Եվրասիական գայլ
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
| Եվրասիական գայլ | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||||||
| Canis lupus lupus | ||||||||||||||||||
| Արեալ | ||||||||||||||||||
.jpg) | ||||||||||||||||||
|
|
Եվրասիական գայլը (լատին․՝ Canis lupus lupus) նաև եվրոպական գայլ, սովորական գայլ կամ անտառային գայլ, գայլի տարատեսակներից ամենատարածվածն է։ Այն հանդիպում է գրեթե ամբողջ Եվրասիայում՝ Եվրոպայից մինչև Ռուսաստան և Չինաստան։ Ի տարբերություն գորշ գայլի՝ եվրասիական գայլի ականջներն ավելի ձիգ ու երկար են, գանգը համեմատաբար ավելի երկարավուն է, և մարմինը չափսերով փոքր-ինչ ավելի մեծ է։ Եվրասիական գայլերն ավելի սովոր են մարդկանց հետ հարաբերություններին, քանի որ նրանք ավելի շատ են ապրել մարդկանց հետ։ Ի տարբերություն Հյուսիսային Ամերիկայի գորշ գայլերին, որոնք կտրված են մարդկային կապից և ապրում են լիովին ազատ ու ինքնուրույն կյանքով (ոհմակներով), եվրասիական գայլերը սովոր են ապրել փոքր խմբերով և ուտելիք հայթայթել ավելի մարդաշատ վայրերում։
Նկարագրութուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գորշ գայլի և եվրասիական գայլի տարբերություները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կատարվել են տարբեր հետազոտություններ գորշ գայլի և եվրասիական գայլի տարբերությունների վերաբերյալ։ Այս երկու տարատեսակները, տեսքով բավական նման լինելով հանդերձ, ունեն որոշ տարբերություններ։ Եվրասիական գայլի գանգն ավելի երկարավուն և նեղ է։ Ականջի թաղանթների և աչքերի հեռավորությունն ավելի մեծ է քան գորշ գայլինը։ Եվրասիական գայլի ոտքերն ավելի երկար են և բարակ։ Պոչն ունի ավելի խիտ մազածածկ։ Ականջներն ավելի երկար են և ավելի մոտ։
Չափսերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ Ասիայում ապրող գայլերը իրենց չափսերով ավելի մեծ են, քան եվրոպական գայլերը։ Ռուսական գայլերը ունեն 105-160 սմ մարմնի երկարություն, 80-85 սմ երկարությամբ ուսեր և 32-50 կգ մարմնի քաշ։ Որոշ դեպքերում մարմնի քաշը կարող է հասնել նույնիսկ 80 կիլոգրամի։ Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմից հետո սովետական Ուկրաինայում հայտնաբերվել է մի գայլ, որը կշռել է 86 կգ։ Ռումինիայում սպանված մի գայլ կշռել է 72 կգ։ Իտալական գայլերը ունեն 110-148 սմ մարմնի երկարություն (առանց պոչի), 50-70 սմ ուսերի լայնություն և արուների քաշը կազմում է 25-35 կիլոգրամ։
Մորթի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եվրասիական գայլերի մորթին ավելի կոշտ է քան հյուսիսամերիկյան գայլերինը։ Բացակայում է նաև մորթուն փափկություն տվող փափուկ մազածածքը։ Կլիմայական պայմանների հետևանքով եվրասիական գայլերը ավելի կարճ մորթի ունեն։ Ամռանը մորթին դառնում է ավելի դեղնավուն։ Նշմարվում են նաև մոխրագույն երանգներ։ Ուսերի մազերը ունեն 90 մմ երկարություն, բայց կարող են հասնել նաև 110-130 մմ-ի։ Սև գայլերը թվաքանակով ավելի քիչ են, քանի որ նրանք առաջացել են շների հետ խառնվելուց։ Այս գույնի գայլեր կարող են հանդիպել Իտալիայում։ Եվրասիայում հազվագյուտ են նաև սպիտակ գայլերը։
Պահվածքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եվրասիական գայլերը ապրում են ավելի փոքր խմբերով։ Նրանք սովոր են մարդկանց առկայությանը։ Կան բազմաթիվ տարբերություններ եվրասիական և հյուսիսամերիկյան գայլերի միջև՝ ապրելակերպի սննդի հարաբերությունների և այլն։ Այս տարբերությունները կապված են գայլերի զբաղեցած աշխարհագրական դիրքերի հետ։
Սնունդը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եվրասիական գայլերը սնվում են տարածքում առկա կենդանիներով։ Դրանց մեջ են մտնում տարբեր տեսակի եղջրավորներ՝ կարմիր եղջերու, այծյամ, հյուսիսային եղջերու, նաև վայրի խոզ և այլն։ Այս կենդանիներին որսում է նաև մարդը (Ռուսաստան, Սկանդինավյան երկրներ)։ Որոշ ավելի մարդաշատ տարածքներում գայլերը կարող են սնվել նաև ընտանի կենդանիներով, տարբեր թռչուններով և նույնիսկ աղբանոցներում առկա թափված ուտելիքներով։
Գայլերին սպառնող վտանգները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տասնութերորդ դարում գայլերը առկա էին գրեթե ամբողջ Եվրոպայում։ Որսուրդության պատճառով գայլերը վերացան Մեծ Բրիտանիայից և Իռլանդիայից։ Եվրոպական այլ երկրնրում՝ Ֆրանսիա, Իսպանիա, Պորտուգալիա, Գերմանիա, Նորվեգիա և այլն, գայլերի թիվը կտրուկ նվազել է։ Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմից հետո գայլերը գրեթե վերացան Եվրոպայից։ Այսօրվա դրությամբ գայլերի թիվը համեմատաբար մեծ է Լեհասատանում, Բալկանյան թերակղզում և Ռումինիայում։ Եվրոպական երկրներում վերջին տարիներին կիրառվում է գայլերի պաշտպանության ծրագիր, որը արգելում է գայլերի որսը։ Այս ամենի հանդերձ գայլերին դեռ վտանգ է սպառնում Ասիայի հատվածում, որտեղ որսը արգելված չէ։
Գայլերի և շների խառնուրդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս երկու կենդանիների խառնուրդները թվով ավելի շատ են Հյուսիսային Ամերիկայում ,բայց առկա են նաև Եվրոպայում։ Խառնուրդներ գնվել են Գերմանիայում, Ալբաիայում, Բուլղարիայում, Լատվիայում և Սերբիայում, բայց ԴՆԹ արդյունքները ապացուցել են, որ շան գեները այս խառնուրդների մեջ առկա են շատ քիչ քանակով։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The return of the wolf in Germany
- International Wolf Center Արխիվացված 2006-02-08 Wayback Machine
- The Wolves and Humans Foundation
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվրասիական գայլ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվրասիական գայլ» հոդվածին։ |
| ||||||
