Եվրոպական ճնճղաճուռակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եվրոպական ճնճղաճուռակ
Եվրոպական ճնճղաճուռակ
Եվրոպական ճնճղաճուռակ
Դասակարգում
Ենթատիպ Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս Թռչուններ (Aves)
Վերնակարգ Neoaves
Կարգ Ճուռականմաններ (Accipitriformes)
Ընտանիք Ճուռակներ (Accipitridae)
Ենթաընտանիք Ястреб (Accipitrinae)
Ցեղ Իսկական սակռներ (Accipiter)
Տեսակ Եվրոպական ճնճղաճուռակ (A. brevipes)
Միջազգային անվանում
Accipiter brevipes
Կարգավիճակ
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝
Քիչ մտահոգող տեսակ

Եվրոպական ճնճղաճուռակ (լատին․՝ Accipiter brevipes), ճուռակների ընտանիքին պատկանող բնադրող-չվող և քիչ տարածված թռչուն, որը գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։

Accipiter brevipes

Արտաքին կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարմնի երկարությունը 32-38 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 65-75 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 100-200 գ։ Արուները վերևից բաց կապտավուն-մոխրագույն են, առաջնային փետուրները՝ մուգ, մարմինը՝ ներքևից սպիտակ, փորը և կուրծքը՝ նարնջագույն զոլերով։ Պոչի կենտրոնական փետուրները վերևից առանց զոլերի են։ Էգի մարմինը վերևից մոխրագույն-դարչնագույն է, ներքևից՝ սպիտակ, մինչև արտաքին թևը խիտ շիկակարմիր-դարչնագույն զոլերով։ Երիտասարդի մարմինը ներքևից սպիտակ է՝ ցայտուն, երկայնակի դարչնագույն պտերով, մոտիկից նկատելի է կզակի մուգ շերտը։ Արուի թևատակը սպիտակավուն է, էգինը՝ շիկակարմիր-դարչնագույն զոլերով։

Կենսակերպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակվում է անտառներում, պտղատու այգիներում, գետաձորերում, պուրակներում և բաց տարածքներում։ Թռչում է ուղիղ գծով՝ թևերի հաճախակի թափահարումներով։ Որսի ընթացքում հաճախ սահասավառնում է, իսկ բաց տարածքներում զոհին բռնում գետնին։ Չվում է երամներով։

Սննդառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սնվում է միջատներով, մանր ողնաշարավորներով, մողեսներով, ուղղաթևավորներով և մանր թռչուններով։ Սնունդը հայթայթում է կիսաանապատներում և այգիներում[1]։

Բնադրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գարնանային ամենավաղ վերադարձը նկատվում է մայիս ամսին։ Բները հայտնվում են ապրիլ-մայիսին։ Բույնը գավաթաձև է (տրամագիծը 50-40 սմ)՝ ճյուղերի կտորտանքների կույտ։ Բնադրում է ծառերին (6-12 մ բարձր), սակայն օրվա մեծ մասն անցկացնում է բաց տարածություններում։

Բազմացում և զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դնում է 40 մմ տրամագծով, բաց կապտականաչ և կանաչավուն պտերով 3-5 ձու։ Թխսակալում է էգը՝ 33-35 օր։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոպուլյացիայի հիմնական մասը տեղադրվում է Հարավարևելյան Եվրոպայում, բնակվում է Կովկասում և Միջին Արևելքում, իսկ Հայաստանում՝ հարավային և հյուսիսարևելյան շրջաններում[1]։

Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քիչ ուսումնասիրված, բնադրող չվող և քիչ տարածված տեսակ է։ Գրանցված էր նախկին ԽՍՀՄ-ի Կարմիր գրքում։ Քիչ մտահոգող կարգավիճակով ընդգրկված է ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում և գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։

Թվաքանակի գնահատման համար տվյալները անբավարար են։ Մեղրու շրջանում, համաձայն վերջին տվյալների, հաշվառվում են 20-25 բնադրող զույգ։

Տեսակի վրա բացասականորեն կարող են ազդել գյուղատնտեսության մեջ օգտագործվող թունաքիմիկատները և ապօրինի որսը։

Բնադրում է «Խոսրովի անտառ» և «Շիկահող» պետական արգելոցներում։ Գրանցված է CITES-ի Հավելված 2-ում և Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2-ում[1]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։