Ծիածանաբորբ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ուվեիտ, աչքի անոթաթաղանթի բորբոքում։ Անոթաթաղանթն այն պիգմենտավորված թաղանթն է, որ գտնվում է ցանցաթաղանթի և ֆիբոզ թաղանթի միջև։ Ֆիբրոզ թաղանթն իր հերթին պարունակում է եղջերենին և սկլերան։ Անոթաթաղանթը բաղկացած է ծիածանաթաղանթից, թարթչամարմնից և բուն անոթաթաղանթից։ Ուվեիտը պահանջում է շտապ բուժօգնություն, և ունի հրատապ հետազոտության անհրաժեշտություն օպտոմետրիստի կամ ակնաբույժի կողմից։ Հարկ է իրականացնել շտապ բուժում և բորբոքման վերահսկողություն։ Ուվեիտը հաճախ ասոցացվում է այլ ակնային խնդիրների հետ։

Հիպոպիոն՝ առաջային ուվեիտի ժամանակ, որը երևում է որպես դեղին էքսուդատ աչքի առաջային խցիկի ստորին հատվածում։

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անատոմիորեն ուվեիտը դասակարգվում է, որպես առաջային, միջանկյալ, հետին և պանուվեիտի, կաղված նրանից, թե որտեղ է տեղակայված պրոցեսը[1]։

  • Առաջային ուվեիտը ներառում է իրիդոցիկլիտն ու իրիտը։ Իրիտը առաջային խցիկի ու ծիածանաթաղանթի բորբոքումն է։ Իրիդոցիկլիտը՝ ծիածանաթաղանթի և թարթչամկանի բորբոքումն է։ Ուվեիտների դեպքերի երկու երրորդից- 90 տոկոսը առաջային ուվեիտների դեպքերն են։ Այս պրոցեսը կարող է հանդես գալ որպես եզակի էպիզոդ և բուժումից հետո այլևս չկրկնվել, կամ կարող է դառնալ քրոնիկ և պարբերաբար կրկնվել։
  • Միջանկյալ ուվեիտի ժամանակ հիմնականում ախտահարվում են ապակենման մարմնի բջիջները։ ՀԻվանդները հատկապես բողոքում են աչքի առաջ լողացող պղտորումներից։
  • Հետին ուվեիտը կամ խորեոռետինիտը ցանցաթաղանթի և բուն անոթաթաղանթի բորբոքումն է։
  • Պանուվեիտը անոթաթաղանթի բոլոր շերտերի բորբոքումն է։

Նշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջային ուվեիտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Աչքի կարմրությու
  • Պղտոր տեսողություն
  • Լուսավախություն
  • Բբի դեֆորմացիա
  • Գլխացավեր
  • Լայնացած ցիլիար անոթներ, առաջային խցիկում բջիջների առկայություն, կերատիկ պրեցիպիտատներ ("KP") եղջերենու հետին մակերեսին։ Սուր բորբոքման ժամանակ կարող է առկա լինել հիպոպիոն։ Տարած ուվեիտի մասին են խոսում պիգմենտի կուտակումները ոսպնյակի վրա, կերատիկ պրեցիպիտատները, բբի անկանոն տեսքը։
  • Բուսակայի հանգույցներ, բորբոքային հանգույցներ են ծիածանաթաղանթի մակերեսին, առաջային ուվեիտի գրանուլեմատոզ ձևերի դեպքում, ինչպիսիք են Ֆուկսի հետերոքրոիկ իրիդոցիկլիտը[2]։
  • Սինեխիաներ

Միջանկյալ ուվեիտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լողացող պղտորումներ
  • Պղտոր տեսողություն

Միջանկյալ ուվեիտները սովորաբար ախտահարում են միայն մեկ աչքը։ Հազվադեպ հանդիպում են ցավ ու լուսավախություն։

Հետին ուվեիտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լողացող պղտորումներ
  • Պղտոր տեսողություն
  • Գիվանդը տեսնում է կայծեր

Պատճառները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուվեիտը սովորաբար առանձին հիվանդություն է, բայց կարող է համակցվել նաև շատ այլ հիվանդությունների հետ։

Առաջային ուվեիտի դեպքերի մեծ մասում համակցված այլ ախտաբանական վիճակ չի հանդիպում, Այնուամենայնիվ, եթե լինում է համակցված ախտաբանություն, դա հիմնականում լինում է HLA-B27-ը։ Այս տիպի HLA ալելի առկայությունը 15%-ով բարձրացնում է առաջային ուվեիտի առաջացման հավանականությունը[3]։

Ամենատարածված ձևը սուր առաջային ուվեիտն է, որը հենց համակցվում է HLA-B27-ի հետ, և ունի կարևոր առանձնահատկություններ․ HLA-B27 ուվեիտը կարող է համակցված լինել աչքի բորբոքման հետ ինչպես ինքնուրույն, այնպես էլ այլ համակարգային հիվանդության հետ։ HLA-B27 ուվեիտը ունի բնորոշ կլինիկական առանձնահատկություններ որոնցից են՝ արական սեռի նախատրամադրվածությունը, միակողմանի ախտահարումը, ոչ գրանուլոմատոզ արտահայտումը, հաճախակի սրացումները ի տարբերություն HLA-B27 չասոցացված ուվեիտի որն ունի հավասարապես նախատրամադրվածություն արական և իգական սեռերի մոտ, երկկողմանի ախտահարում և ավելի հաճախ գրանուլեմատոզ աարտահայտում[4]։ Ռևմատոիդ արթրիտը նույնպես քիչ չէ հանդիսանում ուվեիտի պատճառ, հատկապես Ասիական երկրներում[5]։

Ոչ ինֆեկցիոն կամ աուտոիմուն պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Բեխչետի հիվանդություն
  • Կրոնի հիվանդություն
  • Ֆուքսի հետերոքրոմիկ իրիդոցիկլիտ
  • HLA-B27 ուվեիտ
  • Յուվինիլ իդիոպատիկ արթրիտ
  • Սարկոիդոզ
  • Սիմպաթիկ օֆթալմիա
  • Սպոնդիլոարթրիտ
  • Գրանուլեմատոզ պոլիանգիտով
  • Տուբուլոինտեստինալ նեֆրիտ և ուվեիտի սինդրոմ

Ինֆեկցիոն պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ուվեիտը կարող է լինել աչքում ընթացող ինֆեկցիային ուղղված իմուն պատասխան։
  • Բրուցելյոզ
  • Հերպես վիրուս
  • Լեպտոսպիրոզ
  • Լայմի հիվանդություն
  • Սիֆիլիս
  • Տոքսոպլազմիկ խորեոռետինիտ
  • Տուբերկուլյոզ
  • Զիկա վիրուս[6]։

Համակարգային հիվանդությունների հետ համակցված[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուվեիտի հետ համակցված համակարգային հիվանդություններից են[7][8]

  • Անկիլոզացնող սպոնդիլիտ
  • Բեխչետի հիվանդություն
  • Կավասակիի հիվանդություն
  • Ցրված սկլերոզ
  • Պսորիատիկ արթրիտ
  • Ռեակտից արթրիտ
  • Ուիպլի հիվանդություն
  • Սարկոիդոզ
  • Քրոնիկ գրանուլեմատոզ հիվանդություն
  • Յուվինիլ ռևմատոիդ արթրիտ

Որպես դեղորայքի կողմնակի ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ռիֆաբութինը՝ Ռիֆամպինի ածանցյալը, կարող է հանդիսանալ ուվեիտի պատճառ։
  • Որոշ հետազոտություններ նշում են քվինոլների, հատկապես Մոքսիֆլոքսացինի հնարավոր կապը ուվեիտի առաջացման հետ։
  • Որոշ պատվաստանյութեր

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Jabs DA, Nussenblatt RB, Rosenbaum JT. Standardization of Uveitis Nomenclature (SUN) Working Group. Standardization of uveitis nomenclature for reporting clinical data. Results of the First International Workshop. Am J Ophthalmol 2005;140:509-516.
  2. Abdullah Al-Fawaz; Ralph D Levinson (25 Feb 2010). "Uveitis, Anterior, Granulomatous". eMedicine from WebMD. Archived from the original on 4 December 2010. Retrieved 15 December 2010.
  3. Table 5-7 in: Mitchell RS, Kumar V, Abbas AK, Fausto N. Robbins Basic Pathology (8th ed.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.
  4. Larson T, Nussenblatt RB, Sen HN (June 2011). "Emerging drugs for uveitis". Expert Opinion on Emerging Drugs. 16 (2): 309–22. doi:10.1517/14728214.2011.537824. PMC 3102121. PMID 21210752.
  5. Shah IA, Zuberi BF, Sangi SA, Abbasi SA (1999). "Systemic Manifestations of Iridocyclitis" (PDF). Pak J Ophthalmol. 15 (2): 61–64.
  6. "Zika Can Also Strike Eyes of Adults: Report". Consumer HealthDay. Archived from the original on 20 August 2016. Retrieved 2 May 2018.
  7. White G. "Uveitis." Archived 2013-08-23 at the Wayback Machine AllAboutVision.com. Retrieved August 20, 2006.
  8. McGonagle D, McDermott MF (August 2006). "A proposed classification of the immunological diseases". PLoS Medicine. 3 (8): e297. doi:10.1371/journal.pmed.0030297. PMC 1564298. PMID 16942393.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 124