Բաղդասար Արզումանյան

Բաղդասար Արզումանյան;
	Բաղդասար Արզումանյանն իր նախագծած աշխատանքների կողքին
Ծնվել է	հունվարի 1, 1916
Ծննդավայր	Բորիսովկա, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	նոյեմբերի 20, 2001 (85 տարեկան) կամ նոյեմբերի 19, 2001 (85 տարեկան)
Վախճանի վայր	Երևան, Հայաստան
Ազգություն	հայ
Գործունեության տարիներ	1950-2001
Կրթություն	ՀԱՊՀ (1949)
Աշխատավայր	Երևաննախագիծ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Երևանի ճոպանուղի, Էրեբունի թանգարան, Սասունցի Դավիթ, Սամարղանդի «Աֆրասիաբ» թանգարան և Գանձատուն թանգարան
Պարգևներ	ՀԽՍՀ վաստակավոր շինարար և «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» Ա կարգի շքանշան
	Բաղդասար Արզումանյան Վիքիդարանում
	Baghdasar Arzoumanian Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Արզումանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Բաղդասար Հայրապետի Արզումանյան (հունվարի 1, 1916(1916-01-01)^[1], Բորիսովկա, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[2] - նոյեմբերի 20, 2001(2001-11-20)^[3] կամ նոյեմբերի 19, 2001(2001-11-19), Երևան, Հայաստան^[3]), հայ ճարտարապետ։ ՀԽՍՀ վաստակավոր շինարար (1966)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է գյուղի դպրոցում, ապա ավարտել Երևանի Ա. Թամանյանի անվան շինարարական տեխնիկումը և աշխատանքի անցել N 3 ճարտարապետական արվեստանոցում (ղեկավարներ՝ Միքայել Մազմանյան և Հովհաննես Մարգարյան)։

1938 թ. ընդունվել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի շինարարական ֆակուլտետը։ Հայրենական պատերազմի հենց սկզբին զորակոչվել է բանակ, եղել հրետանու վաշտի, մարտկոցի հրամանատար, մասնակցել Կալինինի, Բելառուսիայի, Մերձբալթիկայի ազատագրմանը, Քյոնիգսբերգի գրավմանը, պարգևատրվել մի շարք շքանշաններով, 1946 թ. զորացրվել է և շարունակել ուսումը պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ճարտարապետական ֆակուլտետում։

1958 թ. եղել է նորաստեղծ Երևաննախագիծ ինստիտուտի N1 ճարտարապետական արվեստանոցի ղեկավարի պաշտոնակատար (ղեկավար Գրիգոր Աղաբաբյան), իսկ 1978 թ.՝ նույն ինստիտուտի «Մոմիկ» ստեղծագործական խմբի ղեկավարը։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաղդասար Արզումանյանն իր ստեղծագործական ուղին սկսել է 1950 թվականից։ 50-ականների վերջում ակադեմիկոս Հովհաննես Մարգարյանի հետ համատեղ նախագծել է Կիրովական քաղաքի «Գուգարք» հյուրանոցը։ 1959 թ. նրա նախագծով իրականացվել է Երևանի ՄՄԳԻ-ի համալիրի շինարարությունը, իսկ 1968 թ.՝ «Էրեբունի» թանգարանը (Շմավոն Ազատյանի հետ)։

Բ. Արզումանյանը մեծ ներդրում ունի Էջմիածնի Մայր Աթոռում նոր ճարտարապետական կոթողների նախագծման և կառուցման ասպարեզում։ Վանատուն-հյուրանոցը (1966), «Սփյուռք» հուշակոթողը (1988), խաչքար (1991) և այդ ամենի մեջ՝ հայ ճարտարապետության գանձ ներկայացնող Ալեք և Մարի Մանուկյան գանձատունը (1980)։ Նա հեղինակ է Սանկտ Պետերբուրգում կառուցված նահատակաց հուշարձանի և Ս. Կատարինե եկեղեցու Ս. Սեղանի (1993)։

Արզումանյանը Մայր Աթոռի զարդը կազմող գեղարվեստական և կիրառական մի շարք հազվագյուտ գործերի հեղինակ է։ Դրանցից հնարավոր չէ չառանձնացնել Մեսրոպյան ոսկե այբուբենը, Ոսկե մեծ խաչը, Հայաստանի ոսկե զինանշանները, Մայր տաճարի ոսկե մանրակերտը։ Նրա կողմից են ձևավորվել կաթողիկոսական պանագեները, լանջախաչերը, գավազանները, կաթողիկոսարանի սրահները, հրատարակվաած մի շարք գրքեր, ալբոմներ և այլն։

Բ. Արզումանյանի նախագծով են կառուցվել Հայրենական պատերազմում զոհվածների հուշարձանները Սիսիանի Բարձրավան, Գորիսի Վերիշեն գյուղերում, Սամարղանդ քաղաքում, Մեսրոպ Մաշտոցի դամբարանը (վերակառուցում), Երևանի կոնյակի գործարանի լցման արտադրամասի նոր մասնաշենքը (որի համար արժանացել է ԽՍՀՄ Գեղարվեստի ակադեմիայի ոսկե մեդալին), Սպիտակի եկեղեցին, Օշականի հայ դպրության թանգարանը, Օդեսայի Ս. Գրիգոր Լուսավորչի եկեղեցին և Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի տապանաքարը^[4]^[5]։