Թյուրքեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թյուրքալեզու ազգերի տարաբնակեցման քարտեզը
Բելուխա սարը (Ալթայ), որը համարվում է թյուրքերի ծննդավայրը

Թյուրքերը եվրասիական ազգերի խումբ են, որոնք ապրում են Եվրասիայի հյուսիսային, կենտրոնական և արևելյան մասերում։ Նրանք խոսում են թյուրքական լեզվախմբին պատկանող լեզուներով[1]։ Որոշ չափով դրանք ունեն մշակութային և պատմական ադաթներ։ Թյուրքեր տերմինը ներկայացնում է մեծ էթնոլեզվային խմբեր, օրինակ՝ Ղազախները, թաթարները, ղրղզները, թուրքերը, թուրքմենները, ուզբեկները, ույղուրները, և այլ ազգեր։

Բոլոր թյուրքական լեզուները ծագում են Հեռավոր արևելքից ու Սիբիրից և Արևելյան Ասիայից։ Բայց ծագումից հետո թյուրքերը սկսեցին տարածվել գաղթման և նվաճման միջոցներով այլ ազգերի հողերին՝ այդ թվում նաև Հայկական լեռնաշխարհում, որտեղ գտնվում են ժամանակակից թուրքերը, որոնց նախնի թյուրքական ցեղերը քոչել են այստեղ պարսկաստանի խորասանից։ «Թյուրք» տերմինը կարող է վերաբերվել ցանկացած թյուրքին, սակայն թուրք տերմինը վերաբերվում է միայն ազգությամբ թուրքերին։

Թյուրքերի ավանդական զբաղմունքը եղել է կենդանապահությունը ու անասնապահությունը և որսորդությունը, ձկնորսությունը, իսկ որտեղ հողերը դրա համար լավ են՝ նրանք զբաղվել էին հողագործությամբ։

Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները այսինքին հետնորդները չեն։ Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ուղիղ իրական ժառանգները) և կան թյուրքական ազգեր, որոնք հին թյուրքերի ուղիղ իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։

Կարևոր է այս փաստը, Հիմա Այսօրվա ժամանակակից թյուրքախոս ազգությունների ռասան միանման չէ, սկսվում է համարյա եվրոպոիդի պարսիկոիդ-իրանոիդ, կովկասոիդ-արմենոիդ ռասայով, ինչպիսին են թուրքերը ու թուրքմեններ, որոշակի ուզբեկներ, ադրբեջանցիները և բալկարացիներ, հյուսիսային բալտիկ եվրոպոիդ ուկրաինիայի ղրիմական թաթարներ, գագաուզներ, և վերջանում 100%-անոց ամբողջական չինացու աչքերով Չինամոնղոլոիդ ռասայով, ինչպիսին են տելեուտները, տոֆալարներ ու շորցիները, կիրգիզները, տուվացիները — տուվինները, խակասները, թաթարների և բաշկիրների միջին մասը, Չինաստանի դեղին յուգուրները, սալարները, ինչպես նաև 40-ից 60%-ով խառը միջին մոնղոլոիդնա-եվրոպեոիդ ռասաներ, ղազախներ ու բաշկիրներ և թաթարներ, ույղուրներ, ուզբեկներ, և 40-ից 50%-ից մինչև 100%-անոց Մոնղոլոիդ Սինցզյանի ու Ցինխայցզյանի այսինքն Թուրքեստանի Սալարիստանի ամբողջապես մոնղոլոիդ թուրմենական էթնոս խմբերը, Չինաստանի և Մոնղոլիայի տարածքի մոնղոլոիդ դեմքով օղուզ թուրքմեններ։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]