Լեռնապատ

Լեռնապատ
Գյուղ
	Լեռնապատ
	Լեռնապատ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Լոռու մարզ
Համայնք	Փամբակ համայնք[1]
Մակերես	52,31 կմ²
ԲԾՄ	1520 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	2279 մարդ (2019)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	լեռնապատցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (322)
Փոստային դասիչ	2033
Ավտոմոբիլային կոդ	36
	Լեռնապատ (Հայաստան)
	Լեռնապատ (Լոռու մարզ)
	Լեռնապատ Վիքիպահեստում

Լեռնապատ, գյուղ Հայաստանի Լոռու մարզի Փամբակ համայնքում^[1]։

Գտնվում է մարզկենտրոն Վանաձորից 5 կմ հյուսիս-արևմուտք։ Տեղակայված է Լեռնաջուր գետի ափին՝ ծովի մակարդակից 1520 մ բարձրության վրա։ Նախկինում կոչվել է Հաջիղարա, Մակարաշեն, Լեռնապատ է վերանվանվել 1957 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեռնապատի տարածքով հոսում է Լեռնաջուր գետը, որը միանում է Փամբակին։ Գյուղը սահմանակից է Արջուտ, Նոր Խաչակապ, Դարպաս, Լեռնաջուր գյուղերին։ Լեռնապատը շրջապատված է Փամբակի լեռնաշղթայի լեռներով։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիման ձմռանը խիստ է՝ մինչև -28 °C, իսկ ամռանը զով՝ +30 °C։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղն ունի հին պատմություն։ Նրա տարածքում պահպանվել են բրոնզեդարյան բնակատեղիների հետքեր, բայց գրավոր հիշատակություններ չկան։ Գյուղի «Ուռուտ» հանդամասում պահպանվել են 13-րդ դարի գերեզմանոցի հետքերը։

Նախկինում Հաջիղարա անվանմամբ ընդգրկված է եղել Երևանի նահանգի Ալեքսանդրապոլի գավառում^[3]։

17-րդ դարում գյուղը կոչվել է Հաջի-Ղարա։ Բնակչության մեծ մասի նախնիները 18-րդ և 19-րդ դարերում այստեղ են տեղափոխվել Արցախից, Պարսկաստանի Սալմաստ գավառից և Արևմտյան Հայաստանից։ 1918 թվականին գյուղը հերոսաբար մասնակցել է Ղարաքիլիսայի ճակատամարտին։ Կարմիր Հաջղարա անվանումը ստացել է Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը ակտիվ մասնակցության համար։ Հայրենական մեծ պատերազմին մասնակցել է 247 հաջղարեցի, որոնցից չեն վերադարձել 134 մարդ։ Հայրենական Մեծ պատերազմից հետո վերանվանվել է Մակարաշեն, իսկ 1950-ական թվականների վերջին՝ Լեռնապատ։

1988 թվականի երկրաշարժից գյուղն ամբողջովին ավերվել է և ունեցել 130 զոհ։

2021 թվականին գյուղն ընդգրկվել է Փամբակ համայնքի կազմում։

Լեռնապատ գյուղը՝ թռչնի թռիչքի բարձրությունից։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ ՀՀ 2011 թվականի մարդահամարի արդյունքների՝ Լեռնապատի մշտական բնակչությունը կազմել է 1661, առկա բնակչությունը՝ 1511 մարդ^[4], բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև^[5].

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1970	1979	2001	2004	2011
Բնակիչ	143	1253	1457	1680	1462	1748	1727	2030	1789	1661^[4]

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչությունն զբաղվում է անասնապահությամբ, հացահատիկի, կերային կուլտուրաների և պտուղ-բանջարեղենի մշակությամբ։

Անասնապահությամբ զբաղվողներն արտադրում են կաթ, միս, բուրդ, ձու։ Հաջողությամբ է զարգանում մեղվաբուծությունը։

Պատմամշակութային հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղում կա 1862 թվականին կառուցված Բազիլիկ եկեղեցի, որը գտնվում է վթարային վիճակում։ Կան նաև Հայրենական պատերազմի զոհերի հիշատակի հուշարձան, Հայոց ցեղասպանության, Ղարաքիլիսայի ճակատամարտի և 1988 թվականի երկրաշարժի զոհերի հիշատակին նվիրված խաչքարեր։ Կա Կիկլոպյան դարաշրջանի բերդի մնացորդներ, մ.թ.ա բերդի մնացորդներ, դամբարանդաշտ^[6], ինչպես նաև ստորգետնյա անցուղի, նաև ժայռափոր խաչքարեր։

Հասարակական կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղն ունի փոստ, բուժկետ։ Մանկապարտեզի ներկայիս շենքի բացումը կատարվել է 2016 թվականի սեպտեմբերի 22-ին։

Լեռնապատի Ե. Դալլաքյանի անվան միջնակարգ դպրոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1993 թվականի հուլիսի 29-ին Գուգարքի շրջխորհրդի նստաշրջանի որոշմամբ Լեռնապատի միջնակարգ դպրոցն անվանվել է մանկավարժ Երվանդ Մեխակի Դալլաքյանի (1928-1978) անվամբ։ 1993 թվականի սեպտեմբերի 18-ին տեղի է ունեցել կրթօջախի անվանակոչության հանդիսավոր արարողությունը։

Դպրոցի ներկայիս շենքը շահագործման է հանձնվել 2007 թվականին։

Կարեն Վարդանյանի անվան ԱԹՍ օդակայան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2021 թվականին Լեռնապատում կառուցվել է անօդաչու թռչող սարքերի օդակայան, որը կոչվել է Կարեն Վարդանյանի անունով։ Օդակայանի՝ հարյուր մետրից ավելի երկարություն ունեցող թռիչքուղին կառուցված է հատուկ տեխնոլոգիայով և ունի տարբեր մանրաքարերի ու ավազի 7 շերտ, որը ԱԹՍ-ների համար ապահովում է ավելի փափուկ վայրէջք^[7]։ 2021 թվականի սեպտեմբերի 18-ին անցկացվել է «Հաւք 2021» մրցույթը, որին մասնակցել են շուրջ երեք տասնյակ թիմեր երեք անվանակարգերում՝ դպրոցական, սիրողական և մասնագիտացված^[8]։ Մրցույթը դարձել է ամենամյա և անցկացվում է սեպտեմբեր ամսին^[9]^[10]^[11]։

Հայտնի անձինք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վլադիմիր Ներկարարյան (1914-1994), հայ խորհրդային պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր (1969), պրոֆեսոր (1971)^[12],
Զարմայր Աշրաֆյան (1898-1936), հայ և ուկրաինական պետական և կուսակցական աշխատող, իրավաբան, Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության դատախազ (1927-1929),
Միսակ Տեր-Գևորգյան (1882-1968), Հարավային Կովկասում խորհրդային հեղափոխական շարժումների մասնակից^[13]։