Հին թյուրքական ռունական գիր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հին թյուրքական ռունական գիր
Տեսակայբուբեն, բնագիր և միատառ այբուբեն
Լեզուներհին թյուրքերեն
Կազմված է38 նշան (դասական դարաշրջան)
Գրելաձևըձախից աջ
ԺամանակաշրջանVIII-X դդ.
Ժառանգված համակարգSogdian? և կխարոշտխի
ՀաջորդՕսմաներենի այբուբեն
ISO 15924Orkh
ՅունիկոդU+10C00 … U+10C4F
 Old Turkic script Վիքիպահեստում

Հին թյուրքական ռունական գիր (Օրխոնաենիսեյան գիր), VIII-X դարերում Կենտրոնական Ասիայում թյուրքական լեզուների գրման համար օգտագործված գրային համակարգ[1][2]։

Հայտնաբերվել են Ենիսեյի վերին հոսանքի Օրխոն գետի (Մոնղոլիա) շրջակայքում։ Դրված են հին սողդիերենի միջոցով արամեերենին մոտեցող ոունագրերով։

Օրխոնաենիսեյան գիրը սպասարկում էր այն ժամանակվա միասնական գրական վերբարբառային կոյնեն[3][4][5][6][7], որը սովորաբար «Օրխոնաենիսեյան գրերի լեզու» են կոչում[8]։

Հետազոտողները գրերի 7 խումբ են առանձնացնում, որոնք պատկանում են համապատասխան միավորմանը.

Ունեն պատմակենսագրական, իրավաբանական, կրոնական, կենցաղային և այլ բնույթ։

Անվանումները տրված են գերմանական ռուներին նմանվող նշանագրերի ձևաչափի համար և դրանց գտնելու վայրերով՝ Օրխոն գետի դաշտավայրում (Թյուրքական երկրորդ խաքանություն) և Ենիսեյ գետի վերին հոսանքներում (Ղրղզական խաքանություն

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Орхонские надписи. // Энциклопедический словарь Ф. А. Брокгауза и И. А. Ефрона.
  2. Լուսինե Խաչատրյան // Ընտանի կենդանիների անվանումները թյուրքական լեզուներում(չաշխատող հղում)
  3. «Ի.Վ. Կորմուշին // Հին թյուրքական լեզուներ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  4. Кормушин И.В. Тюркские енисейские эпитафии. Тексты и исследования. М., 1997.
  5. Erdal M. Old Turkic. // The Turkic languages. London; New York, 1998.
  6. A. von Gabain. Eski Türkçenin grameri. Ankara, 2003.
  7. Poppe N. Introduction to Altaic linguistics. Wiesbaden, 1965
  8. Малов С. Е., Памятники древнетюркской письменности, М. — Л., 1951
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 12, էջ 598