Արալիա

Արալիա

Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Հովանոցածաղկավորներ (Apiales)
Ընտանիք	Արալիազգիներ (Araliaceae)
Ենթաընտանիք	Արալիայիններ (Aralioideae)
Ցեղ	Արալիա (Aralia) L., 1753

Արալիա (լատին․՝ Aralia), պատկանում է բաղեղազգիների (Araliaceae) ընտանիքին։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս ցեղի բազմաթիվ ներկայացուցիչներն աչքի են ընկնում դեկորատիվ բարձր արժանիքներով և հատկապես փայլուն-կանաչավուն, նախշավոր տերևներով։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանդիպում են ջերմատներում և բնակարաններում։ Հատկապես տարածված A.Sieboldi Hort (Fatsia japonica Dcne Planch.) տեսակը։ Խայտաբղետ ձևերից ուշագրավ են Fatsia Sieboldi Hort. fol. albomarginatis-ը՝ սպիտակեզրավոր տերևներով և A. elegantissima filicifolia Moore-ն։

Օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հին չինաստանում այդ բույսի միջուկից թուղթ էին պատրաստում։

Մշակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մշակության մեջ հաճախ է հանդիպում նաև թղթատու արալիան (A.papirifera)։ Տերևները շատ խոշոր են, մինչև 70 սմ տրամագծով և ներքևի կողմից սպիտակ արծաթագույն երանգով։ Բազմանում է հիմնականում գագաթնային կտրոններով, օդային անդալիսով և սերմերով։ Կրտոններից աճեցրած բույսերը, սերմերից ստացվածների համեմատությամբ, ավելի ցածրահասակ են լինում։ Բույսերը տնկելու համար խորհուրդ է տրվում պատրաստել հատուկ հողախառնուրդ, բաղկացած 3 մաս ճմահողից, 2 մաս տորֆահողից, 1 մաս տերևահողից և 1 մաս ավազից։ Վերատնկումը սովորաբար կատարում են վաղ գարնանը, երիտասարդ բույսերը՝ տարին մեկ, իսկ տարիքավոր բույսերը 2-3 տարին մեկ անգամ։ Ձմռան ընթացքում թե՛ ջերմատներում և թե՛ բնակարաններում արալիաները պահվում են առատ լուսավորության և 8-10° ջերմության պայմաններում։ Նկատվում է, որ բարձր ջերմության դեպքում բույսի ներքևի մասի տերևները թափվում են։ Պահանջում է չափավոր խոնավություն։ Խորհուրդ է տրվում ամռանը բույսերը պահել պատշգամբներում կամ պարտեզում, կիսաստվերում, իսկ պետական տնտեսություններում՝ հատուկ պատրաստված ծածկերի տակ։ Ջրման նորման պետք է ավելացնել և հաճախակի սնուցել լավ պատրաստված կոյաջրով։