Միջին մահացու չափաքանակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Միջին մահացու չափաքանակ, LD50 (անգլ.՝ lethal dose, 50%), LC50 (մահացու կոնցենտրացիա, 50%) կամ LCt50 (մահացու կոնցենտրացիա և ժամանակ), թույնի, ճառագայթման կամ պաթոգենի այն նվազագույն չափաքանակը, որը միատեսակ ներմուծման պայմաններում (բացի ինհալյացիոն ձևից) առաջացնում է փորձարկվող կենդանիների 50%-ի մահ։ Որքան ցածր է LD50-ի արժեքը, այնքան թունավոր է նյութը։ Այս տերմինը առաջին անգամ օգտագործել է Ջ. Վ. Թրիվանը 1927 թվականին[1][2][3]։

Օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուշադրություն։ Երկու տարբեր միացություններ (հատկապես դեղերի) միմյանց հետ համեմատելու համար ճիշտ չէ օգտագործել միայն LD50 -ի տվյալները, այլ պետք է նաև հաշվի առնել նրանց էֆեկտիվ դոզաները (ED50)։ Այդ պատճառով երկու միացություններ իրար հետ համեմատելու համար օգտագործում են այսպես կոչված թերապևտիկ ինդեքսի գաղափարը, որն իրենից ներկայացնում է LD50-ի և ED50-ի հարաբերությունը։

Ստորև ներկայացված են տարբեր միացությունների LD50-ի արժեքները ըստ նվազման կարգի։

Միացություն Կենդանի, ներմուծման եղանակ LD50
{LC50}
LD50։ գ/կգ
{LC50։ գ/լ}
ստանդարտացված 		Հղում
Ջուր առնետ, օրալ >90, 000 մգ/կգ >90 [4]
Սուկրոզ (սեղանի շաքարավազ) առնետ, օրալ 29, 700 մգ/կգ 29.7 [5]
Նատրիումի գլուտամատ առնետ, օրալ 16, 600 մգ/կգ 16.6 [6]
Վիտամին C (ասկորբինաթթու) առնետ, օրալ 11, 900 մգ/կգ 11.9 [7]
Ցիանուրաթթու առնետ, օրալ 7, 700 մգ/կգ 7.7 [8]
Կադմիումի սուլֆիդ առնետ, օրալ 7, 080 մգ/կգ 7.08 [9]
Էթանոլ առնետ, օրալ 7, 060 մգ/կգ 7.06 [10]
Նատրիումի իզոպրոպիլ մեթիլֆոսֆոնաթթու (IMPA, սարինի մետաբոլիտը) առնետ, օրալ 6, 860 մգ/կգ 6.86 [11]
Մելամին առնետ, օրալ 6, 000 մգ/կգ 6 [8]
Մելամին ցիանուրատ առնետ, օրալ 4, 100 մգ/կգ 4.1 [8]
Նատրիումի մոլիբդատ առնետ, օրալ 4, 000 մգ/կգ 4 [12]
Սեղանի աղ առնետ, օրալ 3, 000 մգ/կգ 3 [13]
Պարացետամոլ (ացետամինոֆեն) առնետ, օրալ 1, 944 մգ/կգ 1.944 [14]
Դելտա-9-տետրահիդրոկանաբինոլ (THC) առնետ, օրալ 1, 270 մգ/կգ 1.270 [15]
Մետաղական արսեն առնետ, օրալ 763 մգ/կգ 0.763 [16]
Ալկիլ դիմեթիլ բենզալկոնիումի քլորիդ (ADBAC) առնետ, օրալ
ձուկ, ընկղ.
ջր. անողնաշարավորներ, ընկղ. 		304.5 մգ/կգ
{0.28 մգ/լ}
{0.059 մգ/լ} 		0.3045
{0.00028}
{0.000059} 		[17]
Կումարին առնետ, օրալ 293 մգ/կգ 0.293 [18]
Ասպիրին (ացետիլսալիցիլաթթու) առնետ, օրալ 200 մգ/կգ 0.2 [19]
Կոֆեին առնետ, օրալ 192 մգ/կգ 0.192 [20]
Արսենի տրիսուլֆիդ առնետ, օրալ 185–6, 400 մգ/կգ 0.185 [21]
Նատրիումի նիտրիտ առնետ, օրալ 180 մգ/կգ 0.18 [22]
Ուրանիլ ացետատ դիհիդրատ մուկ, օրալ 136 մգ/կգ 0.136 [23]
Բիսոպրոլոլ մուկ, օրալ 100 մգ/կգ 0.1 [24]
Կոբալտի (II) քլորիդ առնետ, օրալ 80 մգ/կգ 0.08 [25]
Կադմիումի օքսիդ առնետ, օրալ 72 մգ/կգ 0.072 [26]
Նատրիումի ֆտորիդ առնետ, օրալ 52 մգ/կգ 0.052 [27]
Պենտաբորան մարդ, օրալ <50 մգ/կգ <0.05 [28]
Կապսայիցին մուկ, օրալ 47.2 մգ/կգ 0.0472 [29]
Սնդիկի (II) քլորիդ առնետ, մաշկով 41 մգ/կգ 0.041 [30]
Լիսերգաթթվի դիէթիլամիդ (LSD) առնետ, ներերակային 16.5 մգ/կգ 0.0165 [31]
Արսենի եռօքսիդ առնետ, օրալ 14 մգ/կգ 0.014 [32]
Մետաղական արսեն առնետ, ներորովայնամիզային 13 մգ/կգ 0.013 [33]
Նատրիումի ցիանիդ առնետ, օրալ 6.4 մգ/կգ 0.0064 [34]
Սպիտակ ֆոսֆոր առնետ, օրալ 3.03 մգ/կգ 0.00303 [35]
Ստրիխնին մարդ, օրալ 1–2 մգ/կգ (մոտավոր) 0.001 [36]
Նիկոտին մարդ, օրալ 0.5-1.0 մգ/կգ (մոտավոր) 0.0005-0.001 [37]
Կանթարիդին մարդ, օրալ 0.5 մգ/կգ 0.0005
Աֆլատոքսին B1 (Aspergillus flavus-ից) առնետ, օրալ 0.48 մգ/կգ 0.00048 [38]
Ռիցին առնետ, ներորովայնամիզային
առնետ, օրալ 		22 մկգ/կգ
20–30 մգ/կգ 		0.000022
0.02 		[39]
2, 3, 7, 8-տետրաքլորդիբենզոդիօքսին (TCDD, դիօքսին) առնետ, օրալ 20 մկգ/կգ 0.00002 [40]
Սարին մուկ, ենթամաշկային 17.23 մկգ/կգ (մոտավոր) 0.0000172 [41]
VX մարդ, օրալ, ինհալյացիոն 2.3 մկգ/կգ (մոտավոր) 0.0000023 [42]
Պոլոնիում-210 մարդ, ինհալյացիոն 10 նգ/կգ(մոտավոր) 0.00000001 [43]
Բոտուլինային թույն մարդ, օրալ, ներարկում, ինհալյացիա 1 նգ/կգ(մոտավոր) 0.000000001 [44]
Իոնիզացնող ճառագայթում մարդ, ճառագայթում 6 Գրեյ

Թույների մասշտաբը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լոգարիթմական սանդղակն ավելի հեշտությամբ կարող է համեմատել LD 50 ի արժեքները.[45]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ What is an LD50 and LC50
  2. ↑ «Allergan Receives FDA Approval for First-of-Its-Kind, Fully in vitro, Cell-Based Assay for BOTOX® and BOTOX® Cosmetic (onabotulinumtoxinA)». Allergan Web site. 2011 թ․ հունիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  3. ↑ «In U.S., Few Alternatives To Testing On Animals». Washington Post. 2008 թ․ ապրիլի 12. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 26-ին.
  4. ↑ «Material Safety Data Sheet Water MSDS». Section 11: Toxicological Information for the LD50 verification. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  5. ↑ «Safety (MSDS) data for sucrose». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  6. ↑ Walker R, Lupien JR (April 2000). «The safety evaluation of monosodium glutamate». Journal of Nutrition. 130 (4S Suppl): 1049S–52S. PMID 10736380.
  7. ↑ «Safety (MSDS) data for ascorbic acid». Oxford University. 2005 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 21-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 A.A. Babayan, A.V.Aleksandryan, "Toxicological characteristics of melamine cyanurate, melamine and cyanuric acid", Zhurnal Eksperimental'noi i Klinicheskoi Meditsiny, Vol.25, 345-9 (1985). Original article in Russian.
  9. ↑ Advanced Search - Alfa Aesar - A Johnson Matthey Company Արխիվացված 2015-07-24 Wayback Machine. Alfa.com. Retrieved on 2013-07-17.
  10. ↑ «Safety (MSDS) data for ethyl alcohol». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  11. ↑ Mecler, Francis J. (May 1981). Mammalian Toxological Evaluation of DIMP and DCBP (Phase 3 - IMPA) (PDF) (Final report ed.). Litton Bionetics, Inc. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին. «The oral LD50 values for the test material, IMPA, were 7650 and 6070 mg/kg for male and female rats, respectively.»
  12. ↑ «Safety (MSDS) data for sodium molybdate». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  13. ↑ «Safety (MSDS) data for sodium chloride». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  14. ↑ «Safety (MSDS) data for 4-acetamidophenol». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  15. ↑ LD50 values of THC in fischer rats
  16. ↑ Lethal dose of arsenic(չաշխատող հղում)
  17. ↑ Reregistration Eligibility Decision for Alkyl Dimethyl Benzyl Ammonium Chloride (ADBAC), U.S. Environmental Protection Agency Office of Prevention, Pesticides, and Toxic Substances, Frank T. Sanders, August 2006, 114, 2009-03-31(չաշխատող հղում)
  18. ↑ «Coumarin Material Safety Data Sheet (MSDS)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2004 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  19. ↑ «Safety (MSDS) data for acetylsalicylic acid». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  20. ↑ «Safety (MSDS) data for caffeine». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  21. ↑ «MATERIAL SAFETY DATA SHEET - Spent Metal Catalyst» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  22. ↑ Safety (MSDS) data for sodium nitrite(չաշխատող հղում)
  23. ↑ Chemical toxicity of uranium
  24. ↑ DrugBank data for bisoprolol
  25. ↑ «Safety (MSDS) data for cobalt (II) chloride». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  26. ↑ Safety (MSDS) data for cadmium oxide(չաշխատող հղում)
  27. ↑ Sodium Fluoride MSDS
  28. ↑ Pentaborane chemical and safety data
  29. ↑ «Capsaicin Material Safety Data Sheet». sciencelab.com. 2007. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ հուլիսի 13-ին.
  30. ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  31. ↑ Erowid LSD (Acid) Vault : Fatalities / Deaths. Erowid.org. Retrieved on 2013-07-17.
  32. ↑ «Safety (MSDS) data for arsenic trioxide». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  33. ↑ «Safety (MSDS) data for metallic arsenic». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  34. ↑ «Safety (MSDS) data for sodium cyanide». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  35. ↑ «Hexachloroethane» (PDF). Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 3-ին.
  36. ↑ INCHEM: Chemical Safety Information from Intergovernmental Organizations: Strychnine.
  37. ↑ IPCS INCHEM
  38. ↑ «Safety (MSDS) data for aflatoxin B1». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  39. ↑ EFSA - Scientific Opinion of the CONTAM Panel: Ricin (from Ricinus communis) as undesirable substances in animal feed [1] - Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain. Efsa.europa.eu. Retrieved on 2013-07-17.
  40. ↑ U.S. National Toxicology Program acute toxicity studies for Dioxin (2, 3, 7, 8-TCDD)
  41. ↑ Histochemical Demonstration of Calcium Accumulation in Muscle Fibres after Experimental Organophosphate Poisoning Արխիվացված 2016-09-27 Wayback Machine. Het.sagepub.com (1990-07-01). Retrieved on 2013-07-17.
  42. ↑ «Toxicity of the Organophosphate Chemical Warfare Agents GA, GB, and VX: Implications for Public Protection». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  43. ↑ «Topic 2 Toxic Chemicals and Toxic Effects». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  44. ↑ Fleming, Diane O.; Hunt, Debra Long (2000). Biological Safety: principles and practices. Washington, DC: ASM Press. էջ 267. ISBN 1-55581-180-9.
  45. ↑ Strey, Karsten (December 2019). «Die Gifte-Skala». Chemie in Unserer Zeit. 53 (6): 386–399. doi:10.1002/ciuz.201900828.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միջին_մահացու_չափաքանակ&oldid=9430544» էջից