Մասնակից:Makruhi/Ավազարկղ Ո
Հյուսիսաֆրիկյան, կամ կարֆագենյան փիղ (լատիներեն՝ -la Loxodonta africana pharaohensis կամ berbericus, hannibali)- սավաննայի փղի սխրագործություն խորհրդանիշ: Այս փիղը գոյություն է ունեցել Հյուսիսային Աֆրիկայում մինչև Հին Հռոմի վերջնական անկումը: Չնայած այն բանի, որ փղերի կատարած սխրագործությունը պաշտոնապես ներկայացված է,[1][2]սակայն կենսաբանական դասակարգման տեսանկյունից այդ տեսակը լայն ճանաչման չի արժանացել: Արեալը (լատիներեն՝ areal-շրջան, տարածք) ձգվում էր Սահարայից դեպի հյուսիս Ատլասի լեռները, Կարմիր ծովի և Նուբիայի ափերի երկայնքով:[3].
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հյուսիսային Աֆրիկայի կարֆագենյան որմնանկարներն ու մետաղադրամները վկայում են այն մասին, որ այդ փղերը շատ բարձրահասակ չեն եղել, մոտավորապես ունեցել են 2,5 մետր հասակ: Մեծ ականջներով ու կամարաձև մեջքով նրանք նմանվում էին աֆրիկյան փղերին, իսկ իրենց չափերով հյուսիսաֆրիկյան փղերը ավելի նման էին ժամանակակից՝ անտառային փղերին: Միգուցե հյուսիսաֆրիկյան փղերն ավելի ընդունակ էին վարժեցման համար, քան սավաննայի փղերը, մի բան որ թույլ էր տալիս կարֆագենցիներին ենթարկեցնելու նրանց: Գտնված բրածոները թույլ կտան պարզելու նրանց կենսաբանական դասըը ԴՆԹ-ի անալիզի օգնությամբ:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժայռերի վրա արված նկարները վկայում են այն մասին, որ 10-12 հազար տարի առաջ փղերի ապրելու տարածքն ընդգրկում էր Սահարայի և Հյուսիսային Աֆրիկայի մեծ մասը, սակայն կլիմայական փոփոխությունները ստիպում են նրանց թողնել այդ տարածքները քիչ ջուր լինելու պատճառով:
Հելլենիստական Եգիպտոսում Պտղոմեոսների օրոք հյուսիսաֆրիկայն փղերին օգտագործում էին մարտական նպատակներով: Մեր թվարկությունից առաջ II դարի պատմության մեջ նրանց որպես մարտական փղերի համեմատում են ավելի խոշոր հնդկական փղերի հետ, որոնք մարտունակությամբ ավելի մեծ առավելություններ են ունեցել: Վերջիններս օգտագործվում էին Սելևկյան թագավորների կողմից: Այդ ժամանակներից պահպանված պտոլոմեյան մի տեքստում նշվում է, որ գոյություն է ունեցել երեք տեսակի փղեր՝ լիբիական, եթովպիական և հնդկական:[4].
Կարֆագենում նույնպես օգտագործում էին հյուսիսաֆրիկյան փղերին մարտական նպատակներով Փյունիկյան պատերազմների ժամանակ ընդդեմ հռոմեական հանրապետության: Երկրորդ փյունիկյան պատերազմի ժամանակ ( մ.թ.ա. 218—201 թվականներ) Հաննիբալը հավաքում է 37 կարֆագենյան փիղ, սակյան իր անձնական փիղը, որի անունը Սուր էր, ուներ սիրիական ծագում:[5]).
Ենթադրվում է, որ հյուսիսաֆրիկյան փղերը սատկում են Հին Հռոմի կողմից Հյուսիսային ԱՖրիկայի գրավումից հետո մոտավորապես մ.թ.ա. IV դարում: Նրանց վրա որս էին անում խաղերում օգտագործելու նպատակով, որի ընթացքում սատկում էին բազմաթիվ փղերր:[6].
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Nowak, Ronald M. (1999), Walker’s Mammals of the World, 6th edition, Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, pp 1002.
- ↑ Yalden, D.W., M.J. Largen and D. Kock (1986), Catalogue of the Mammals of Ethiopia. 6. Perissodactyla, Proboscidea, Hyracoidea, Lagomorpha, Tubulidentata, Sirenia, and Cetacea, Italian J. Zool., Suppl., n.s., 21:31-103.
- ↑ Jonathan Kingdon, David Happold, Thomas Butynski, Michael Hoffmann, Meredith Happold, Jan Kalina Mammals of Africa, Volumes 1-6. — Nature, 23 мая 2013. — С. 183. — 3500 с. — ISBN 9781408189962
- ↑ Bert van der Spek. «Ptolemy III Chronicle (BCHP 11)» (անգլերեն). Վերցված է 2014-03-30-ին.
- ↑ Scullard, H. H. (1953). «Ennius, Cato, and Surus». The Classical Review. 3 (3/4): 140–142. doi:10.1017/S0009840X00995805. JSTOR 703426.
{{cite journal}}: Cite has empty unknown parameters:|month=and|coauthors=(օգնություն) - ↑ John Block Friedman, Kristen Mossler Figg Trade, Travel, and Exploration in the Middle Ages: An Encyclopedia edited by John Block Friedman, Kristen Mossler Figg. — Routledge, 4 июля 2013. — С. 176. — 715 с. — ISBN 9781135591014