Նիկոլայ Կարամզին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նիկոլայ Կարամզին
ռուս.՝ Николай Михайлович Карамзин
Ծնվել էդեկտեմբերի 1 (12), 1766[1][2][3][…] կամ դեկտեմբերի 12, 1766(1766-12-12)[4]
ԾննդավայրԿարամզինկա, Simbirsky Uyezd, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էմայիսի 22 (հունիսի 3), 1826[3][1][2][…] (59 տարեկան) կամ հունիսի 3, 1826(1826-06-03)[4] (59 տարեկան)
Վախճանի վայրՍանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[3][1]
ԳերեզմանՏիխվինսկոե գերեզմանատուն
Գրական անունА. Б. В.
Մասնագիտությունլեզվաբան, բանաստեղծ, պատմաբան, գրող, թարգմանիչ, քննադատ, լրագրող, արձակագիր և հրապարակախոս
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
ԿրթությունՄոսկվայի կայսերական համալսարան
Ժանրերպոեզիա
Գրական ուղղություններՍենտիմենտալիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներԹշվառ Լիզան
ԱնդամակցությունՍանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա
Պարգևներ
Սուրբ Աննայի Առաջին Փառքի շքանշան և Սուրբ Վլադիմիրի 3-րդ աստիճանի շքանշան
ԱմուսինԵկատերինա Կարամզինա
ԶավակներԵկատերինա Մեշչերսկայա, Ալեքսանդր Կարամզին, Անդրեյ Կարամզին, Սոֆյա Կարամզինա, Vladimir Karamzin?[5] և Elizaveta Nikolaevna Karamzina‎?
Նիկոլայ Կարամզին Վիքիքաղվածքում
 Nikolai Karamzin Վիքիպահեստում

Նիկոլայ Միխայլովիչ Կարամզին (ռուս.՝ Николай Михайлович Карамзин, դեկտեմբերի 1 (12), 1766, գ. Միխայլովկա (այժմ՝ Օրենբուրգի մարզի Բուգուլուկի շրջանում) - մայիսի 22, 1826, Պետերբուրգ), ռուս գրող, հրապարակախոս, պատմաբան։

Գրական գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարամզինը գլխավորել է ռուսական գրականության սենտիմենտալիստական (տես Սենտիմենտալիզմ) ուղղությունը։ Հիմնադրել և հրատարակել է «Մոսկովսկի ժուռնալ» («Московский Журнал», 1791—1792) ամսագիրը, որտեղ տպագրել է նաև իր «Լիոդոր», «Թշվառ Լիզան» (հայերեն հրտ.1858), «Բոյարի աղջիկ Նատալյան» վիպակները, բանաստեղծությունները, քննադատական հոդվածներն ու գրախոսությունները։ Կարամզինը հրատարակել է նաև «Վեստնիկ Եվրոպի» («Вестник Европы», 1802-1803) ամսագիրը, որտեղ լույս է տեսել նրա «Մարֆա մարզպանուհին կամ Նովգորոդի նվաճումը» (1803) պատմական վիպակը։ Կարամզինը զգալի դեր է կատարել ռուսական, հրապարակախոսության և գրական լեզվի զարգացման գործում։ 1790-ական թթ. կեսերից աշխատել է «Ռուսական պետության պատմության» (հ. 1-12, 1816-1829) վրա, որը, կարևոր աշխատություն լինելուց բացի, խոշոր երևույթ էր ռուսական գեղարվեստական արձակում։

Աշխարհայացքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարամզինի աշխարհայացքը ձևավորման բարդ և հակասական ուղի է անցել։ Երիտասարդական տարիներին մերձեցել է Ն. Ի. Նովիկովին շրջապատող մասոնների հետ, հետաքրքրություն ցուցաբերել լուսավորական գաղափարախոսության նկատմամբ, սակայն Ֆրանսիական բուրժուական հեղափոխությունից հետո, որի հանդեպ բացասական վերաբերմունք է դրսևորել, վերջնականապես ձևավորվել է որպես հետադիմական ազնվականության գաղափարախոս և ինքնակալության պաշտպան։

Պատմագիտական հայացքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարամզինի պատմագիտական հայացքները հիմնականում հենվում էին պատմության ռացիոնալիստական և պրագմատիստական ըմբռնման վրա։ Ըստ նրա՝ պատմական առաջադիմության հիմքը լուսավորության և խավարամոլության պայքարն է, որի ընթացքում վճռական դերը պատկանում է մեծ մարդկանց։ Ռուսաստանի պատմությունը նույնացրել է ռուսական պետության և ինքնակայության պատմության հետ՝ հանդես գալով միապետական-պահպանողական, ճորտատիրական կարգերի պաշտպանության դիրքերից՝ ընդդեմ ժողովրդների ազատագրական շարժումների։ Նորովի է մեկնաբանել պատմության մի շարք հարցեր, կիրառել է պատմա-համեմատական մեթոդը, ռուսաց պատմությունը փորձել է սերտորեն շաղկապել ընդհանուր պատմության հետ։

Կարամզինը և հայերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարամզինը իր ստեղծագործություններում հետաքրքրություն է ցուցաբերել Հայաստանի անցյալի, հայ-ռուսական հարաբերությունների և հայ ժողովրդի վիճակի նկատմամբ։ «Ռուս ճանապարհորդի համակները» ուղեգրական նոթերում գրել է Հայոց թագավոր Լևոն Զ-ի մասին, «Վեստնիկ Եվրոպի» ամսագրում նյութեր է տպագրել Օսմանյան կայսրության լծի տակ գտնվող հայերի ծանր վիճակի մամին։ «Ռուսական պետության պատմությունը» աշխատության մեջ բազմաթիվ հետաքրքիր և կարևոր տվյալներ է հաղորդել Կիևի և Մոսկվայի հայկական գաղութների մասին, լուսաբանել է հայ-ռուսական տնտեսական և մշակութային կապերը, ռուսական սկզբնաղբյուրներից հետաքրքիր նյութեր է քաղել հայերի ու Հայաստանի մասին և գիտականորեն մեկնաբանել դրանք։

Ռուսական պատմագրության մեջ Կարամզինը առաջինն է արժեքավորել Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը» որպես աղբյուր նաև սլավոնների պատմության համար։

Դեռևս 1826 թվականին Խաչատուր Աբովյանը թարգմանել է «Ռուս ճանապարհորդի նամակները» նոթերի՝ Լևոն Զ-ին վերաբերող մասը, հետագայում՝ նաև մի շարք բանաստեղծություններ։

Կարամզինի աշխատանքները առցանց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Карамзин Николай Михайлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Макогоненко Г. П. Карамзин // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.
  4. ↑ 4,0 4,1 Словарь русских писателей XVIII века. Выпуск 2: К—П (ռուս.) / под ред. А. М. Панченко — СПб.: Наука, 1999. — С. 32—43. — ISBN 5-02-028095-X
  5. ↑ Карамзин, Владимир Николаевич (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1897. — Т. 8. — С. 499—500.
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Կարամզին» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Կարամզին» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 300)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկոլայ_Կարամզին&oldid=8663856» էջից