Հակոբ Հակոբյան (գրող)

Հակոբ Հակոբյան
Ծնվել է	մայիսի 17 (29), 1866
Ծննդավայր	Գանձակ, Թիֆլիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	նոյեմբերի 13, 1937 (71 տարեկան)
Վախճանի վայր	Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Խոջիվանք
Մասնագիտություն	բանաստեղծ և հեղափոխական
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ժանրեր	քնարապատմողական
Կուսակցություն	Ռուսական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (բոլշևիկների)
	Հակոբ Հակոբյան Վիքիդարանում
	Hakob Hakobian Վիքիպահեստում

Այս հոդվածը գրողի մասին է։ Այս անունը կրող այլ անձանց համար այցելեք Հակոբ Հակոբյան։

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Հակոբյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հակոբ Մնացականի Հակոբյան (մայիսի 17 (29), 1866^[1], Գանձակ, Թիֆլիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - նոյեմբերի 13, 1937(1937-11-13)^[3]^[1]^[2], Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2]), հայ բանաստեղծ։ Վրաստանի և Հայաստանի ժողովրդական բանաստեղծ (1923)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։ Ծածկանունը՝ Պրոլետար։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Գանձակում, 1866 թ., արհեստավորի ընտանիքում։ Մի տարի սովորել է գյուղում՝ Ծովի Աղի անունով մի կնոջ մոտ և ապա ծխական դպրոց է մտել։ Հակոբյանի հայրը նպատակ ուներ տղային քահանա կամ արհեստավոր դարձնել, բայց մայրը հաջողացնում է որդուն գիմնազիա տալ։ Քանի որ գիմնազիայում արգելված էր հայերեն լեզուն և գրականությունը, Հակոբյանը մի քանի գրասեր աշակերտների հետ դասից դուրս հավաքույթներ էին կազմակերպում, որի ընթացքում հայերեն էին կարդում և գրականություն քննարկում։

Հակոբյանը դեռևս գիմնազիայի 6–րդ դասարանից, մասնակցել է աշակերտական գաղտնի հավաքույթների և գրել է բանաստեղծություններ։ Նրա «Հյուսիսի ագռավը» բանաստեղծությունը, որը նա փակցնում է եկեղեցու պատին, պատճառ է դառնում իր գիմնազիայից վտարմանը։ Դուրս մնալով գիմնազիայից, Հակոբյանը մեկնում է Թիֆլիս, մտնում դեղատուն՝ իբրև աշակերտ։ Սկսվում են զրկանքներով, դառնություններով, թափառումներով լի կյանքի տարիները։ Թողնելով դեղատունը՝ Հակոբյանը այս անգամ մեկնում է Բաքու՝ նավթահանքերում սևագործություն է անում, դրանից հետո Սև քաղաքում մի մեխանիկական գործարանում մեխանիկական գրանցողի, գանձապահի պաշտոն է ստանձնում, հետո Էյզենշմիդի գործարանում հաշվապահություն է անում։ 1894 թ., վերադառնալով Թիֆլիս, Հակոբյանը մի քանի հիմնարկներում հաշվապահական պաշտոններ է տանում, մինչև Սովետական կարգերի հաստատումը՝ 1921 թ.։ ԽՄԿԿ անդամ 1904 թվականից։

Վախճանվել է Թիֆլիսում, 1935 թ.։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հակոբ Հակոբյանը իր գրական գործունեությունը սկսել է 1893 թ։ Սկզբնական շրջանի բանաստեղծությունները տպագրվել են «Մուրճում»։ «Նոր հոսանք» ամսագրում տպագրվել են նրա «Մաքառման ժամին», «Էտապը», «Գործարան», «Գյուղը հարավում» և այլ բանաստեղծություններ։ Առաջին շրջանում եղել է ազգային գրողների զորեղ ազդեցության տակ, ամենից ավելի Ռ. Պատկանյանի։

Երկերի մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաստեղծութիւններ, Թիֆլիս, 1899, 80 էջ։
Աշխատանքի երգեր, Թիֆլիս, 1906, 64 էջ։
Բանաստեղծութիւններ, Թիֆլիս, 1912, 144 էջ։
Հեղափոխական բեմ, Թիֆլիս, 1922, 64 էջ։
Բանաստեղծութիւններ, հատ. 1, Թիֆլիս, 1926, 352 էջ։
Ագիտատորի հուշերից, Թիֆլիս, 1927, 112 էջ։
Նոր առավոտ, Երևան, 1931, 112 էջ։
Բանաստեղծություններ, Յերևան, 1935, 300 էջ։
Նոր յերգեր, Թիֆլիս, 1936, 52 էջ։
Ընտիր յերկեր, Յերևան, 1936, 152 էջ։
Բանաստեղծություններ, Երևան, 1948, 182 էջ։
Երկեր, Երևան, 1951, 496 էջ։
Երկերի ժողովածու, հատ. 1. Բանաստեղծություններ, Երևան, 1955, 476 էջ։
Երկերի ժողովածու, հատ. 2. Պոեմներ, Անտիպ պոեմներ, Թարգմանություններ, Երևան, 1956, 360 էջ։
Երկերի ժողովածու, հատ. 3. Ինքնակենսագրական նյութեր, Պատմվածքներ, Ագիտատորի հուշերից, Հուշեր, Ակնարկներ, Երևան, 1958, 484 էջ։
Երկերի ժողովածու, հատ. 4. Հրապարակախոսական հոդվածներ, Հոդվածներ գրականության և արվեստի մասին, Նամակներ, Հեռագրեր, Երևան, 1958, 464 էջ։
Բանաստեղծություններ և պոեմներ, Երևան, 1958, 104 էջ։
Բանաստեղծություններ և պոեմներ, Երևան, 1966, 112 էջ։
Հակոբյան Հակոբ, Կուրղինյան Շուշանիկ, Արազի Մովսես, Երկեր, Երևան, 1981, 192 էջ։
Հակոբյան Հակոբ, Կուրղինյան Շուշանիկ, Արազի Մովսես, Երկեր, Երևան, 1982, էջ 14–196։

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ան-սկիյ Ս. Գիւղացիական հարցը Ֆրանսիայում.- Թիֆլիս։ Տպարան «Հերմէս», 1906.- 32 էջ.- («Յառաջ»-ի գրադարան, № 27):
Անդրեև Լեոնիդ։ Սուտը (Հոգեբանական էտիւդ).- Թիֆլիս։ Տպ. Կ. Թաւարթքիլաձէի, 1904.- 30 էջ։
Բագիև Ի. Բատրակությունը և խորհուրդների վերընտրությունները.- Երևան։ Հայպոլիգրաֆի 1-ին տպարան, 1929.- 51 էջ։
Բախանովսկայա Ելենա։ Քրիստափոր Կոլումբոս.- Երևան։ Կուսհրատ, 1934.- 30, 2 չհ. էջ։
Գաստեւ Ա. Բանւորազարկի պօէզիայից (Ա տետր).- Թիֆլիս, 1920.- 18 էջ.- (Կարմիր աստղ, N 2):
Գենց Ա. Դիւթող հնչիւններ։ Դրամատիկական էտիւդ մի գոծողութեամբ ոտանավորով.- Թիֆլիս։ Տպարան «Էպօխա», 1911.- 20 էջ։
Գորկի Մաքսիմ։ Երկու պատմւածք.- Թիֆլիս։ Տպարան «Հերմէս», 1914.- 15 էջ.- (Նոր գրադարան, թիվ 1)։
Լերմոնտով Միխայիլ։ Երկերի ժողովածու երեք հատորով։ Հատոր առաջին.- Երևան։ Հայաստան, 1965.- 449 էջ.- Բովանդ-ից՝ Օսիանի գերեզմանը; 1831-ի հունվարին; Լ-ին; «Բուքն է աղմկում…»; Դ-ին; Բայրոնի նմանությամբ; Ռեմբրանդտի նկարը; Հրաժեշտ; Ալիքներ և մարդիկ; Փառք; «Ես համբույր էի համարում»; «Երբ քո ձայնն եմ լսում…»; Ս. Ն. Կարամզինայի ալբոմից; Իշխանուհի Ռոստոպչինային։
Լերմոնտով Միխայիլ։ Ընտիր երկեր.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 572 էջ.- (Ռուս դասականների գրադարան).- Բովանդ-ից՝ 1831-ի հունվարին; Լ-ին; Բուքն է աղմկում…; Դ-ին։
Լունաչարսկի Անատոլի։ Գեղարւեստը գեղարւեստի, թէ գեղարւեստը կեանքի համար.- Թիֆլիս։ Տպարան «Նադեժդա», 1914.- IV, 15 էջ.- (Նոր գրադարան, № 6):
Հակոբյան Հակոբ։ Բանաստեղծություններ.- Երևան։ Պետհրատ, 1935.- 298, 2 չհ. էջ.- Բովանդ-ից՝ Ադա Նեգրի. Աշխատե՞լ ես դու; Ողջույն ձեզ; Թիթեղագործի մահը; Բազուկը; Անիվի տակ; Ժառանգը; Հեթանոսական համբույր; Ծնունդը; Վարժուհի; Վերբենա; Ձյունը; Գյոթե. Բայրոնին; Բյորնս Ռոբերտ. Ամենից առաջ; Վիատկին Գ. Դրոշակը; Վեյնբերգ Պ. Անհուն ծավալով; Տարասով Ե. Ծիծաղեցեք; Վերհարն Է. Մի հատված; Ալեքսանդրովսկի Վ. Պրոլետարական պոետներին; Բեզըմենսկի Ա. Կուստոմսը։
Հակոբյան Հակոբ։ Բանաստեղծություններ (Տարվա չորս եղանակներ)։ Ժողովածու.- Երևան։ Պետհրատ, 1938.- 80 էջ.- Բովանդ-ից՝ Ես այն եմ սիրում։
Հակոբյան Հակոբ։ Երկերի ժողովածու։ Հատոր 2. Պոեմներ, Անտիպ պոեմներ, Թարգմանություններ.- Երևան, 1956.- 359 էջ։
Յակոբեան Յակոբ։ Բանաստեղծություններ.- Թիֆլիս։ Տպարան Մ. Մարտիրոսեանի, 1912.- 143, 1 չհ. էջ.- Բովանդ-ից՝ Բայլմօնտ. Կարապը; Գէօթէ. Բայրոնին; Մի անգամ; Ֆրուգ. Յանուն օրէնքի; Տարասօվ. Ծիծաղեցէք; Մէյլշին. Նորից երթանք; Վէյնբերգ. Անհուն ծաւալով։
Նեգրի Ադա։ Բանաստեղծութիւններ։ (Երկու աւտօտիպ պատկերով եւ կենսագրականով).- Թիֆլիս.

Ա. պրակ.- Արագատիպ տպարան Մ. Մարտիրոսեանցի, 1903. - 58, 2 չհ. էջ։ Ա. պրակ.- Տպարան «Հերմէս», 1904. – 62, 1 չհ. էջ։

Նեգրի Ադա։ Բանաստեղծութիւններ։ Երկրորդ տպագրութիւն.- Թիֆլիս։ Էլեքտրաշարժ տպարան օր. Ն. Աղանեանցի, 1909.- 112 էջ։
Չեխով Անտոն։ Ավագ այգեպանի զրույցը.- Երևան։ Հայաստան, 1969.- 184 էջ։
Պաժարսկի Պ. Համաշխարհային պրոլետարիատի հարվածային բրիգադի պաշտպանության համար.- Երևան։ Պետհրատ, 1931.- 76 էջ։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասատուր Ասատրյան, Հակոբ Հակոբյան, Երևան, 1947, 96 էջ։
Ասատուր Ասատրյան, Հակոբ Հակոբյան, Երևան, 1955, 178 էջ։
Սովետահայ գրականության պատմություն, հատոր առաջին (1917-1941, հատորում ներառվախ է «Հակոբ Հակոբյան» գլուխը, որը գրել է Ասատուր Ասատրյանը), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1961, 800 էջ։
Արսեն Տերտերյան, Հայոց նոր գրականության պատմություն։ 19-20-րդ դդ. (սղագրված դասախոսություններ ձեռագրի իրավունքով), պրակ 7, Հ. Հակոբյան, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1939, 76 էջ։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պետրոսյան, Հ., «Հայ գիտնականներ, հրապարակախոսներ, ժուռնալիստներ», Երևան, 1960, էջ 353-356։
Սուրխաթյան «Հայ Գրականություն», Հատոր 2

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հակոբ Հակոբյան (գրող)» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հակոբ Հակոբյան (գրող)» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 72)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1578c531847d93ae-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.

[_71fc361ee9321088-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

[1]

[2]

[3]