 թվականին ազատվեց բանտից, բայց Կիլիկիա չուզեց վերադառնալ։

Կյանքի վերջին տարիները ապրեց Կոստանդնուպոլսում և այնտեղ էլ մահացավ 1310 թվականին։

Կոստանդինի անունով և պատկերով դրվագվել են ոսկե, արծաթե և պղնձե դրամներ։

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ երբեմն արքայի անունը գրվում է ռուսական ոճով՝ Կոստանտին
↑ Մի շարք պատմաբաններ թագավորների համարակալումը սկսում են 1198 թվականից, երբ Կիլիկիայի իշխանը թագադրվեց համաձայն արևմտաեվրոպական ավանդույթների։ Հետևաբար Կոստանդին Բ-ին երբեմն անվանում են Կոստանդին Ա
↑ Որոշ պատմաբաններ համարակալումը սկսում են Կիլիկիայի հայկական թագավորության հիմնադրման օրից (1080 թ.), հաշվի առնելով համարակալման մեջ Թորոս Ա-ի (? - 1129/1130) որդուն - Կոստանդինին, որը մահացել էր հոր մահվանից մի քանի ամիս անց։ Դրա համար Կոստանդին Բ-ին երբեմն անվանում են Կոստանդին Գ։ Սակայն այլ աղբյուրներ հարցականի տակ են դնում նրա գոյությունը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ Ձեռ. օշ. 100 ա
↑ Ա. Գ. Սուքիասյան, 2009, էջ 84—85
↑ Charles Cawley. «Chapter 3.KINGS of ARMENIA (CILICIAN ARMENIA) (FAMILY of HETHUM). KINGS of ARMENIA 1226-1341». Medieval Lands. Foundation of Medieval Genealogy. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 9-ին.
↑ Կ. Մութաֆյան, 2009, էջ 73—75

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայոց անձնանունների բառարան, Հր. Աճառեան։ ԵՊՀ, Երևան, 1944, Հատոր 2, Ցուցակ 1, Էջ 665
Պատմություն Կիլիկիայի 212.
Պատմություն Լամբրոնի 243.
Սմբատ պատմիչ 127, 136
Սամուել Անեցի շար. 153-155, 164-165
Մին. համդ. 46, 48, 49
Անանուն ժամանակագրություն, 28 (2 անգամ հիշվում է Տնդին ձևով), 29 (ևս մեկ անգամ հիշվում է այդպես)
Զարբհանալեան Գ., Հին դպրութեան պատմութիւն 90.
Մ. արքեպ. Օրմանեան, Ազգապատում, Հատոր Ա, Պոլիս, 1815

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ա.Գ.Սուքիասյան, Կիլիկիայի հայկական թագավորության պատմություն և իրավունք, Երևան, «Միտք»։
Կլոդ Մութաֆյան, Հայաստանի վերջին թագավորությունը, ««Mediacart»» — 161, էջեր 161 — 161 էջ, ISBN 978-5-9901129-5-7։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոստանդին Բ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 613)։

[2] երբեմն արքայի անունը գրվում է ռուսական ոճով՝ Կոստանտին

[3] Մի շարք պատմաբաններ թագավորների համարակալումը սկսում են 1198 թվականից, երբ Կիլիկիայի իշխանը թագադրվեց համաձայն արևմտաեվրոպական ավանդույթների։ Հետևաբար Կոստանդին Բ-ին երբեմն անվանում են Կոստանդին Ա

[4] Որոշ պատմաբաններ համարակալումը սկսում են Կիլիկիայի հայկական թագավորության հիմնադրման օրից (1080 թ.), հաշվի առնելով համարակալման մեջ Թորոս Ա-ի (? - 1129/1130) որդուն - Կոստանդինին, որը մահացել էր հոր մահվանից մի քանի ամիս անց։ Դրա համար Կոստանդին Բ-ին երբեմն անվանում են Կոստանդին Գ։ Սակայն այլ աղբյուրներ հարցականի տակ են դնում նրա գոյությունը։

[_5e5775e65518eefb-1] Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[5] Ձեռ. օշ. 100 ա

[Ա._Գ._Սուքիասյան—2009——84—85-6] Ա. Գ. Սուքիասյան, 2009, էջ 84—85

[Mer-7] Charles Cawley. «Chapter 3.KINGS of ARMENIA (CILICIAN ARMENIA) (FAMILY of HETHUM). KINGS of ARMENIA 1226-1341». Medieval Lands. Foundation of Medieval Genealogy. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 9-ին.

[Կ._Մութաֆյան—2009——73—75-8] Կ. Մութաֆյան, 2009, էջ 73—75

[1]

[Ն 1]

[Ն 2]

[Ն 3]

[2]

[3]

[4]

[5]