Կարսի սարահարթ
Կարսի սարահարթ, գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհում, Կարս գետի ավազանում, Կարմիր Փորակ (Ալլահյուեկբեր), Զարիշատ (Չլդըր), Եղնախաղի լեռնաշղթաների միջև։ Հարավում Կարսի սարահարթը զառիթափ լանջով ընդհատվելով Արաքսի հովտով՝ բաժանվում է Հայկական Պար լեռներից։ Բարձրությունը 1650-1850 մ է[1]։
Կենտրոնական մասն ավելի բարձրադիր է, որտեղ կենտրոնացած են Արջո-Առիճ (Ալաջադաղ)՝ 2693 մ, Ցաղլիջա՝ 2966 մ և այլ երիտասարդ հանգած հրաբուխներ։ Կազմված է նշված և շրջակահրաբխային լեռներից արտավիժված վերին պլիոցենի ու անթրոպոգենի դոլերիտային բազալտներից և այլ հրաբխային ապարներից, որոնք տեղ-տեղ ծածկված են գետային ու լճային նստվածքներով։ Կենտրոնական բարձրադիր շրջանը շրջապատված է հրաբխային սարավանդներով՝ Նախիջևանի, Անիի, Տեկորի, Ցորնասարի և այլն։ Օգտակար հանածոներից բնորոշ են հրաբխային շինանյութերը։
Կլիման ցամաքային է՝ երկարատև ցուրտ ձմեռներով, կարճատև, շոգ և չոր ամառներով։ Բնորոշ են լեռնահովտային քամիները։ Հուլիսի միջին ջերմաստիճանը 12-ից 16 °C է, հունվարինը՝ -8 °C, տարեկան տեղումները՝ 400-ից 500 մմ։ Կարսի սարահարթի վրա ձմռանը հաստատվում է տեղական անտիցիկլոն, որտեղ օդի բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը ամենացածրն է Հայկական լեռնաշխարհում։ Խոշոր գետերից են Կարսը, Տեկորը, լճերից՝ Մեշկոն։ Կարս գետի ձախափնյա մասը ծածկված է բերրի սևահողերով։ Աջափնյակն ունի աղքատ բուսածածկույթ, Կարսի սարահարթը զուրկ է մակերևութային հոսքից։ Համարյա անտառազուրկ է, բուսածածկույթը տափաստանային և չոր տափաստանային է, բնորոշ են հացազգիները։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 347)։ 
|