Կողքիսի ակադեմիա

Կողքիսի ակադեմիա (վրաց.՝ კოლხეთის უმაღლესი რიტორიკული სკოლა), հայտնի է նաև որպես Փազիսի ակադեմիա, մ.թ. 3-4-րդ դարերում Փազիս (ժամանակակից Փոթին) քաղաքի շրջակայքում գոյություն ունեցած բարձրագույն փիլիսոփա-հռետորական դպրոց։

Կողքիսի ակադեմիան հիշատակվում է 4-րդ դարի աղբյուրներում, սակայն կողմնակի աղբյուրները վկայում են դեռ 3-րդ դարավերջից նրա գոյության մասին։ Հայտնի հռոմեացի փիլիսոփա և հռետոր Թեմիստիոսը իր խոսքերից մեկում պատմում է, որ ինքն ու իր հայրը՝ փիլիսոփայության փառաբանված դասախոս Եգանը, իրենց կրթությունը ստացել են Պոնտոսի ծայրամասում՝ Փազիսի մոտ, «մի վայրում, որը մուսաների տաճար էր»։

Թեմիստիոս ծնվել է 317 թվականին, իսկ 345 թվականին արդեն դասախոսում էր Կոստանդնուպոլսում, հետևաբար նա սովորում էր Կողքիսի ակադեմիայում 330-340 թթ., իսկ նաև եթե հաշվի առնենք, որ նույն ակադեմիայիում, Թեմիստիոսի խոսքերով, սովորել է նաև իր հայրը, ապա ակնհայտ է, որ ակադեմիան գոյություն է ունեցել արդեն 3-րդ դարի վերջում։

Ակադեմիայում հռետորաբարնություն, փիլիսոփայություն, ֆիզիկա, մաթեմատիկա, տրամաբանություն և այլ գիտություններ էին դասավանդում։ Այդտեղ է կրթություն ստացել հայտնի վրացի փիլիսոփա Իոանե Լազին, ով Զաքարիա Վրացի հայտնի գիտնականի հետ դեպի Կոստանդնուպոլիս էր ուղեկցում իր աշակետրին, իսկ հետագայում հայտնի փիլիսոփա Պետրոս Իբերացուն։

Գրականություն

• Խորհրդային մեծ հանրագիտարան
• Каучхишвили С. Г., Центр риторического образования в древней Колхиде. ; — ВГМГ, т. X-В; 1940; с. 337—340; (վրաց.).
• Нуцубидзе Ш. Я. История грузинской философии, т. I, 1956, с. 96; (վրաց.).
• გამსახურდია ს., სწავლა-განათლება ძველ საქართველოში, თბ., 1975;
  Гамсахурдия С., Обучение в древней Грузии, Тбилиси, 1975
• Очерки истории Грузии.; изд. Мецниереба; т. II. 1988; с. 136.