Կիլիկիայի բարբառ

Կիլիկիայի բարբառ, այսպես է կոչվել Զեյթունի, Մարաշի, Հաճնի, Քիլիսի, Փայասի, Ալեքսանդրետի, Անթաքիայի և շրջակա հայաբնակ գյուղերի հայերենը։

Ընդհանուր հատկանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր հատկանիշներից են՝

գա||գօ

մասնիկով բայի սահմանական ներկայի կազմությունը (գօ ձախին, գաշտօմ),

ա>օ հնչյունափոխությունը շեշտված վանկում (բարօբ, բայօբ<պարապ, մօրթ, մօյդ, մօշտ<մարդ), ձայնավորների ներդաշնակության օրենք են։ Մասնավորապես Զեյթունի բարբառը ըստ ձևաբանական դասակարգման պատկանում է «կա» ճյուղին, ըստ բազմահատկանիշ վիճակագրական դասակարգման՝ Կիլիկիայի կամ հարավարևմտյան միջբարբաոախմբին։ Գրաբարի եռաստիճան բաղաձայնական համակարգը բարբառում ենթարկվել է տեղաշարժ տեղափոխության (ձայնեղները դարձել են խուլ, խուլերը՝ ձայնեղ)։ Ձայնավոր հնչյուններն են

ա, ä, է, ը, ի, օ, ö, ու, ü, ը° (-ըա)

Շեշտված վանկում՝

ա>օ (էշխօր<աշխարհ),
ի>ը° (մը°ս<միս),
է>ի (թիթիվ<թեթև) են։

Անձնական դերանունների հարցականը գրաբարատիպ է (ըզքիզ, ըգձիզ), բացառականը կազմվում է տրական կամ սեռական հիմքով և էց վերջավորությամբ (քիննէց), գործիականը՝

օվ (քիզմօվ)։

Գերակատար դերբայն ունի իր, աձ, մօն վերջավորություններ (վերջինս կրավորական բայերի համար)։ Սահմանական ներկան ու անկատարը կազմվում են գօ մասնիկով (գօ ձախիմ՝ ծախում եմ), իսկ սրանց շարունակականը՝ նույն մասնիկի կրկնությամբ (գօ գուզիմ)։ Զեյթունի բարբառն ունի մեկ ենթաբարբառ, որի առավել տարբերակիչ հատկանիշներից է

ր>յ հնչյունափոխությունը (օյ<օր, դօյս<դուրս)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 405)։

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։