Հեկտոր Սերվադակ

Հեկտոր Սերվադակ; ֆր.՝ Hector Servadac
Հեղինակ	Ժյուլ Վեռն
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	արկածային և գիտական ֆանտաստիկա
Բնօրինակ լեզու	ֆրանսերեն
Ստեղծման տարեթիվ	1877
Շարք	Անսովոր ճանապարհորդություններ
Նախորդ	Միխայիլ Ստրոգով
Հաջորդ	Սև Հնդկաստան
Նկարազարդող	Պոլ Ֆիլիպոտե
Երկիր	Ֆրանսիա
	Off on a Comet Վիքիպահեստում

«Հեկտոր Սերվադակ», ավելի ճիշտ «Էկտոր Սերվադակ» (ֆր.՝ Hector Servadac), ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնի գիտա-ֆանտաստիկ վեպը, որը մտնում է «Անսովոր ճանապարհորդություններ» շարքի մեջ։ Գրվել է 1877 թվականին։

Հրատարակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրքի առաջին հրատարակությունը կայացել է Էտցելի «Magasin d’Éducation et de Récréation» ամսագրում՝ 1877 թվականի հունվարի 1-ից մինչև դեկտեմբերի 15-ը, «Հեկտոր Սերվադակ։ Ճանապարհորդություններ և արկածներ մերձարևային աշխարհում» անվան տակ։ Հրատարակության ընթացքում Էտցելը նամակ է ստացել Փարիզի գլխավոր ռաբիից, որտեղ վերջինս դժգոհություն էր հայտնում վեպում գործող գերմանացի հրեա Խակկաբուտայի կերպարից՝ նշելով, որ «այդպիսի նյութերը պերք է հայտնվեն ամսագրում միայն երիտասարդ մարդկանց համար»։ Էտցելը և Վեռնը պատասխան նամակ են գրում՝ խոստանալով փոփոխություններ մտցնել հետագա հրատարակություններում։ Վեպը առանձին հրատարակությունով՝ նույն անվան տակ, սկզբնապես լույս է տեսել երկու հատորով, առաջինը 1877 թվականի հուլիսի 19-ին, իսկ երկրորդը՝ նոյեմբերի 7-ին։ 1877 թվականի նոյեմբերի 16-ին նույն անվան տակ լույս է տեսել վեպի պատկերազարդ հրատարակությունը (Պ.Ֆիլիպպոտոյի 99 նկարազարդումով՝ դրոշմված Լապլոտի կողմից)։ Դա «Անսովոր ճանապարհորդություններ»-ի տասնմեկերորդ երկակի հատորն էր^[1]։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրին հարվածում է գիսաստղը և իր հետ տանում է նրա մի քանի կտորներից։ Կապիտան Սերվադակը, նրա հանձնակատար Բեն Զուֆը, ռուս կոմս Տիմաշևը և ուրիշները ստիպված են նոր պայմաններում կազմակերպել իրենց կյանքը^[2]։

Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիրքը բաժանված է երկու մասի և քառասունչորս գլուխների։

Մաս առաջին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլուխ առաջին, «Ահա իմ այցեքարտը» ասում է կոմսը, որին կապիտանը պատասխանում է. «Ահա և իմը»։
Գլուխ երկրորդ, որում նկարագրվում է կապիտան Սերվադակի և նրա հանձնակատար Բան Զուֆի ներքին և արտաքին գծերը։
Գլուխ երրորդ, որում մենք իմանում ենք, որ կապիտան Սերվադակի գրական ոգեշնչումը կորավ չարաբաստիկ իրադարձության արդյունքում։
Գլուխ չորրորդ, որում ընթերցողը կարող է ավելացնել ցանկացած քանակի բացականչական և հարցական նշաններ։
Գլուխ հինգերորդ, որտեղ խոսվում է որոշ փոփոխությունների մասին, որոնք կատարվել են շրջակա աշխարհում, ընդ որում դրանց առաջացման պատճառները հնարավոր չէ պարզել։
Գլուխ վեցերորդ, որը ընթերցողին հրավիրում է մասնակցելու կապիտան Սերվադակի առաջին զբոսանքին՝ իր նոր տիրույթներով։
Գլուխ յոթերորդ, որում Բեն Զուֆը իրեն իրավունք է վերապահում դժգոհելու գեներալ-նահանգապետի անուշադրությունից։
Գլուխ ութերորդ, որտեղ խոսք է գնում Վեներայի և Մերկուրիի մասին, որոնք սպառնում են խոչընդոտ դառնալ միջմոլորակային տարածությունում։
Գլուխ իններորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը մի շարք հարցեր է տալիս, որոնք մնում են անպատասխան։
Գլուխ տասներորդ, որտեղ մեր հերոսները՝ զինված հեռադիտակով, փորձում են գտնել ֆրանսիական Ալժիր գաղութի հետքերը։
Գլուխ տասնմեկերորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը գտնում է աղետից մնացած կղզյակ, որը, պարզվում է, դագաղ է։
Գլուխ տասներկուերորդ, որտեղ լեյտենանտ Պրոկոֆևը, կատարելով իր ծովայինի պարտքը, հույսը դնում է աստծո վրա։
Գլուխ տասներեքերորդ, որտեղ խոսքը բրիգադիր Մերֆիի, մայոր Օլիֆենտի, կապրալ Պիմի և հասարակածի գիծը թռած արկի մասին է։
Գլուխ տասնչորսերորդ, որը վկայում է միջազգային հարաբերություններում որոշ լարվածության գոյության մասին և վերջացող ցնցող հատկությամբ աշխարհագրական բացահայտումով։
Գլուխ տասնհինգերորդ, որտեղ վիճում են՝ նպատակ ունենալով պարզել ճշմարտությունը, որը, գուցե օգնի վիճողներին մոտենալ նրան։
Գլուխ տասնվեցերորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը իր ձառքում է պահում այն ամենը, ինչ մնացել է երբեմնի լայնարձակ մայր ցամաքից։
Գլուխ տասնյոթերորդ, որին լիովին կարելի է անվանել «Նույնով նույնից»։
Գլուխ տասնութերորդ, որը պատմում է ընդունելության մասին՝ ցուցադրված Գուրբի կղզու գեներալ-նահանգապետին և նրա բացակայության ժամանակ կատարված իրադարձությունների։
Գլուխ տասնիներորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը միաձայն ընտվում է Գալլիայի գեներալ-նահանգապետ, ընդ որում ինքն էլ միանալով այդ որոշմանը։

Գլուխ քսաներորդ, որը ապացուցում է, որ ով կարողանում է հեռուն տեսնել, ի վերջո կտեսնի լույս հորիզոնում։
Գլուխ քսանմեկերորդ, այն մասին, թե ինչպես մի հրաշալի երեկո բնությունը ուրախացրեց Գալլիայի բնակիչներին անսպասելի նվերով։
Գլուխ քսաներկուերորդ, որը վերջանում է փոքրիկ, բայց բավականին հետաքրքիր փորձով՝ հետաքրքրաշարժ ֆիզիկայի բնագավառից։
Գլուխ քսաներեքերորդ, որը պատմում է արտակարգ կարևոր իրադարձության մասին, որը հուզմունք առաձացրեց ողջ գալլիական գաղութում։
Գլուխ քսանչորսերորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը և լեյտենանտ Պրոկոֆևը վերջապես գտնում են իրենց հետաքրքրող տիեզերական հանելուկի բանալին։

Մաս երկրորդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլուխ առաջին, որտեղ ընթերցողին, առանց ավելորդ հանդիսությունների, ծանոթացնում են գալլիական գաղութի երեսունվեցերորդ բնակչի հետ։
Գլուխ երկրորդ, որի վերջին խոսքերը բացում են ընթերցողին այն ինչը, ենթադրաբար, նա արդեն կռահել է։
Գլուխ երրորդ, Մի քանի տարբերակ հին բայց բոլորին հայտին թեմայի շուրջ՝ ինչպես արեգակնային համակարգի գիսաստղների, այնպես էլ մնացած ամեն ինչի մասին։
Գլուխ չորրորդ, որտեղ Պալմիրեն Ռոզետը այնքան է գոհ իր ճակատագրից, որ դա չի կարող ահազանգ չառաջացնել։
Գլուխ հինգերորդ, որտեղ աշակերտ Սերվադակը հանդիմանվում է պրոֆեսոր Պալմիրեն Ռոզետի կողմից։
Գլուխ վեցերորդ, որից երևում է, որ Պալմիրեն Ռոզետը լիիրավ իրավունք ունի դժգոհելու գաղութում առկա տնտեսական գույքից։
Գլուխ յոթերորդ, որտեղ Իսահակը գտնում է հիանալի միջոց պարտքով գումար տրամադրելու՝ հազար ութհարյուր տոկոս հաշվարկով։
Գլուխ ութերորդ, որտեղ պրոֆեսորը և նրա աշակերտները տիրապետում են սեքստիլիոն, քվինտիլիոն և այլ աստղաբաշխական թվերով։
Գլուխ իններորդ, որտեղ խոսք պետք է գնա միայն Յուպիտերի մասին, որն անվանվում է գիսաստղների հմուտ որսորդ։
Գլուխ տասներորդ, որտեղ համոզիչ ապացուցվում է, որ առևտուր անել Երկրի վրա ավելի արդյունավետ է, քան Գալլիայում։
Գլուխ տասնմեկերորդ, որտեղ Գալլիայի գիտական աշխարհը մտովի ճանապարհորդում է տիեզերքի անծայրածիր տարածությունում։
Գլուխ տասներկուերորդ, Ինչպես Գալլիայում դիմավորեցին հունվարի մեկը և ինչպես վերջացավ Նոր Տարվա օրը։
Գլուխ տասներեքերորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը և նրա ուղեկիցները անում են այն միակը, ինչը կարելի է անել իրենց վիճակում։
Գլուխ տասնչորսերորդ, որը ապացուցում է, որ մարդիկ ստեղծված չեն նրա համար, որպեսզի թռչեն Արեգակից քսան հազար լյո տարածության վրա։
Գլուխ տասնհինգերորդ, որտեղ պատմվում է առաջին և վերջին ընդհարման մասին, որը տեղի է ունեցել Պալմիրեն Ռոզետի և Իսահակ Խակկաբուտի միջև։
Գլուխ տասնվեցերորդ, որտեղ կապիտան Սերվադակը և Բեն Զուֆը ուղևորվում են արշավի և վերադառնում են դատարկաձեռն։
Գլուխ տասնյոթերորդ, որտեղ քննարկվում է Երկիր վերադառնալու մասին կարևոր հարցը և հայտնվում է լեյտենանտ Պրոկոֆևի արած համարձակ առաջարկության մասին։
Գլուխ տասնութերորդ, որից մենք իմանում ենք, որ գալլիացիները պատրաստվում են դիտել իրենց աստերոիդը թռչնի թռիչքի բարձրությունից։
Գլուխ տասնիններորդ, որտեղ րոպե առ րոպե նկարագրվում են օդապարիկի ուղևորների զգացմունքները և տպավորությունները։
Գլուխ քսաներորդ, որը հակառակ բոլոր օրենքների՝ ընդունված վեպերում, չի ավարտվում հերոսի ամուսնությամբ։

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեղծագործությունը մտածված էր դեռևս XIX դարի 60-ական թվականներին։
Սկզբնապես հեղինակը ցանկանում էր պատմել Երկրի և գիսաստղի բախման մասին, որի միջուկը կազմված էր «ոսկու տելլուրիդից»։ Նման առարկայի վթարը կհանգեցներ ոսկու արժեզրկմանը և կապիտալիզմի փլուզմանը։ Քառորդ դար անց Ժյուլ Վեռնը կվերադառնա այդ գաղափարին իր «Բոլիդ» վեպում։
Վեպում նկարագրված Երկրի բնակիչների և բուսականության մի մասի «խաղաղ» զավթումը գիսաստղի կողմից բացառապես անհնար է։
Գրքում նկարագրված Գալլիա գիսաստղը ունի Արեգակի շուրջ պտտվելու պարբերականություն 2 տարի և նրանից հեռանում է 820 միլիոն կիլոմետր։ Սակայն հաշվարկը ցույց է տալիս, որ իրական օբյեկտը պետք է ունենա ավելի մեծ պարբերություն կամ ավելի քիչ տարածություն, որը նա հեռանում է Արեգակից։
1878 թվականի ամռանը Ժյուլ Վեռնը իր «Սեն-Միշել III» զբոսանավով կատարել է ճանապարհորդություն Միջերկրական ծովի և Ատլանտիկայի այն վայրերով, որոնք նկարագրված են վեպում։
Որոշ ժամանակ գիտնականների մոտ որոշակի չափով հանրաճանաչ էին այն գաղափարները, որոնք նման էին վեպում նկարագրվածներին։