Ճստիկ սպիտակատամ
| Ճստիկ սպիտակատամ | |
 Ճստիկ սպիտակատամ | |
| Դասակարգում | |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Վերնադաս | Չորքոտանիներ (Tetrapoda) |
| Դաս | Կաթնասուն (Mammalia) |
| Կարգ | Eulipotyphla |
| Ընտանիք | Գետնափորներ (Soricidae) |
| Ենթաընտանիք | Crocidurinae |
| Ցեղ | Suncus |
| Տեսակ | Ճստիկ սպիտակատամ (S. etruscus) |
| Միջազգային անվանում | |
| Suncus etruscus | |
| Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ  Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Ճստիկ կամ պստիկ սպիտակատամ (լատին․՝ Suncus etruscus), գետնափորների ընտանիքի կենդանի։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանդիպում է Հարավային Եվրոպայում, Արաբական թերակղզում, Իրանում, Միջին Ասիայում, Հնդկաստանում, Շրի-Լանկայում, Ճապոնիայում, Հարավարևելյան Չինաստանում, Մալայան կղզեխմբիում, Հայաստանում։ Արցախում տարածված է Մարտունու, Մարտակերտի, Հադրութի լեռնատափաստանային գոտիներում։
Կենսակերպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարող է բնակվել այգիներում, մարդկային կառույցներում։ Որպես բնակատեղեր օգտագործում է մանր կաթնասունների բները, հողերի ճեղքերը։ Վարում է թաքնված ու գիշերային կենսակերպ։
Արտաքին տեսք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մորթախավը խիտ է ու փափուկ, մեջքի կողմում գունավորումը բաց գորշամոխրագույն է, որովայնի կողմը` սպիտակամոխրագույն։ Մեջքի և որովայնի միջև գունավորման անցումը աստիճանական է։ Մարմնի երկարությունը՝ 35 մմ է, պոչինը՝ 25 մմ, ետին թաթինը՝ 11 մմ, քաշը՝ 1,2-1,5 գրամ։
Թշնամիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թշնամիներն են աքիսները, ցերեկային և գիշերային գիշատիչ թռչունները։
Հիվանդություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վարակվում է էկտո և էնդոմակաբույծներով։
Նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վնասակար միջատների սպառող և էկոլոգիական համակարգերի սննդային շղթայի օղակ է[1][2][3][4]։
Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հազվադեպ հանդիպող տեսակ է։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։
1915 թվականին Հայաստանում հայտնաբերվել է մեկ առանձնյակ, իսկ 2000 թվականին` 11։
Վտանգման հիմնական գործոնները ուսումնասիրված չեն։
Արեալի մի մասը գտնվում է «Սևան» ազգային պարկի տարածքում[5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ղարաբաղի կենդանիների Կարմիր գիրք, Ե., Էդիթ Պրինտ, 2012, էջ 188։
- ↑ Յավրույան Է. Գ., Հայրապետյան Վ. Տ., Ղարաբաղի վայրի կաթնասունները, մաս I, Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս», 2003։
- ↑ Гурев А. А., Фауна СССР (Млекопитающие, насекомоядные), т. IV, Л., Наука, 1979
- ↑ Corbet G. B., The mammals of the Palaeartic Region: A taxamonic review, L.: Brit. Mus. (Matur. Hist.), 1978.
- ↑ Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճստիկ սպիտակատամ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճստիկ սպիտակատամ» հոդվածին։ |
| ||||||
