Ասփա
| Ասփա | |
|---|---|
| Մահացել է | 1311 |
| Ծնողներ | հայր՝ Տարսայիճ Օրբելյան, մայր՝ Մինախաթուն |
Ասփա Դոփյան-Օրբելյան (- 1311), եղել է Խաչենի իշխանուհի, պարոնուհի։
Սյունիքի իշխանաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյանի և Մինախաթունի դուստրը, ամուսնացել է Խաչենի իշխան Գրիգոր Բ-ի հետ, որը իշխում էր Ծարում (ներկայիս Վայկունիքը)։ Ամուսինների միջև, որոնց մասին հիացմունքով են խոսում ժամանակակիցները, եղել է պաշտամունքի հասնող սեր և մեծ նվիրվածություն։
Մինչ Գրիգոր Բ-ն հեռավոր վայրերում էր՝ պատերազմների մեջ, իշխանուհի Ասփան շենացնում էր երկիրը։ Իր արդար վաստակով գնել և ծաղկել է տվել «Թարգմանչաց» անունով հայտնի Ավետարանը, որի հիշատակարանի համաձայն Ասփան «... ամենայն բարեպաշտութեամբ զարդարեալ, զարդարեաց զանազան սպասուք և շինուածիւք զեկեղեցիս Հայաստանեայց»[1]։ Կառուցել է նաև մի կամուրջ Թարթառ գետի վրա՝ Խաթրավանքից ներքև և թողել հետևյալ արձանագրությունը.
|
Կամաւն Աստուծոյ, ես Ասփա՝ դուստր մեծ իշխանին Տարսայիճին և Մինա Խաթունին և ամուսին հսկայազաւր իշխանին Գրիգորի՝ որդւոյ մեծ իշխանին Հասանայ, քաջ տեառն Աղուանից, կապեցի զխաչս, շինեցի զկամուրջս յիշատակ հոգւոց անցելոց, ներկայից և ապագայից[1]։ | 
|
Իշխանուհի Ասփան վախճանվել է 1331 թվականին՝ ապրելով «կարճօրյա կյանքով» և թաղվել է Խաթրավանքում՝ Դոփյանների տոհմական դամբարանում։ Իշխան Գրիգորը իր սիրելի կնոջ հանգստարանը զարդարել է ոսկով և արծաթով և եկեղեցիներին պատվիրել, որ նրա հոգու համար պատարագներ մատուցեն։
Աղբյուրներ, նշումներ և հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բագրատ Ուլուբաբյան, Խաչենի իշխանությունը X-XVI դարերում, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան 1975, էջ 316-320։
- ↑ 1,0 1,1 Մակար Բարխուդարյան, Արցախ, «Ամարաս» տպարան - Երևան 1996, էջ 187, 126։