Ուպանիշադներ սանսկր․ ուպանիշադ, բառացիորեն՝ կողքին (ուսուցչի) նստելը, այսինքն՝ ճշմարտությունը ճանաչելու նպատակով ուսուցչի շուրջը նստելը, այստեղից էլ հետագայում՝ նվիրական գիտելիք, գաղտնի ուսմունք], հնդկաստանում հնագույն կրոնափիլիսոփայական բնույթի գրավոր տեքստեր։
Ուպանիշադները Բրահմանների, Սամհիտաների և Արանյակաների հետ կազմում են Վեդաները և վերջինների փիլիսոփայական մասն են։ Ուպանիշադների ժողովածուն բաղկացած է 108 տեքստից։ Դրանք տարբերվում են ծավալով, առաջացման ժամանակով (մ․թ․ա․ 6–3-րդ դարերից մինչև 14–15 դարեր), քննվող փիլիսոփայական հարցերի իդեալիստական, երբեմն նաև մատերիալիստական մեկնաբանություններով։ Ըստ առաջացման ժամանակի Ուպանիշադները բաժանվում են «վաղ» և «նոր» շերտերի։ «Վաղ» շերտին են պատկանում Բրիհադարանյակա, Չհանդոգյա, Այտարեյա, Տայիտտիրիյա, Կենա, Կաուշիտակի ուպանիշադներ։ Համեմատաբար նորերից են Շվեաաշվաաարա, Կատհա, Իշա, Մունդակա, Մահանարյանա, Մայտրի, Փրաշնա, Մանդուկյա ուպանիշադներ։ Ուպանիշադներում հիմնականում քննվում են փիլիսոփայական և բարոյափիլիսոփայական հարցեր և նվազագույն չափով՝ ծեսերը և ծիսակատարությունները։ Ուպանիշադներում հատուկ ուշադրության առարկա են իրականության սկզբնապատճառի որոնումները, միակ բարձրագույն էության (բրահման), հոգու շրջապտույտի, ազատագրման ճանապարհների և դրանց ընտրության մասին խորհրդածությունները և այլն։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։
