Հարավային աստղ (վեպ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հարավային աստղ
ֆր.՝ L'Étoile du sud
ՀեղինակԺյուլ Վեռն և Անդրե Լորի
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրգիտական ֆանտաստիկա և արկածային
Բնօրինակ լեզուֆրանսերեն
Ստեղծման տարեթիվ1884
ՇարքԱնսովոր ճանապարհորդություններ
ՆախորդՀամառ Քերաբան
ՀաջորդԱրշիպելագը կրակի մեջ
ՆկարազարդողԼեոն Բենետ
Երկիր Ֆրանսիա
ՀրատարակիչՊիեր-Ժուլ Հետցել
Հրատարակման տարեթիվ1884
Թվային տարբերակprojekt-gutenberg.org/verne/suedster/suedster.html
 The Vanished Diamond Վիքիպահեստում

Հարավային աստղ (ֆր.՝ L’Étoile du sud), ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնի արկածային վեպը, որը մտնում է «Անսովոր ճանապարհորդություններ» շարքի մեջ։ Վեպը գրվել է 1884 թվականին՝ Անդրե Լորիի հետ համատեղ։ Վեպը հայտնի է նաև «Ադամանդների երկիր» անվանումով։ Վեպի առաջին հրատարակությունը կայացել է Պիեռ Ժյուլ Էտցելի «Magasin d’Éducation et de Récréation» անսագրում 1884 թվականի հունվարի 1-ից (№ 457) մինչև նույն թվականի դեկտեմբերի 15-ը (№ 480)՝ «Հարավային աստղ։ Ադամանդների երկրում» (ֆր.«L’Étoile du sud. Le Pays des diamants») անվանումով։ Առանձին հրատարակությունով վեպը՝ նույն անվանումով, լույս է տեսել 1884 թվականի նոյեմբերի 6-ին։

Սույն վեպը՝ Լեոն Բենետտի 60 նկարազարդումներով, «Արշիպելագը կրակի մեջ» վեպի հետ համատեղ, մտել է «Անսովոր ճանապարհորդություններ»-ի տասնիններորդ «երկակի» հատորի կազմի մեջ, որը լույս է տեսել 1884 թվականի նոյեմբերի 13-ին։

Ռուսերեն լեզվով վեպը թարգմանվել և լույս է տեսել 1886 թվականին Մոսկվայում՝ Վ. Ռիխտերի հրատարակչությունում։ 1907 թվականին այն մտել է Ժյուլ Վեռնի ստեղծագործությունների ամբողջական հավաքածուի քսանիններորդ հատորի կազմի մեջ, որը հրատարակվել է Պ. Պ. Սոյկինի կողմից[1]։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում Հարավային Աֆրիկայում՝ ադամանդի հանքավայրերի տարածքում, Գրիգոլանդ շրջանում։ Հողի մեծ մասը գտնվում է հարուստ հանքագործ պարոն Ջոն Ուոտկինսի ենթակայության տակ։ Քաղաքը օրըստօրե ընդարձակվում է՝ շատերը հույս ունեին հարստանալ ադամանդի արդյունահանումով։

Վեպի գլխավոր հերոսը ֆրանսիացի լեռնային ինժեներ Սիպրիեն Մերեն է։ Նա ուղևորվում է Գրիգոլանդ շրջան, որպեսզի ուսումնասիրի ադամանդի ծագումը։ Այնտեղ գտնվելու ընթացքում Սիպրիենը սիրահարվում է պարոն Ջոն Ուոտկինսի դստեր՝ Էլիսին։ Նա ամուսնության առաջարկ է անում Էլիսին, սակայն մերժվում է նրա հոր կողմից՝ փողի պակասության և հասարակական դիրքի պատճառով։ Սիպրիենը հասկանում է, որ կարող է հարստանալ միայն ադամանդի արդյունահանումով և այդ պատճառով իր ընկեր Թոմաս Ստալի հետ որոշում է ադամանդի արդյունահանումով զբաղվել։ Նրանք հող են գնում և սկսում ադամանդ որոնել։ Այդ աշխատանքների համար նրանք վարձում են աֆրիկացիներ։ Սակայն աշխատանքների ժամանակ հանքահորը փլվում է և նրանց հաջողվում է փրկել միայն Մերես Մատակիին։

Սիպրիենը ընկճված է, քանի որ Էլիսի ձառքը խնդրող ավելի հաջողակ փեսացուներ էլ կան, քան ինքը։ Էլիսը խնդրում է նրան վերադառնալ իր աշխատանքներին և հետազոտություններին։ Սիպրիենը որոշում է արհեստական ճանապարհով ադամանդ ստանալ։ Նա աշխատանքի է անցնում և օրերից մի օր վառարանում նկատում է սև ադամանդ։ Նրա փորձը, կարծես թե, հաջողությամբ է պսակվում։ Ադամանդը կշռում է 243 կարատ (48.6 գրամ)։ Էլիսի առաջարկով ադամանդին տալիս են «Հարավային աստղ» անվանումը։

Սիպրիենը ադամանդը հանձնում է Ուոտկինսին՝ Էլիսի համար։ Ուոտկինսը խնջույք է կազմակերպում Սիպրիենի և նրա ստեղծած ադամանդի պատվին, որը ամբողջ խնջույքի ընթացքում գտնվում է պատվանդանի վրա։ Սակայն խնջույքի միջնամասում նրանք նկատում են, որ ադամանդը անհայտացել է։ Անհայտացել է նաև Մատակին։ Բոլոր կասկածները ընկնում են Մատակիի վրա։ Կատաղած Ուոտկինսը հայտարարում է, որ Էլիսին կնության կտա նրան ով կգտնի և կվերադարձնի «Հարավային աստղը»։ Սիպրիենը և Էլիսի ձեռքի հավակնորդ ևս երեք փեսացուներ ուղևորվում են ադամանդի հետևից։

Սիպրիենի հետ՝ Մատակիին փնտրելու, ուղևորվում են նրա ընկերները՝ չինացի Լին և Բարդիկը։ Ճանապարհին նրա երեք մրցակիցները՝ Ֆրիդելը, Ջեյմս Հիլտոնը և Հանիբալ Պանտալակին մահանում են կենդանիների հետ կռվի ժամանակ և հիվանդություններից։ Վերջ ի վերջո Սիպրիենին հաջողվում է գտնել Մատակիին, որը հայտարարում է, որ ադամանդը իր մոտ չի և նա այն չի էլ վերցրել։ Նա փախել է միայն այն պատճառով, որ վախեցել է կախաղան բարձրացվելուց՝ ադամանդի կողոպուտի համար, անարդարացիորեն։ Սիպրիենը Մատակիի հետ վերադառնում է Գրիգոլանդ։

Թվում է ադամանդը վերջնականապես անհայտացել է։ Սակայն այն հայտնաբերվում է շատ անսովոր տեղում։ Պարզվում է այն կուլ է տվել Էլիսի սիրելի ջայլամ Դադան և այն գտնվում է նրա ստամոքսում։ Անզգայնացնելով ջայլամին, նրանք ստամոքսից հանում են ադամանդը։

Բոլոր ադամանդ հանքարդյունահանողները դժգոհ են արհեստական ադամանդ ստանալու Սիպրիենի հայտնագործությունից։ Նրանք ենթադրում են, որ արհեստական ադամանդ ստեղծելով նա լուրջ հարված է հասցնում նրանց և այդ մրցակցությունը իրենց օգտին չի լինի։ Սակայն Սիպրիենին փրկում է Մատակիի խոստովանությունը։ Մատակին խոստովանում է, որ ադամանդը իսկական է և նա է գտել այն հողի տակից՝ սողանքի ժամանակ։ Նա այն տեղադրել է Սիպրիենի վառարանի մեջ ի նշան երախտագիտության և նրա նկատմամբ սիրո։ Չանհանգստանալով ադամանդի ծագման մասին, պարոն Ուոտկինսը նոր խնջույք է կազմակերպում՝ ի նշան ադամանդի վերադարձի։

Պարոն Վանդերգաարտը, որը այդ հողերի նախկին սեփականատերն էր, խնջույքի ժամանակ ներխուժում է և ցույց տալիս վկայականը, ըստ որի, այդ հողերը նորից իր սեփականությունն են և պատկանում են իրեն։

Այդ միջադեպի ժամանակ ադամանդը փշուր-փշուր է լինում։ Պարոն Ջոն Ուոտկինսը, ցնցված այդ ամենից, հաջորդ օրը մահանում է։ Սիպրիենը և Էլիս Ուոտկինսը ամուսնանում են և ապրում երկար ու երջանիկ։

Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիրքը բաժանված է քսան գլուխների։

  • Գլուխ առաջին. Ախ այդ ֆրանսիացիները
  • Գլուխ երկրորդ. Վանդերգաարտովյան հանքավայրեր
  • Գլուխ երրորդ. Առաջին մշակումը
  • Գլուխ չորրորդ. Ադամանդ փնտրողների բարքերը
  • Գլուխ հինգերորդ. Լուրջ փորձ
  • Գլուխ վեցերորդ. Անակնկալ
  • Գլուխ յոթերորդ. Ջոն Ուտկինսը մտորում է
  • Գլուխ ութերորդ. «Հարավային աստղ»
  • Գլուխ իններորդ. Ճանապարհի պատրաստություն
  • Գլուխ տասներորդ. Տրանսվաալով
  • Գլուխ տասնմեկերորդ. Դավադրություն
  • Գլուխ տասներկուերորդ. Դավաճանություն
  • Գլուխ տասներեքերորդ. Աֆրիկյան ձիարշավներ
  • Գլուխ տասնչորսերորդ. Խոսացող ջայլամը
  • Գլուխ տասնհինգերորդ. Կախարդական քարանձավը
  • Գլուխ տասնվեցերորդ. Վերադարձ
  • Գլուխ տասնյոթերորդ. Վենետիկյան արդարադատություն
  • Գլուխ տասնութերորդ. Նոր ծագման ոստիկաններ
  • Գլուխ տասնիններորդ. Հրամանատարի արձանը
  • Գլուխ քսաներորդ. Անհայտացած «Աստղը»

Կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Սիպրիեն Մերե - երիտասարդ քիմիկոս, վեպի գլխավոր հերոսը
  • Ջոն Ստեպլտոն Ուոտկինս - հարուստ հողատեր
  • Էլիս Ուոտկինս - Ջոն Ուոտկինսի դուստրը
  • Մերես Մատակի - երիտասարդ աֆրիկացի, որին Սիպրիենը սիրում էր և դաստիարակում որպես իր որդի
  • Լի - չինացի, Սիպրիենի ընկերը
  • Բարդիկ - Սիպրիենի ընկերը
  • Ֆարամոնդ Բարտ - Սիպրիենի ընկերը
  • Ֆրիդել - Սիպրիենի մրցակիցը
  • Ջեյմս Հիլտոն - Սիպրիենի մրցակիցը
  • Հանիբալ Պանտալակի - Սիպրիենի մրցակիցը
  • Լոպեպե - աֆրիկական ցեղի առաջնորդ
  • Ժաննա - Սիպրիենի քույրը
  • Նաթան - ադամանդի միջնորդ
  • Մատիս Պրետորիուս - Ջոն Ուոտկինսի հարևանը
  • Թոմաս Ստալ - Սիպրիենի ընկերը, ադամանդի հետազոտող
  • Յակոբ Վանդերգաարտ - ադամանդագործ

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Շոտլանդացի քիմիկոս Ջեյմս Բալլանտեն Հաննեյը 1880 թվականին փորձարկումներ է կատարել արհեստական ադամանդ ստանալու նպատակով։ Հեղինակը յոթերորդ գլխում հիշատակում է նրա անունը։
  • Վեպում նկարագրված ադամանդը ունեցել է իր նախատիպը։ 1869 թվականին հայտնաբերվել է 83.5 կարատ քաշով «Հարավային Աֆրիկայի Աստղ» ադամանդը, որը հղկվելուց հետո վեր է ածվել 47.7 կարատ քաշով մաքուր ադամանդի։

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Հարավային աստղ» (ֆր. L'Étoile du sud) - 1969 թվական, Անգլիա-Ֆրանսիա, ռեժիսոր Սիդնի Հայերս
  • «Հարավային աստղ» - 2001 թվական, Ֆրանսիա, անիմացիոն ֆիլմ, ռեժիսոր Արմանդո Ֆերեյրա

Նկարազարդումներ հրատարակությունից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «Жюль Верн, Андре Лори «Южная звезда»».