Յոհան Վոլֆգանգ Դյոբերայներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յոհան Վոլֆգանգ Դյոբերայներ
Johann Wolfgang Döbereiner
Ծնվել էդեկտեմբերի 13, 1780(1780-12-13)
Հոֆ, Վերին Ֆրանկոնիա, Բավարիա[1]
Մահացել էմարտի 24, 1849(1849-03-24)[2][3][4][…] (68 տարեկան)
Ենա[1]
Բնակության վայր(եր)Սաքսեն-Վեյմար-Էյզենախ
Քաղաքացիություն Բավարիայի թագավորություն
Մասնագիտությունհամալսարանի դասախոս, քիմիկոս և դեղագործ
Հաստատություն(ներ)Պեկինի համալսարան
Գործունեության ոլորտքիմիա
ԱնդամակցությունՍաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և Բավարիական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԵնայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն
Եղել է գիտական ղեկավարՖրիդրիխ Շիլլեր
Հայտնի աշակերտներHeinrich Hlasiwetz?
 Johann Wolfgang Döbereiner Վիքիպահեստում

Յոհան Վոլֆանգ Դյոբերայներ (գերմ.՝ Johann Wolfgang Döbereiner) (դեկտեմբերի 13, 1780(1780-12-13), Հոֆ, Վերին Ֆրանկոնիա, Բավարիա[1] - մարտի 24, 1849(1849-03-24)[2][3][4][…], Ենա[1]), գերմանացի քիմիկոս։ Ենայի համալսարանի պրոֆեսոր (1810 թվական)։

Զբաղվել է պլատինային մետաղների ուսումնասիրությամբ։ 1821-1823 թվականներին պարզել է, որ պլատինի փոշին խթանում է որոշ քիմիական ռեակցիաներ (օդում էթիլսպիրտի գոլորշիների օքսիդացումը, քացախաթթվի, ջրածնի և թթվածնի խառնուրդի պայթյունը)։ 1832 թվականին ցույց է տվել, որ մանրացված պլատինի առկայությամբ ծծմբային գազը օքսիդանում է ծծմբական անհիդրիդի։ 1835 թվականին Ի․ Բերցելիուսն այդ երևույթներն անվանեց կատալիզ։ Դյոբերայները նկատել է, որ ատոմական զանգվածների աճման կարգով դասավորված երեք քիմիապես նման տարրերի խմբերում՝ տրիադներում (Ca-Sr-Ba, Zi-Na-К, S-Se-Те, U-Br-Y), միջին անդամի ատոմական զանգվածը մոտավորապես հավասար է ծայրանդամների ատոմական զանգվածների կիսագումարին։ Սա տարրերը ըստ ատոմական զանգվածների դասակարգելու առաջին փորձն էր։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 423