Արտաշես Շահինյան

Արտաշես Լիպարիտի Շահինյան;
	; Արտաշես Շահինյանին նվիրված ՀՀ փոստային նամականիշ
Ծնվել է	1906, դեկտեմբերի 19
Ծննդավայր	Ալեքսանդրապոլ
Մահացել է	1978, մայիսի 14
Մահվան վայր	Երևան
Քաղաքացիություն	Հայաստան
Կրթություն	Երևանի պետական համալսարան և Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր և պրոֆեսոր
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան
Պարգևներ և ; մրցանակներ	; և
Անդամություն	ՀՀ ԳԱԱ
Երեխաներ	Արամ Շահինյան
	Artashes Shahinyan Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Շահինյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Արտաշես Լիպարիտի Շահինյան (դեկտեմբերի 19, 1906(1906-12-19), Ալեքսանդրապոլ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 14, 1978(1978-05-14), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ մաթեմատիկոս, ակադեմիկոս և մանկավարժ։ Համարվում է հայկական մաթեմատիկական գիտության դպրոցի հիմնադիրը։ Ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր (1944), պրոֆեսոր (1944), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1947, թղթակից անդամ՝ 1945 թվականից)^[2]։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1961)։

Ֆիզիկոս Արամ Շահինյանի հայրն է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Ալեքսանդրապոլում (այժմ՝ Գյումրի)։ 1930 թվականին ավարտել է ԵՊՀ։ 1929-1978 թվականներին դասախոսել է ԵՊՀ-ում. 1938-1944 թվականներին՝ երկրաչափության, 1944-1978 թվականներին՝ մաթեմատիկական անալիզի և ֆունկցիաների տեսության ամբիոնների վարիչ, միաժամանակ, 1939-1942 թվականներին՝ ֆիզմաթ ֆակուլտետի դեկան։ 1945-1955 թթ՝ ՀԽՍՀ ԳԱ մաթեմատիկայի և մեխանիկայի բաժանմունքի, 1955-1959 թվականներին՝ համանուն ինստիտուտի հիմնադիր-տնօրեն։ 1950-1963 թթ., միաժամանակ՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ֆիզմաթ գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար^[3]։ 1967-1975 թթ եղել է ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շահինյանի աշխատանքներով Հայաստանում սկիզբ են դրվել մաթեմատիկայի բնագավառի համակարգված գիտական հետազոտություններին։ Զբաղվել է մաթեմատիկական անալիզում ֆունկցիաների մոտավորության տեսությամբ, կոմպլեքս փոփոխական ֆունկցիաների տեսությամբ։ Աշխատանքները վերաբերում են կոմպլեքս տիրույթում մոտավորությունների տեսությանը, կոմպլեքս և իրական փոփոխականների ֆունկցիաների տեսության մի շարք նոր ուղղությունների։ Ֆունկցիաների տեսության բնագավառում Շահինյանի ներդրումները միջազգային ճանաչում են ստացել։

Արտաշես Շահինյանի կիսանդրին համանուն դպրոցի բակում

Շահինյանի անունով են կոչվել ԵՊՀ-ին կից իր նախաձեռնությամբ ստեղծված ֆիզմաթ թեքումով Արտաշես Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոց (1978 թվականից), փողոցներ Երևանում և Գյումրիում, 1999 թվականին Գյումրիում կանգնեցվել է հուշակոթող։ 1978 թվականին ԵՊՀ-ում սահմանվել Է Շահինյանի անվան կրթաթոշակ։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անալիտիկ ֆունկցիաների տեսություն, մաս 1, Ե., 1969^[4]։

Մամուլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոդվածների մատենագիտություն^[5]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա». www.sci.am. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 2-ին.
↑ «Artashes Shahinyan - The Mathematics Genealogy Project». www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 2-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Արտաշես Շահինյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 27-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաշես Լիպարիտի Շահինյան. Կենսամատենագիտություն, Ե., 2003։
Ակադեմիկոս Արտաշես Լիպարիտի Շահինյան. գիտնականը, հայրենասերը, ուսուցչապետը (կազմ.՝ Ա. Շահինյան), Ե., 2006։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտաշես Շահինյան» հոդվածին։

[_d2054817a6eddb27-1] Mathematics Genealogy Project — 1997.

[2] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա». www.sci.am. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 2-ին.

[3] «Artashes Shahinyan - The Mathematics Genealogy Project». www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 2-ին.

[4] «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Արտաշես Շահինյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 27-ին.

[5] «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]