Մոմաբաղեղ

Մոմաբաղեղ (Հոյա)

Թագավորություն	Բույսեր
Տիպ	Ծածկասերմեր
Դաս	Երկշաքիլավորներ
Ընտանիք	Թունաթափազգիներ

Լատիներեն անվանում

Hoya

L.

Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Պատկերներ
Վիքիպահեստում

Մոմաբաղեղ (Հոյա) (լատին․՝ Hoya), պատկանում է թունաթափազգիների (Asclepiadaceae) ընտանիքին։ Հայրենիքը Հնդկաստանը և Չինաստանն է։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սենյակային, մագլցող բույսերից մեկն է։ Տերևները մսոտ են ու հաստ։ Աստղաձև, վարդագույն, բուրավետ ծաղիկները, որոնք հովանոցաձև դասավորված են ծաղկակոթունի վրա, չափազանց գեղեցիկ են և կարծես մոմից պատրաստված լինեն։ Պսակաթերթիկների վրա արտաթորվող մեղրանման հեղուկի կաթիլները ալմաստի նման փայլփլում են արևի ճառագայթների տակ։ Մշակության մեջ գլխավորապես հանդիպում է մոմաբաղեղը (H.carnosa R.Br.), որի երկարությունը հասնում է մոտավորապես 6 մ-ի։ Հաստ, ձվաձև կաշենման տերևները փայլուն են, կանաչադեղնավուն երանգով։ Փոքրիկ աստղաձև ծաղիկները սպիտակ են, վարդագույն կենտրոնով, արձակում են ուժեղ, դուրեկան բուրմունք։ Ծաղկաթափից հետո ծաղկակոթուները չպետք է հեռացնել, քանի որ հետագա տարիներին դրանց վրա բացվում են նոր ծաղիկներ։ Ցողունը բարակ և թույլ է, այդ պատճառով բույսը բարձրացնում և փռում են պատաճաղերի վրա։

Մշակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոմաբաղեղը ամառվա ընթացքում պահվում է պատշգամբում, կիսաստվերի տակ։ Այս շրջանում պետք է ջրել առատ և բույսը հաճախակի ցողել գոլ ջրով։ Բարձր արդյունք է տալիս թռչնաղբի կամ գոմաղբի հեղուկով սնուցելը։ Ձմռանը խորհուրդ է տրվում թաղարները տեղավորել լույսին մոտ, 16-18° ջերմության պայմաններում ջրելով չափավոր և սակավ։ Գարնանը պետք է բույսերը վերատնկել, երիտասարդները տարին մեկ անգամ, իսկ տարիքավորները՝ 2-3 տարին մեկ։ Հողախառնուրդ պատրաստելու համար կարելի է վերցնել 3 մաս ճմահող կամ այգու հող, 1 մաս տերևահող, 1 մաս գոմաղբ և 1 մաս ավազ։ Բազմացվում է սերմերով և կտրոններով։ Արմատակալեցված կտրոնները սկզբնական շրջանում բավական դանդաղ են աճում։ Առատ ծաղկումը սկսում է 4-5 տարեկան հասակից։ Բնակարանային պայմաններում մշակվող մոմաբաղեղը կարող է ապրել տասնյակ տարիներ։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Hoya anulata – Ավստրալիա, Ինդոնեզիա (Իրիան Ջայա), Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya archboldiana – Ինդոնեզիա, Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya australis – Ավստրալիա, Ֆիջի, Ինդոնեզիան (Իրիան Ջայա), Պապուա Նոր Գվինեա, Սողոմոնյան կղզիներ, Տոնգա

Hoya australis ssp. australis – Ավստրալիա (Նոր Հարավային Ուելս), Սամոա, Վանուատու
Hoya australis ssp. oramicola – Ավստրալիա
Hoya australis ssp. rupicola – Ավստրալիա (Արևմտյան Ավստրալիա)
Hoya australis ssp. sanae – Ավստրալիա
Hoya australis ssp. tenuipes – Ավստրալիա, Ֆիջի, Ինդոնեզիա (Իրիան Ջայա), Պապուա Նոր Գվինեա, Սողոմոնյան կղզիներ, Տոնգա

Hoya benguetensis – Ֆիլիպիններ
Hoya bilobata – Ֆիլիպիններ
Hoya bordenii – Ֆիլիպիններ
Hoya calycina – Ինդոնեզիա, Պապուա Նոր Գվինեա

Hoya calycina ssp. calycina Ինդոնեզիա (Իրիան Ջայա), Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya calycina ssp. glabrifolia – Ինդոնեզիա (Իրիան Ջայա), Պապուա Նոր Գվինեա

Hoya carnosa – Ս. Չինաստան, Հնդկաստան, Ճապոնիա, Թայվան, Ավստրալիան, Ֆիջի
Hoya caudata – Մալայզիա, Ս. Թաիլանդ
Hoya cinnamomifolia – Ինդոնեզիա (Ջայա)
Hoya coriacea – Մալայզիա, Ֆիլիպիններ, Թայլանդ
Hoya crassicaulis – Ֆիլիպիններ
Hoya cumingiana – Ֆիլիպիններ
Hoya diptera – Ֆիջի
Hoya diversifolia – Կամբոջան, Ինդոնեզիան (Բորնեո, Ջայա, Սումատրա), Լաոս, Մալայզիա, Մյանմար, Ֆիլիպիններ, Սինգապուր, Ս Թաիլանդ, Ս.Վիետնամ
Hoya eitapensis – Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya elliptica – Մալայզիա, Թայլանդ, Սինգապուր
Hoya engleriana – Կամբոջան, Լաոս, Թաիլանդ, Վիետնամ
Hoya erythrostemma – Մալայզիա, Մյանմար, Ս. Թայլանդ
Hoya finlaysonii – Ինդոնեզիա (Բորնեո, Սումատրա), Մալայզիա, Մյանմար, Ս Թայլանդ
Hoya fuscomarginata – Միայն հայտնի է մշակության մեջ
Hoya globulosa – Հնդկաստան (Սիկկիմ) Նեպալ
Hoya heuschkeliana – Ֆիլիպիններ
Hoya hypolasia – Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya imbricata – Ինդոնեզիա, Ֆիլիպիններ
Hoya imperialis Ֆիլիպիններ, Մալայզիա
Hoya inconspicua – Ավստրալիա, Պապուա Նոր Գվինեա, Սողոմոնյան կղզիներ
Hoya kentiana – Ֆիլիպիններ
Hoya kerrii – Չինաստանը, Կամբոջան, Ինդոնեզիան ( Ջայա), Լաոս, Թաիլանդ, ԸՆԴ Վիետնամ
Hoya lacunosa – Հնդկաստան, Չինաստան, Մալայզիա, Սինգապուր, Թայլանդ, Ինդոնեզիա (Բորնեո, Ջայա, Սումատրա)
Hoya lanceolata – Հնդկաստան, Նեպալ, Բութան, Մյանմար

Hoya lanceolata ssp. bella – Հնդկաստան, Նեպալ, Ս. Մյանմար
Hoya lanceolata ssp. lanceolata – Բութան, Հնդկաստան, Մյանմար, Նեպալ

Hoya latifolia – Մյանմար, Մալայզիա, Ս Թայլանդ, Ինդոնեզիա (Բորնեո, Ջայա, Սումատրա)
Hoya limoniaca – Նոր Կալեդոնիա
Hoya linearis – Չինաստան, Հնդկաստան (Սիկկիմ) Նեպալ
Hoya longifolia – Բութան, Չինաստան, Հնդկաստան, Նեպալ, Պակիստան, Սինգապուր, Թայլանդ
Hoya macgillivrayi – Ավստրալիա
Hoya macrophylla – Ինդոնեզիա (Բորնեո, Ջայա)
Hoya magnifica – Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya megalaster – Պապուա Նոր Գվինեա
Hoya meliflua – Ֆիլիպիններ
Hoya meredithii – Մալայզիա (Բորնեո)
Hoya mindorensis – Ֆիլիպիններ
Hoya multiflora – Չինաստանը, Ինդոնեզիան, Լաոսը, Մալայզիա, Մյանմար, Ֆիլիպիններ, Թայլանդ, Վիետնամ
Hoya nicholsoniae – Ավստրալիա, Պապուա Նոր Գվինեա, Սողոմոնյան կղզիներ
Hoya nummularioides – Կամբոջան, Լաոս, Թաիլանդ, Վիետնամ
Hoya obovata – Հնդկաստան, Ինդոնեզիա, Թայլանդ, Ֆիջի
Hoya obscura – Ֆիլիպիններ
Hoya pachyclada – Թայլանդ
Hoya parviflora – Հնդկաստանը, Մալայզիան, Մյանմար, Ինդոնեզիա, Թայլանդ
Hoya parvifolia – Ինդոնեզիա (Սումատրա)
Hoya pauciflora – Հնդկաստան (Շրի Լանկա)
Hoya pottsii – Չինաստան
Hoya pubicalyx – Ֆիլիպիններ
Hoya purpureo-fusca – Ինդոնեզիա (Ջայա)
Hoya retusa – Հնդկաստան (Ասսամ, Բոմբեյի նախագահություն), Ինդոնեզիա
Hoya revoluta – Կամբոջան, Ինդոնեզիան (Բորնեո, Ջայա, Սումատրա), Լաոս, Մալայզիա, Ս. Թաիլանդ, Վիետնամ
Hoya serpens – Ավստրալիա, Հնդկաստանը (Ե. Հիմալայա) Նեպալ
Hoya shepherdii – Չինաստան, Հնդկաստան
Hoya siamica – Կամբոջան, Հնդկաստան, Լաոս, Թաիլանդ, Վիետնամ
Hoya thailandica – Թաիլանդ (Չան Մայի)
Hoya thomsonii – Չինաստան, Հնդկաստան
Hoya tsangii – Չինաստան, Ֆիլիպիններ (Մինդանաո)
Hoya verticillata – Բրունեյ, Կամբոջա, Հնդկաստանը, Ինդոնեզիան (Բորնեո, Ջայա, Սումատրա), Լաոս, Մալայզիա, Թայլանդ, Սինգապուր
Hoya vitellina – Ինդոնեզիա (Ջայա)