Երևանի կոնյակի գործարան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Երևանի կոնյակի գործարան
Изображение логотипа
Տեսակբիզնես ձեռնարկություն և ձեռնարկություն
Երկիր Հայաստան
Հիմնադրված1887
Գլխադասային գրասենյակԵրևան, Հայաստան
Վերադաս կազմակերպությունՊեռնո Ռիկար
ՀիմնադիրՆերսես Թաիրյան
Պարգևներ
«Պատվո նշան» շքանշան
Կայքararatbrandy.com(անգլ.)

Երևանի կոնյակի գործարան, Հայաստանի ալկոհոլային խմիչքների առաջատար ընկերություն։

Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներսես Թաիրյան

1900 թվականին Փարիզի ցուցահանդեսում Շուստովի արտադրանքը ստացավ «Գրան-պրի» մրցանակ։ Բարձր որակական հատկանիշների շնորհիվ Շուստովին թույլատրեցին շշերի վրա գրել կոնյակ, այլ ոչ թե բրենդի, ինչպես ընդունված էր անվանել խաղողից ստացված այն բոլոր սպիրտային խմիչքները, որոնք չէին աճում Կոնյակ գավառում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1874 թ. մարտի 6-ին Երևանի Շոսեյնայա փողոցում՝ սեփական տանը հիմնվեց Երևանի առաջին գիլդիայի վաճառական Ներսես Թաիրյանի գինու, օղու, դոշաբի արտադրության և մրգերի չորացման N1 գործարան։ Ավելի ուշ՝ 1880-ականներին Թայիրյանի հրավերով Երևան է ժամանել թիֆլիսաբնակ գինեգործ Գարեգին Խարազյանցը՝ գործարանում աշխատելու։

1865 թ. Ներսես Թաիրյանը ձեռք է բերել Երևանի բերդի տարածքի մի մասը, իսկ Երևանի Կոնյակի գործարանի շինարարությունն ավարտվել է 1887 թվականին։ Կոնյակի և օղու գործարանի հիմնադրման գաղափարը պատկանել է Թայիրյանի եղբորը՝ Վասիլի Թաիրյանին, ով ճանաչված գինեգործ էր Օդեսայում և միևնույն ժամանակ Պետերբուրգում լույս տեսնող "Вестник виноделия" ամսագրի խմբագիրն էր։ Գործարանի կառուցմանը օգնել է Թաիրյանի ազգական, գեղանկարիչ Հովհաննես Այվազովսկին։ Սկզբում գործարանն արտադրում էր միայն գինի, իսկ 10 տարի անց անցավ կոնյակի արտադրության։

Թաիրյանը կապեր է ունեցել Երևանի հնաբնակների հետ և, ըստ երևույթի, նրանցից իմացել է, որ արարատյան դաշտի վազը պարունակում է մեծ քանակությամբ շաքար և հարմար է կոնյակի արտադրության համար։

1892 թ. հոկտոմբերին Երևանի գինու և կոնյակի գործարանի սեփականատեր Ներսես Թաիրովի հրավերով Մկրտիչ Մյուսինյանցն աշխատանքի է անցնում գործարանում որպես գինեգործ և կոնյակի մասնագետ, իսկ հետագայում՝ գործարանի կառավարիչ։ Մուսինյանցի նախաձեռնությամբ ներկրվում են ֆրանսիական ագրեգատներ, իսկ աշխատողների թիվն ավելանում է։

Քանի որ Ներսես Թաիրյանը չուներ ժառանգներ, 1899 թ. գործարանը վաճառվեց մոսկովյան վաճառական և գինեվաճառ Նիկոլայ Շուստովին, ով գինու գործարաններ ուներ Ռուսաստանում։

Ամենամեծ ճանաչումը հայկական կոնյակը ունեցավ 1913 թվականին, երբ «Շուստով և որդիներ» ընկերությունը հայրենական ու օտարերկրյա 30 գործարարների հետ սկսեց մատակարարել իր արտադրանքը ռուսական կայսերական արքունիքին։

1914 թ. ապրիլի 18-ի գիշերը անդադար անձրևի և սառնամանիքի պատճառով վնասվեց խաղողի գրեթե ողջ բերքը։ Մթերվեց բերքի միայն 20%-ը։ Այս դեպքը տեղի է ունեցել Առաջին աշխարհամարտից երեք ամիս և Կովկասյան ճակատում սկսված կռիվներից՝ վեց ամիս արաջ։

Պատերազմից հետո գործարանի տարածքում գործել է կացարան՝ ռուս երեխաների համար։ Երեխաներին որոշ ժամանակ խնամելուց հետո ուղարկում էին Ռուսաստան կամ հանձնում հայկական որբանոցներին։ Գործարանի տարածքում բնոկվողների համար վառելափայտը, կերոսինը և էլեկտրականությունը անվճար էր։

1921 թ. գործարանը պետականացվեց։

1948 թվականին Երևանի գինու-կոնյակի գործարանի (այդպես էր կոչվում նախկին շուստովյան գործարանը) վերակազմավորման արդյունքում առանձնացան Երևանի գինու կոմբինատը և Երևանի կոնյակի գործարանը։

1953 թվականին ավարտվեց ճարտարապետ Հովհաննես Մարգարյանի կողմից նախագծված նոր շենքի կառուցումը և տեղափոխությունը, Երևանի կոնյակի գործարանը լիովին առանձնացավ։ 1953-1991 թվականներին Երևանի կոնյակի գործարանին էր պատկանում Հայաստանում կոնյակի արտադրության մենաշնորհը։ 1991 թվականից այդ մենաշնորհը վերացվեց։

Երևանի կոնյակի գործարանը 1998 թվականին սեփականաշնորհվեց և մտավ «Pernod Ricard» միջազգային խմբի մեջ։ Գործարքի արժեքը 30 մլն. դոլար էր։

Արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երևանի կոնյակի գործարանի այցելուների կենտրոնի ցուցասրահներից մեկում

1955 թ. գործարանն արտադրել է 337.000 դկլ կոնյակ, իսկ 1975-ին՝ 900.000 դկլ։

Կոնյակի գործարանը որպես հումք օգտագործել է «Ոսկեհատ», «Մսխալի», «Գառան դմակ», «Կաթեխի» և այլ փոփոխակներ։

Խորհրդային շրջանում կոնյակը արտահանվել է 21 երկիր, այդ թվում նաև Չեխոսլովակիա, Լեհաստան, Հունգարիա, Բուլղարիա, Մոնղոլիա, Կուբա, Պերու, Նոր Զելանդիա, Ճապոնիա, Իրան, Արգենտինա և Ֆինլանդիա։

2015 թ. «Արարատ» կոնյակի գործարանը մթերել է 8277 տոննա խաղող, իսկ իրացման ծավալը նույն թվականին կազմել է 643 միլիոն դրամ։

Ներկայումս հայկական կոնյակն արտահանվում է 31 երկիր։ Ամենաշատ սպառող երկրներն են Ռուսաստանն ու Ուկրաինան, ապա Ղազախստանն ու Գերմանիան։

Մասնագետները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մկրտիչ Մուսինյանց - 1892 թ-ից՝ Թաիրյանի կոնյակի գործարանի կոնյակագործ, 1894 թ-ից՝ նաև գործարանի կառավարիչ։ Գործարանը «Շուստով և որդիներ» ընկերությանը վաճառվելուց հետո էլ Մուսինյանցը շարունակել է զբաղեցրել նույն պաշտոնը։

Մարգար Սեդրակյան - Երևանի կոնյակի գործարանի գլխավոր տեխնոլոգ 1940-1973 թվականներին։ Նա ԽՍՀՄ-ում կոնյակի արտադրության նոր տեխնոլոգիայի հիմնադիրն է։ Ստեղծել է կոնյակներ՝

  • «Հոբելյանական» (ԽՍՀՄ-ում առաջին բարձրագույն որակի կոնյակը)
  • «Դվին»
  • «Վասպուրական»
  • «Երևան»
  • «Նաիրի»
  • «Տոնական»
  • «Ընտիր»
  • «Արագած»
  • «Ախթամար»
  • «Արմենիա»
  • «20 տարի»
  • «40 տարի»
  • «50 տարի»

1966 թվականին Սեդրակյանին շնորհվել է «Կոնյակի պատրաստման մեծ վարպետ» պատվավոր կոչումը։

Ապրանքատեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայումս «Արարատ» կոնյակի գործարանն արտադրում է 11 անուն կոնյակ՝

Գործարանի արտադրանքը Մոսկվայի առևտրի կենտրոններից մեկում
  • «Արարատ» 3 տարի
  • «Արարատ» 5 տարի
  • «Անի» 6 տարի
  • «Ընտիր» 6 տարի կոլեկցիոն
  • «Ախթամար» 10 տարի
  • «Վասպուրական» 15 տարի
  • «Նաիրի» 20 տարի
  • «Դվին» կոլեկցիոն
  • «Հայաստան», կոլեկցիոն
  • «Արարատ» 25 տարի
  • «Էրեբունի» 30 տարի
  • «Էրենունի» 50 տարի

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Հայկական կոնյակի սիրահարներից են բազմաթիվ ճանաչված մարդիկ, որոնց թվում էր Ուինսթոն Չերչիլը։ Ստալինը անձանբ էր վերահսկում բրիտանական վարչապետի համար «Դվին» կոնյակի առաքման գործընթացը։ Երբ արդեն ծերունի Չերչիլին հարցրին, թե որն է նրա երկարակեցության գաղտնիքը, նա առանց մտածելու պատասխանեց՝ «Երբեք մի՛ ուշացեք ճաշին, ծխե՛ք հավայան սիգարներ և խմե՛ք հայկական կոնյակ»։
  • 1900-ականներին Երևանում մեկ դույլ կոնյակի գինը 87 կոպեկ էր։
  • Կոնյակը վաճառվում էր ոստիկանության թույլտվությամբ։
  • Կոնյակի գործարանի պահանջները բավարարելու համար Հրազդան գետի վրա կառուցվեց Երևանի առաջին էլեկտրակայանը։
  • 1900 թ. դեկտեմբերի 12-ին «Շուստով և որդիներ» ընկերությունը գնեց «Ղևոնդ Կազարովի ժառանգներին պատկանող հողամասի և բերդի տարածքի միջև գտնվող հողատարածքը, որը գտնվում էր դեպի Էջմիածին տանող մայրուղում»։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր երրորդ, Երևան, 1977 թ.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 572