Խայտաբղետ քարակեռնեխ

Խայտաբղետ քարակեռնեխ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ Տիպ Քորդավորներ Դաս Թռչուններ Կարգ Ճնճղուկանմաններ Ընտանիք Ճանճորսներ Ցեղ Քարակեռնեխներ Տեսակ Խայտաբղետ քարակեռնեխ
Լատիներեն անվանում
Monticola saxatilis (Linnaeus, 1766)
Հատուկ պահպանություն
Քիչ մտահոգող տեսակ IUCN 3.1 Least Concern : 22708257
Արեալ
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում ITIS 561216 NCBI 429750

Monticola saxatilis

Խայտաբղետ քարակեռնեխ (լատին․՝ Monticola saxatilis), կեռնեխների ընտանիքի պատկանող թռչուն։ Հայաստանում բնադրող-չվող է, քիչ տարածված։

Նկարագրությունը

Մարմնի երկարությունը 18,5 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 33-37 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 44-56 գ։ Փետրածածկը վառ գունազարդ է, պոչը՝ կարճ, դարչնագույն-նարնջագույն։ Բնադրման շրջանում հասուն արուի գլուխը, մարմինը վերևից բաց մոխրագույն-կապույտ են, մեջքին կա սպիտակ հատված, թևերը սևավուն-դարչնագույն են, մարմինը (ներքևից) և գոտկատեղը՝ նարնջագույն։ Էգի մարմինը վերևից մոխրագույն-դարչնագույն է՝ բաց գույնի պտերով ու մուգ զոլերով, ներքևից՝ բաց նարնջագույն՝ բազմաթիվ մուգ զոլերով։ Հետբնադրման շրջանում պահպանվում է բնադրման շրջանի գունավորումը, սակայն արուի ամբողջ փետրածածկի նախշերը մասնատված են մուգ ու բաց զոլերով։ Երիտասարդը նման է հասուն էգին, սակայն ավելի խամրած է, ավելի պտավոր ու զոլավոր։ Զգույշ թռչուն է, հաճախ՝ դժվարամատչելի։ Բնակվում է քարքարոտ լեռներում, թփուտային գետաձորերում։

Կենսակերպը

Հայաստանում բնադրվող, չվող թռչուն է։ Գարնանը վերադառնում է մարտի վերջին, ապրիլի սկզբին։ Այդ ընթացքում հանդիպում է նաև Երևանի շրջակայքում, Հրազդանի կիրճում։ Սովորաբար բնակություն է հաստատում լեռնատափաստանային գոտում, կարճ թփուտներ ու քարքարոտ լանջեր ունեցող վայրերում, քարակույտերում։ Չափավոր թվաքանակով հանդիպում է Արագածի, Գեղամա, Վարդենիսի, Բարգուշատի, Փամբակի, Զանգեզուրի և այլ լեռների տափաստաններում։ Երգը բարձր է ու հնչեղ։ Կրկնօրինակում է հարևանությամբ ապրող թռչունների ձայները։ Բնադրվում է մայիս-հունիս ամիսներին, բույնը սարքում է չոր խոտերից և տեղադրում քարերի արանքներում, ժայռերի ճեղքերում, փորվածքների մեջ ու քիվերի վրա։ Դնում է 4-6 երկնագույն ձվեր։

Սննդառություն

Սնվում է միջատներով և հատապտուղներով։

Տարածվածություն

Տարածված է Արևմտյան Ուկրաինայում, Ղրիմում, Կովկասում, Միջին Ասիայի լեռներում, Ալթայում, հյուսիսարևմտյան Բայկալում, Մարոկկոյում, միջին և հարավային Եվրոպայի լեռներում, դեպի արևելք՝ մինչև Դեղին ծովը։

Գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։

Աղբյուրներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խայտաբղետ քարակեռնեխ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խայտաբղետ քարակեռնեխ» հոդվածին։