Կալցիումի ֆոսֆատներ

Կալցիումի ֆոսֆատներ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	կալցիումի ֆոսֆատներ
Քիմիական բանաձև	Ca3(PO4)2
Ֆիզիկական հատկություններ
Մոլային զանգված	310,177 ± 0,014 գ/մոլ գ/մոլ
Ջերմային հատկություններ
Տրոհման ջերմաստիճան	1 670 °C
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Կալցիումի ֆոսֆատներ, ֆոսֆորական թթվի կալցիումական աղեր։ Գործնական նշանակություն ունեն օրթոֆոսֆորական թթվի աղերը՝ օրթոֆոսֆատները.

1. Օրթոֆոսֆորական թթվի եռտեղակալված կալցիումական աղ՝ Ca3 (PՕ₄)₂, անգույն բյուրեղային նյութ է, բնության մեջ հանդիպում է ապատիտ կամ հիդրօքսիլապատիտ միներալի տեսքով։ Մտնում է ոսկրի բաղադրության մեջ։ Կիրառվում է ապակու, շաքարի, ատամի մածուկի ու փոշու արտադրության մեջ, ինչպես նաև անասունների և թռչունների կերաբաժնում։
2. Օրթոֆոսֆորական թթվի երկտեղակալված կալցիումական աղ՝ CaHP0₄, անգույն բյուրեղային նյութ է։ Ստացվում է օրթոֆոսֆորական թթվի և կրաքարի փոխազդեցությամբ։ Կիրառվում է որպես ֆոսֆորական պարարտանյութ՝ պրեցիպիտատ անվամբ։
3. Օրթոֆոսֆորական թթվի միատեղակալված կալցիումական աղ՝ Ca (H₂P0₄)₂, անգույն, խոնավածուծ բյուրեղներ են։ Կիրառվում է որպես պարարտանյութ։

Նկարագրություն

Հայտնի և լայն կիրառություն ստացած կալցիումի ֆոսֆատներն են՝

• 
  Կալցիումի ֆոսֆատ (կալցիեռաֆոսֆատ)
  (Ca₃(PO₄)₂)
• 
  Կալցիումի հիդրոֆոսֆատ
  (CaHPO₄)
• 
  Կալցիումի դիհիդրոֆոսֆատ
  (Ca(H₂PO₄)₂)
• 
  Կալցիումի պերիֆոսֆատ
  (Ca₂P₂O₇)

Կան նաև այլ ֆոսֆատներ, օրինակ, սուպերֆոսֆատներ, պոլիֆոսֆատներ, օպտիկական ապակիներում օգտագործվող ֆոսֆատներ և այլն։

Ստացում

Արդյունաբերության մեջ դրանք հիմնականում ստացվում են ֆոսֆորի պարունակող (ֆոսֆորիտ և ապատիտ), օգտակար հանածոների վերամշակմամբ ։

Կիրառություն

Կալցիումի ֆոսֆատը հիմնականում օգտագործվում է որպես ֆոսֆատ պարարտանյութ։ Բացի այդ, դրանք օգտագործվում են որպես սննդային հավելումներ, անասունների և թռչունների կերի համար հավելումներ, ինչպես նաև որպես հղկաթթուներ։ Ֆոսֆատային հանքանյութերը օգտագործվում են նաև ֆոսֆոր և ֆոսֆորական թթու ստանալու համար։

Գրականություն

• Վ. Ի. Կսենզենկո, Դ. Ս. Ստասինևիչ, հոդված՝ Կալցիումի ֆոսֆատներ, հատոր 2, էջ 299

Արտաքին հղումներ

• Комиссарова Л. Н., Рюмин М. А. «Кальция фосфаты». Большая Российская Энциклопедия (ռուսերեն). Министерство культуры Российской Федерации. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 8-ին.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 185)։