Դժնիկազգիներ

Դժնիկազգիներ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Ենթաթագավորություն	Viridiplantae
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Վարդածաղկավորներ (Rosales)
Ընտանիք	Դժնիկազգիներ (Rhamnaceae) Juss., 1789
Տարածվածություն
Տաքսոնի տարածվածությունը

Դժնիկազգիների ընտանիք (լատին․՝ Rhamnáceae) ընդգրկում են մոտ 50 ցեղ և 500 տեսակ, որոնք տարածված են երկրագնդի բարեխառն գոտում, առանձնապես արևադարձային և մերձարևադարձային շրջաններում։

Կենսաբանական նկարագիր

Դժնիկազգիները ցածրաճ ծառեր են։ Շատ ներկայացուցիչներ փշավոր են, հերթադիր կամ հակադիր տերևադասավորությամբ։Տերևներն պարզ են, ամբողջական։Ծաղիկները մանր են, թույլկանաչավուն։

Պտուղը կորիզապտուղ է։

Ցեղ ցաքի

Հայտնի է Ցաքի ցեղի 6 տեսակ։ Հայաստանում բնականորեն աճում է սովորական ցաքին-P.spina-christi Mill.։ Տերևաթափ, առատ փշավոր թուփ է՝ մինչև 2-3 մ բարձրությամբ։

Տարածում

Տարածված է Կովկասում,Արևմտյան Եվրոպայում, Միջերկրյան ծովի ափերին և այլուր։ Հայաստանում հանդիպում է հյուսիսարևելյան անտառային շրջաններում, մինչև 1200 մ բարձրության չոր, քարքարոտ լեռնալանջերին։ Աճում են սրաթեփուկ գիհու, ղաժու, չորադիմացկուն այլ ծառատեսակների հետ համատեղ։ Բազմանում են սերմերով և ցողունային մացառներով։ Պիտանի է չոր, քարքարոտ և էրոզացված լեռնալանջերը անտառապատելու համար։

Ցեղ ունաբի

Հայտնի է մոտ 50 տեսակ, որոնք տարածված են երկրագնդի արևադարձային և մերձարևադարձային շրջաններում։ Հայաստանում աճում է 1 տեսակ, որը տերևաթափ, ցածրաճ ծառ է։ Ծաղիկներն աստղաձև են։Պտուղները երկարավուն օվալաձև են, կարմրավուն, փայլուն։ Շաղկում է հունիս-հուլիսին, պտուղները հասունանում են օգոստոսին։

Տարածում

Տարածված է Կովկասում, Փոքր Ասիայում,Իրանում, և այլուր։ Հայաստանում քիչ է տարածված։ Հանդիպում է ստորին լեռնային գոտու չոր, քարքարոտ թեքությունների վրա։ Ունաբին արտաքին հաբիտոսով շատ նման է ցաքուն, նրա նման փշոտ է, սակայն ավելի փարթամ է, փշերը խոշոր են։ Պտուղները արտաքինից շատ նման են փշատենու պտուղներին։ Վերջիններս համեղ են, օգտագործվում են հրուշակեղենի արտադրությունում։ Համեղ են և սննդարար, ունեն նաև բուժիչ հատկություն։ Ջերմասեր է և լուսասեր, չորադիմացկուն, հողի նկատմամբ պահանջկոտ չէ։ Բազմանում է սերմերով,արմատային մացառներով։ Գոյություն ունեն ունաբիի բազմաթիվ մշակովի սորտեր։

Ցեղ բեկտենի

Բեկտենին ընդգրկում է ավելի քան 50 տեսակ։ Հայաստանում աճում է 1 տեսակ։ Տերևները երկարավուն են, էլիպաձև։ Ծաղիկները 2-7-ական են։ Պտուղը գնդաձև է։ Ծաղկում է աստիճանաբար։ Միևնույն ողկույզի վրա կարելի է նկատել չբացվաց և բացված ծաղիկներ։ Պտուղները թունավոր են։

Տարածում

Տարածված են Կովկասում,Սիբիրում,Չինաստանում և այլն։ Հայաստանում աճում է գրեթե ամենուրեք։ Ցրտադիմացկուն է, հողի նկատմամբ քիչ պահանջկոտ։ Բազմանում է սերմերով և արմատային մացառներով։ Գեղազարդ է, հատկապես, վառ կանաչ, փայլուն տերևների և հասունացման տարբեր փուլերում տարբեր գունավորում ունեցող պտուղների շնորհիվ։

Ցեղ դժնիկ

Հայտնի են դժնիկ ցեղի շուրջ 150 ներկայացուցիչներ։ Դրանք հիմանակնում ցածր աճեցողություն ունեցող տերևաթափ ծառեր են, հազվադեպ հանդիպում են մշտադալար տեսակներ։ Որոշ տեսակներն ունեն փշեր։ Տերևները պարզ են, ամբողջական։ Ծաղիկները մանր են։ Պտուղը հյութալի կորիզապտուղ է։

Գրականություն

• Ծառագիտություն, Ժ. Հ. Վարդանյան

Արտաքին հղումներ

• Rhamnaceae Կենսաբանական հանրագիտարանում
• Крушиновые Արխիվացված 2006-11-01 Wayback Machine на Watson, L., and Dallwitz, M.J. 1992 onwards. The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval. Version: 24th October 2009 (անգլ.)

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դժնիկազգիներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դժնիկազգիներ» հոդվածին։