Հրանտ Թամրազյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Թամրազյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Հրանտ Թամրազյան
Ծնվել էսեպտեմբերի 6, 1926(1926-09-06)[1][2]
Աչաջուր, Ղազախի գավառ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2]
Մահացել էփետրվարի 9, 2001(2001-02-09) (74 տարեկան)
Երևան, Հայաստան
ԳերեզմանԹոխմախի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունգրականագետ և գրական քննադատ
Հաստատություն(ներ)Հայպետհրատ և Երևանի պետական համալսարան[1][2]
ԱնդամակցությունՀՀ ԳԱԱ և ՀԳՄ
Ալմա մատերԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1948)[1]
Կոչումակադեմիկոս[1]
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր[2] (1962)
Տիրապետում է լեզուներինհայերեն
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
Երեխա(ներ)Հրաչյա Թամրազյան
 Hrant Tamrazyan Վիքիպահեստում

Հրանտ Սմբատի Թամրազյան (սեպտեմբերի 6, 1926(1926-09-06)[1][2], Աչաջուր, Ղազախի գավառ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2] - փետրվարի 9, 2001(2001-02-09), Երևան, Հայաստան), հայ գրականագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1963), պրոֆեսոր (1964), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (1986), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996)[3], ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1970), ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (հայկական միջնակարգ դպրոցի 9-րդ դասարանի «Հայ գրականություն» դասագրքի համար), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1953)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրանտ Թամրազյանի հուշատախտակը Երևանում

1943-1948 թվականներին սովորել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում։ 1951 թվականին ավարտել է ԵՊՀ ասպիրանտուրան։ 1952-1955 թվականներին աշխատել է Հայաստանի պետական հրատարակչությունում որպես ավագ խմբագիր։ 1954 թվականին «Շիրվանզադեի դրամատուրգիան» թեմայով ատենախոսություն է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան։ 1963 թվականին «Շիրվանզադե. կյանքը և գործը» թեմայով ատենախոսություն է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ 1964 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում։ 1968-1980 թվականներին եղել է ԵՊՀ խորհրդահայ գրականության, 1980-2001 թվականներին՝ հայ գրականության ամբիոնի վարիչ։ 1986 թվականին ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ, 1996 թվականին՝ ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս[4]։ ԽՄԿԿ անդամ 1949 թվականից։

Վախճանվել է 2001 թվականի փետրվարի 9-ին Երևանում։ 2006 թվականից Իջևանի շրջանի Աչաջուր գյուղի միջնակարգ դպրոցը կոչվում է Հրանտ Թամրազյանի անունով։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակ է ավելի քան 300 գիտական հոդվածների և ուսումնասիրությունների, 40 մենագրության, ուսումնական ձեռնարկների, դպրոցական ու բուհական դասագրքերի[5]։

Թամրազյանի «Խմբապետ Շավարշը պատմական դարաշրջանի լույսի տակ» (Երևան, 1962) ուսումնասիրությունը նոր հուն բացեց հայ գրականագիտական մտածողության մեջ։

Թամրազյանը կարևոր դերակատարություն է ունեցել արևմտահայ քնարերգուների, մանավանդ Մեծ եղեռնին զոհ դարձած հայ բանաստեղծների ստեղծագործության արժևորման, ինչպես նաև 1930-ականներին զոհված կամ բռնադատված տաղանդավոր գրողների իրավունքների վերականգման գործում։ Նրա ջանքերով են համալսարանում կազմակերպվել «Չարենցյան ընթերցումներ և գիտական նստաշրջանները, որոնց նյութերը հրապարակվել են համանուն յոթ հատորներում[6]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1970)
  • ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ (1974)
  • Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (1986)
  • ՀԳՄ Մ. Նալբանդյանի անվան մրցանակ (1986)

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Երիտասարդ բանաստեղծի հասունությունը։ (Հրաչյա Հովհաննիսյանի մասին)։ Ավանգարդ, 1949[7]։
  • Առաջին գիրքը (Շահեն Թաթիկյանի « Հաղթանակի օրը» գրքի մասին)։ Գրական թերթ, 1950։
  • Բանաստեղծուհու նոր գիրքը։ (Սիլվա Կապուտիկյանի« Այս իմ երկիրն է» գրքի մասին), 1950։
  • Հայ դրամատուրգիայի հիմնադիրը (Գ. Սունդուկյանի ծննդյան 125-ամյակի առթիվ), Ավանգարդ, 1950։
  • Մեծ թեման փակուղու առաջ (Քրիստափոր Թափալցյանի« Պատերազմ» վեպի 2-րդ հատորի մասին)։ Գրական թերթ, 1950։
  • Բանաստեղծությունների երեք ժողովածու (Վահագն Դավթյանի, Հրաչյա Հովհաննիսյանի և Պարույր Սևակի առաջին ժողովածուների մասին), 1951։
  • Հովհաննես Շիրազի «Գիրք խաղաղության և սիրո» գիրքը։ Գրական թերթ, 1951։
  • Համո Սահյանի «Սլացքի մեջ» գիրքը։ Ավանգարդ, 1951։
  • Հաղթանակի պայծառ հավատով (Զ. Մարգարյանի «Ակնարկներ և պատմվածքներ» գրքի մասին)։ Գրական թերթ, 1951։
  • Պետրոս Դուրյան (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ)։ Ավանգարդ, 1952։
  • Շիրվանզադեն և ռեալիստական դրամատուրգիայի մի քանի հարցեր։ Գրական թերթ, 1952։
  • Պոեզիան և կյանքը, Պոեզիայի հարցերը քննարկման արդյունքում, 1953։
  • Ետպատերազմյան սովետահայ պոեզիան (ՀՍԳ 3-րդ համագումարում կարդացված զեկուցումից)։ Գրական թերթ, 1954։
  • Մեծ բովանդակություն բարձր արվեստի համար։ Սովետական գրականություն և արվեստ, 1954։
  • Շիրվանզադեի դրամատուրգիան, Երևան 1954։
  • Ալեքսանդր Շիրվանզադե (Մահվան 20-ամյակի առթիվ), 1955։
  • Ժողովրդի գրողը (Վրթանես Փափազյանի մասին), 1955։
  • Ալեքսանդր Շիրվանզադե։ Կյանքն ու գործունեությունը, Երևան, 1956։
  • Драматургия Ширванзаде: (Пер. с арм. Г. Татосян), Ер., 1956.
  • Прямой разговор: (О поэзии Советской Армении), 1956.
  • Հայ քննադատություն, երեք հատոր։
  • Շիրվանզադեի դրամատուրգիան, 1956։
  • «Հայ գրականության» դասագիրք 9-րդ դասարանի համար, 1957։
  • Շիրվանզադե, 1958։
  • Շիրվանզադե. կյանքը և գործը, 1961։
  • Արսեն Հարությունի Տերտերյան։ Հայկական ԽՍՌ, ԳԱ Հրատարակչություն, 1966, էջ 70[8]։
  • Գրական ուղիներում, 1973։
  • Գրական դիմանկարներ։ Հոդվածներ։ Հայաստան հրատարակչություն, 1975[9]։
  • Սովետահայ գրականության պատմություն։ Դասագիրք։ Լույս, 1984, էջ 608[10]։
  • Հայ քննադատություն։ 19-րդ դար Գիրք Գ։ Նաիրի, 1985, էջ 685[11]։
  • Բանաստեղծության հազարամյա խորհուրդը։ Ընտիր երկեր։ Սովետական գրող, 1986, էջ 526[12]։
  • Հակոբ Ասատուրյան։ Կյանքը և գործը։ ԵՊՀ, 1993, էջ 139[13]։
  • Հովհաննես Թումանյան. բանաստեղծը և մտածողը, 1995։
  • Հայ քնարերգուներ, Հատոր 2։ Նաիրի, 1996[14]։
  • Հայ քնարերգուներ, գիրք Ա, Բ, Ե., 1999:
  • Նահապետ Քուչակի բանաստեղծական աշխարհը։ ԵՊՀ հրատ., 2001, էջ 647[15]։
  • Հուշերիս հետ։ Նաիրի, 2002, էջ 279[16]։
  • Սիամանթո։ Նաիրի, 2003, էջ 238[17]։
  • Սիամանթո, 1964, 1969, 2004։
  • Հայ գրականություն 10։ Լույս, 2005, էջ 198[18]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  3. ↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
  4. ↑ «Հրանտ Թամրազյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 17-ին.
  5. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
  6. ↑ «Հրանտ Թամրազյանի մասին AV production կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 18-ին.
  7. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Հրանտ Թամրազյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
  8. ↑ Թամրազյան, Հրանտ (1966). Արսեն Հարությունի Տերտերյան. Հայկական ՍՍՌ. ԳԱ Հրատարակչություն.
  9. ↑ Թամրազյան, Հրանտ (1975). Գրական դիմանկարներ։ հոդվածներ. "Հայաստան" Հրատարակչություն.
  10. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (1984). Սովետահայ գրականության պատմություն։ Դասագիրք. Լույս.
  11. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (1985). Հայ քննադատություն։ 19-րդ դար Գիրք Գ. Նաիրի.
  12. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (1986). Բանաստեղծության հազարամյա խորհուրդը։ ընտիր երկեր. Սովետական գրող.
  13. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (1993). Հակոբ Ասատուրյան։ Կյանքը եւ գործը. ԵՊՀ. ISBN 9785808402195.
  14. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (1996). Հայ քնարերգուներ. Նաիրի. ISBN 9785550011515.
  15. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (2001). Նահապետ Քուչակի բանաստեղծական աշխարհը. ԵՊՀ հրատ. ISBN 9785550012161.
  16. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (2002). Հուշերիս հետ. Նաիրի. ISBN 9785550012710.
  17. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (2003). Սիամանթո. Նաիրի. ISBN 9785550013441.
  18. ↑ Թամրազյան, Հրանտ Սմբատի (2005). Հայ գրականություն 10. Լույս. ISBN 9785545015160.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Թամրազյան» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Թամրազյան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 136)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հրանտ_Թամրազյան&oldid=9435861» էջից