Զարեհ Խրախունի

Զարեհ Խրախունի
Ծնվել է	հոկտեմբերի 16, 1926(1926-10-16)
Ծննդավայր	Ստամբուլ, Թուրքիա
Մահացել է	նոյեմբերի 27, 2015(2015-11-27) (89 տարեկան)
Քաղաքացիություն	Թուրքիա
Կրթություն	Ստամբուլի համալսարան (1951)
Երկեր	«Տօնակարգ», «Դիւցազնահանդէս», «Քար կաթիլներ», «Ես և ուրիշներ», «Նշմարներ միւս երեսէն»
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, ուսուցիչ և թերթի խմբագրիչ
Աշխատավայր	Էսայան վարժարան և Կեդրոնական վարժարան
Պարգևներ և մրցանակներ	և Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ շքանշան

Զարեհ Խրախունի (Արթո Ստեփանի Ճյումպյուշյան) (հոկտեմբերի 16, 1926(1926-10-16), Ստամբուլ, Թուրքիա - նոյեմբերի 27, 2015(2015-11-27)), հայ բանաստեղծ։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1926 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Ստամբուլի Եշիլգյուղ (պատմական Սան Ստեֆանո) արվարձանում։ Սովորել է Գաբամաճյան վարժարանում, 1935-1945թթ. ` Վիեննայի Մխիթարյանների վարժարանում, 1951 թվականին ավարտել է Կ. Պոլսի համալսարանը։ Գրական առաջին փորձերը կատարել է 1943 թվականից։ Առաջին հրատարակված գործը՝ «Յաղթականը», լույս է տեսել 1948 թվականին, Մխիթարյան Սանուց միության «Սան» գրական ամսաթերթի մեջ։ 1952-1958 թվականներին պաշտոնավարել է Էսայան վարժարանում՝ դասավանդելով փիլիսոփայություն, տրամաբանություն, հոգեբանություն և հայերեն։ Դասավանդել է նաև Կեդրոնական վարժարանում, որտեղ եղել է տնօրենի օգնական։ Այս շրջանում էլ ծավալել է իր գրական գործունեությունը։ Գրել է բազմաթիվ բանաստեղծական ժողովածուներ, հոդվածներ, ուսումնասիրություններ, գրախոսականներ, խմբագրականներ, կատարել թարգմանություններ՝ հատկապես ֆրանսիական արդի գրականությունից։ Եղել է 1959 թվականից Ստամբուլում հրատարակված «Թօ» գրական հանդեսի խմբագիրներից։

Ստեղծագործական գործունեություն

Խրախունու պոեզիան հատկանշվում է փիլիսոփայական ենթատեքստով, բանաստեղծական ավանդույթների յուրովի օգտագործումով։ Հեղինակ է բանաստեղծությունների ժողովածուների, արվեստաբանական ու գրականագիտական ուսումնասիրությունների։

• «Լուսնապարտէզ» (1968)
• «Տօնակարգ» (1973)
• «Զբոսապտոյտ» (1978)
• «Ամպ ու աւազ ափերուս», 1982 թվական, թրգմ. Ֆրանսերեն (1988)
• «Ստուեր եւ արձագանք» (1988)

Թարգմանվել է ֆրանսերեն, գերմաներեն, անգլերեն, վրացերեն, ռուսերեն։

Մրցանակներ

1989 թվականին արժանացել է Վազգեն Ա հայրապետի կոնդակին և Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ շքանշանին։ Արժանացել է Համազգային «Անահիտ» գրական, ՀԲԸՄ Ալեք Մանուկյան մշակութային հիմնադրամի, ֆրանսահայ գրողների «Էլիզ Գաւուքճեան-Այվազեան» գրական, «Հայկաշեն Ուզունյան» գրական մրցանակներին։ Պարգևատրվել է ՀՀ «Մովսես Խորենացի», Թուրքիայի Հայով պատրիարքության Ա կարգի շքանշաններով։

2012 թ. փետրվարի 3-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով պարգևատրվել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով։

Երկեր

• Տօնակարգ, Իսթանպուլ, 1973, 104 էջ։
• Զբօսապտոյտ, Իսթանպուլ, 1978։
• Ես և ուրիշներ, Երևան, 1982, 209 էջ։
• Դիւցազնահանդես, Իսթանպուլ, 1984, 208 էջ։
• Ուղիներ, Իսթանպուլ, 1987, 136 էջ։
• Ստուեր եւ արձագանք, Մոնրէալ, 1988, 104 էջ։
• Նշմարներ միւս երեսէն (յօդուած, խմբ. ուսումնասիրութիւններ, ծանոթութիւններ, գրախօսութիւններ, թարգմանութիւններ, ակնարկ), Իսթանպուլ, 1991, 392 էջ։
• Ազատերգութիւն, Երևան, 1993, 212 էջ։
• Ազատերգութիւն, Լոս Անճելըս, 1993, 174 էջ։
• Քար Հայաստանի, Էջմիածին, 1997, 116 էջ։
• Շերտի վրայ ճարտարախաղ, Իսթանպուլ, 1998, 112 էջ։
• Դարապատում (դյուցազներգություն), Երևան, 2001, 90 էջ։
• Մեսրոպատօն, Իսթանպուլ, 2005, 148 էջ։
• Հարցարան, Իսթանպուլ, 2007, 160 էջ։
• Տօնազանգ, Երեւան, 2007, 300 էջ։
• Տօնականչ, Երևան, 2010, 312 էջ։
• Կաթիլներ, կաթիլներ, Իսթանպուլ, 2013, 156 էջ։

Գրականություն

• Վազգեն Գաբրիելյան, Հայ նորագույն գրականություն (Սփյուռքահայ գրականություն), Երևան, 2008, էջ 409-423։
• Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հատ. 2, Երևան, 1995, էջ 537։
• Ով ով է (Հայեր։ Կենսագրական հանրագիտարան), հատ. 1, Երևան, 2005։

Իր մասին

• Դանիէլեան Սուրէն, Զարեհ Խրախունի. Բանաստեղծութեան Ազատագրումը, Ս. Էջմիածին, 1999։
• Աբրահամեան Քնարիկ, Զարեհ Խրախունին եւ արեւելահայ բանաստեղծութիւնը, Եր., 2013:

Արտաքին հղումներ

• Զարեհ Խրախունի. Հրաշատօն
• Զարեհ Խրախունի-85 Արխիվացված 2017-05-31 Wayback Machine