Պենտան
| Պենտան | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Քիմիական բանաձև | C₅H₁₂ |
| Ռացիոնալ բանաձև | C5H12 |
| Մոլային զանգված | 1,2E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ |
| Խտություն | 0,63 ± 0,01 գ/սմ³[2] գ/սմ³ |
| Իոնիզացման էներգիա | 10,34 ± 0,01 Էլեկտրոն-վոլտ[2] և 1,7E−18 ջոուլ[3] կՋ/մոլ |
| Հալման ջերմաստիճան | −202 ± 1 ℉[2], −130 °C[4] և −129,7 °C[3] °C |
| Եռման ջերմաստիճան | 97 ± 1 ℉[2], 309,2 K[5], 36 °C[6] և 36,06 °C[3] °C |
| Այրման ջերմաստիճան | −57 ± 1 ℉[2] |
| Եռման էնթալպիա | 26,43 կՋ/մոլ կՋ/մոլ |
| Գոլորշու ճնշում | 420 ± 1 mm Hg[2] |
| Քիմիական հատկություններ | |
| Դասակարգում | |
| CAS համար | 109-66-0 |
| PubChem | 8003 |
| EINECS համար | 203-692-4 |
| SMILES | CCCCC |
| ЕС | 203-692-4 |
| RTECS | RZ9450000 |
| ChEBI | 7712 |
| IDLH | 4425 ± 1 mg/m³[2] |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) | |
Պենտաններ, սահմանային ացիկլիկ ածխաջրածիններ՝ ալկանների դասից։ Մոլեկուլում կա հինգ ածխածնի ատոմ։ Իզոպենտանը օժտված է թմրեցնող հատկությամբ։ Վտանգավորության աստիճանը՝ չորրորդային[7]։
Ստացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պենտաններ ստանում են բնական գազի կոնդենսացման միջոցով, նավթից։ Կարելի է ստանալ նաև CO և H2 խառնուրդից (ջրագազ կամ սինթեզ գազ)։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պենտանների խառնուրդը օգտագործում են իզոմերացիայի համար։ Ն-պենտանը այդ ընթացքում փոխակերպվում է իզոմերների խառնուրդի։ Իզոմերների խառնուրդը օգտագործվում է որպես բենզինների բաղադրիչ։ Օգտագործվում է իզոպրենի ստացման մեջ, որը հանդիսանում է մոնոմեր սինթետիկ կաուչուկի սինթեզում։ Օգտագործվում է նաև նավթային լուծիչների ստացման մեջ։
Իզոմերիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պենտանն ունի երեք կառուցվածքային իզոմերներ։
| Անվանում | Բանաձև | Կառուցվածքային
բանաձև |
Հալման ջերմաստիճան, °С |
Եռման ջերմաստիճան, °С |
Խտությունը 20 °C-ում, գ/սմ3 |
Օկտանային թիվ (ՓՄ) | Օկտանային թիվ (ՇՄ) |
| ն-պենտան | CH3(CH2)3CH3, | 
|
—129,72 | 36,07 | 0,6260 | 61,7 | 61,9 |
| 2-մեթիլբութան.
(իզոպենտան) |
(CH3)2CHCH2CH3 | 
|
—159,89 | 27,85 | 0,6197 | 92,3 | 90,3 |
| 2,2-դիմեթիլպրոպան
(նեոպենտան) |
(CH3)4C | 
|
—16,55 | 9,50 | 0,613 (0°С) | 85,5 | 83,0 |
ՓՄ-փորձարարական մեթոդ
ՇՄ-շարժիչային մեթոդ
Պենտիլ C5H11-պենտանի միավալենտ ռադիկալ
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Р. Д. Оболенцев. Физические константы углеводородов жидких топлив и масел. 2-е изд. Гостоптехиздат, 1953 год
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 PENTANE
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0486.html
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals: A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5
- ↑ 4,0 4,1 Bradley J., Williams A. J., Andrew S.I.D. Lang Jean-Claude Bradley Open Melting Point Dataset // Figshare — 2014. — doi:10.6084/M9.FIGSHARE.1031637.V2
- ↑ 5,0 5,1 Smith J. M., H.C. Van Ness, M.M. Abbott Introduction to Chemical Engineering Thermodynamics // J. Chem. Educ. — ACS, 1950. — Vol. 27, Iss. 10. — P. 789. — ISSN 0021-9584; 1938-1328 — doi:10.1021/ED027P584.3
- ↑ 6,0 6,1 https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/8003#section=Boiling-Point
- ↑ «Газохроматографическое измерение массовых концентраций углеводородов: метана, этана, этилена, пропана, пропилена, нбутана, альфа-бутилена, изопентана в воздухе рабочей зоны. Методические указания. МУК 4.1.1306-03 (УТВ. ГЛАВНЫМ ГОСУДАРСТВЕННЫМ САНИТАРНЫМ ВРАЧОМ РФ 30.03.2003)». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պենտան» հոդվածին։ |
| ||||||||||
