Հովհաննես Հակոբյան

Հովհաննես Հակոբյան;
Ծնվել է	1876
Ծննդավայր	Վան, Վանի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել է	1937
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան (1890) և Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում
Գիտական աստիճան	պրոֆեսոր (1928)
Մասնագիտություն	պատմաբան, հրապարակախոս, գրող և համալսարանի դասախոս
Աշխատավայր	New York Post?, Սանասարյան վարժարան, Մշակ, Արեւ և Երևանի պետական համալսարան
Ամուսին	Նոյեմի Հակոբյան
Երեխաներ	Շահեն Հակոբյան

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հովհաննես Հակոբյան (այլ կիրառումներ)

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Հակոբյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հովհաննես Հակոբի Հակոբյան, գրական ծածկանունը Վարդ Շահենի^[3], իրական ազգանունը՝ Չորթանյան^[4] (1876^[1]^[2], Վան, Վանի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն^[1]^[2] - 1937^[1]^[2]), պատմաբան, հրապարակախոս, գրող։ Պրոֆեսոր (1928)։ ՀԽՍՀ պատմության և գրականության ինստիտուտի իսկական անդամ (1935), Ստալինյան բռնաճնշումների զոհ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հովհաննես Հակոբյանը ծնվել է 1876 թվականի օգոստոսի 16-ին, Արևմտյան Հայաստանի Վան քաղաքի Այգեստան թաղամասում։ 1890-ական թվականներին սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում, 1904 թվականին ավարտել է Վիսկոնսինի (ԱՄՆ) համալսարանի պատմագրության ֆակուլտետը, նույն համալսարանի պրոֆեսոր։ 1907 թվականին Նյու Յորքում հրատարակել է «Արաքս» ամսագիրը։ 1908 թվականին, որպես «Նյու Յորք իվնինգ փոստի» թղթակից, մեկնել է Թուրքիա։ Հաս-կրթական գործունեություն է ծավալել Արևմտյան Հայաստանում և հայաբնակ վայրերում։ 1912 թվականին Կարինի Սանասարյան վարժարանի տեսուչն էր։ 1915 թվականին Թիֆլիսում աշխատակցել է «Մշակին», զբաղվել հայ գաղթականների տեղավորման և նյութական օգնության գործով։ 1922-1927 թվականներին՝ «Արև» օրաթերթի խմբագրապետ։ 1927 թվականից բնակություն է հաստատել Հայաստանում։ 1928 թվականից դասավանդել է ԵՊՀ-ում, միաժամանակ եղել «Մելքոնյան ֆոնդի» պատասխանատու քարտուղարը ՀԽՍՀ-ում։ Հովհաննես Հակոբյանի նախաձեռնությամբ և «Մելգոնյան ֆոնդի» միջոցներով 1933-1937 թվականներին կառուցվել է Ալ․ Մյասնիկյանի անվան պետական հանրային գրադարանի մասնաշենքը (որտեղ էլ գտնվում էր Մատենադարանը), Երևանի պետական համալսարանի աստղադիտարանը, տպարանն ու հրատարակչությունը, ինչպես նաև, արտասահմանից Հայաստան են բերվել բազմաթիվ ձեռագրեր^[5]։

Հակոբյանի գիտական ուսումնասիրությունները նվիրված են Հայաստանի, Անդրկովկասի և Մերձավոր Արևելքի մասին եվրոպացի ճանապարհորդների թողած ուղեգրություններին։ Հրապարակախոսական երկերում մերկացրել է գերմանացի իմպերիալիզմի նվաճողական քաղաքականությունը Թուրքիայում և Անդրկովկասում («Գերման դավը Կովկասի մեջ», 1917, «Թուրքիա Գերման ճանկերուն մեջ», 1918)։

1938 թվականի հուլիսի 18-ին Հովհաննես Հակոբյանը անհիմն դատապարտվել է գնդակահարության՝ անձնական գույքի բռնագրավմամբ։ 1956 թվականի ապրիլի 28-ին Հակոբյանի քննչական գործը վերանայվել է, և հանցակազմի բացակայության պատճառով նա լիովին արդարացվել է։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրպանի բառարան (անգլիերէնէ-հայերէն)։ Բոստոն։ տպ. Արարատ հրատարակչական ընկ., 1905
Ազգերու պատմութիւն։ Ա հատոր։ Արեւելեան հին ազգեր եւ Յունաստան։ Պատկերազարդ։ Բարձրագոյն դասընթացք, Կ. Պոլիս, տպ. Նշան-Պապիկեան, 1911
Ազգերու պատմութիւն։ Բ հատոր։ Հռովմայեցիք եւ նախամիջնադար։ Բարձրագոյն դասընթացք, Կ. Պոլիս, տպ. Յ. Մատթէոսեան, 1912
Ազգերու պատմութիւն։ Ա հատոր։ Արեւելեան հին ազգեր եւ Յունաստան։ Պատկերազարդ։ Բարձրագոյն դասընթացք, Երկրորդ տպագրութիւն, Կ. Պոլիս, տպ. Օ. Արզուման, 1915
«Գերման դավը Կովկասի մեջ» (1917թ.)^[4]
«Թուրքիան՝ գերման ճանկերուն մեջ» (1918թ.)^[4]
Ազգերու պատմութիւն։ Գ հատոր։ Արդի պատմութիւն։ Մասն Ա։ Միջին դար, Կ. Պոլիս, տպ. Օ. Արզուման, 1920
Ուղեգրություններ։ Հատոր Ա։ ԺԳ - ԺԶ դար (1253-1582), Երևան, Պետհրատ, 1932 (համահեղինակ)
Ուղեգրություններ։ Հատոր Զ։ ԺԹ դարի առաջին քսանամյակ (1800-1820), Երևան, Պետհրատ, 1934։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մելիքյան Մ., Հովհաննես Հակոբյան, ԲԵՀ, 1976, № 1։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
↑ Ի հիշատակ Վանի ինքնապաշտպանության ժամանակ զոհված եղբոր՝ Շահենի, որին թուրքական իշխանությունները Շաքիր աղայի դեմ մահափորձ կազմակերպելու համար ձերբակալել ու մահապատժի էին ենթարկել։
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 «Հանրային գրադարանի շենքի հիմնում, գնդակահարություն․ վանեցի մեծ պապս» (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
↑ «Մելքոնյան եղբայրները և Ազգային գրադարանը». www.irates.am (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հովհաննես Հակոբյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 74)։

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1578c531847d93ae-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.

[3] Ի հիշատակ Վանի ինքնապաշտպանության ժամանակ զոհված եղբոր՝ Շահենի, որին թուրքական իշխանությունները Շաքիր աղայի դեմ մահափորձ կազմակերպելու համար ձերբակալել ու մահապատժի էին ենթարկել։

[:0-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 «Հանրային գրադարանի շենքի հիմնում, գնդակահարություն․ վանեցի մեծ պապս» (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.

[5] «Մելքոնյան եղբայրները և Ազգային գրադարանը». www.irates.am (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]